ماه آبان: چهارم تا ششم

ماه آبان: چهارم تا ششم

چهارم آبان

در تاریخ معاصرمان این روز با رخدادهایی درباری و مربوط به آداب تاج و تخت مصادف بوده است. محمدحسن‌‌میرزا قاجار، برادر احمدشاه، در چنین روزی در سال ۱۳۰۲ به مقام نایب‌‌السلطنه برکشیده شد. جشن تولد ۲۱ سالگی محمدرضاشاه هم در سال ۱۳۱۹، در زمانی که هنوز ولیعهد بود، برگزار شد. این جشن تولد که در واپسین سال سلطنت رضاشاه و دوران نزدیکی ایران و آلمان نازی انجام پذیرفت، با مراسم باشکوهی همراه بود که از روی برنامه‌‌های عمومی و پرجبروت نازی‌‌ها اقتباس شده بود و با رژه‌‌ی جوانان عضو سازمان پیشاهنگی قدیم همراه بود. با این حال در جریان برنامه حادثه‌‌ای رخ داد و چند خیمه در آتش سوخت که آسیب خاصی به بار نیاورد. محمدرضاشاه بعدتر که به پادشاهی رسید بار دیگر مراسمی مشابه را در سال ۱۳۴۶ برگزار کرد و این آیین تاجگذاری‌‌اش بود که نزدیک یک دهه پیش از برکنار شدنش از قدرت برگزار می‌‌شد.

Second Bulgarian Empire (1185-1196).png

جنگ دوم عثمانی و بلغار

Giuseppe Garibaldi (1866).jpg

گاریبالدی

چهارم آبان در سال ۱۱۹ هجری خورشیدی شاهد زلزله‌‌ی مهیب قسطنتنیه بود که به ویرانی ساختمان‌‌ها و حصار این شهر انجامید. در ۵۶۴ آسِن و پیتر^[1] سر به شورش برداشتند و دومین امپراتوری بلغاری را با رهبری خاندان آسن تأسیس کردند. در ۱۱۵۴ جرج سوم به پارلمان انگلستان رفت و انقلاب در آمریکا را شورش بر ضد تاج و تخت نامید و به ارتش بریتانیا مأموریت داد تا آن را سرکوب کند. یک سال بعد از آن (۱۱۵۵) بنجامین فرانکلین از آمریکا به فرانسه رفت تا پشتیبانی دولت فرانسه را از انقلاب آمریکا جلب کند.

در چنین روزی به سال ۱۲۳۹ در نشست تئانو^[2] جوزپه گاریبالدی^[3] که سیسیل را فتح کرده بود این قلمرو را به ویکتور امانوئل^[4] پادشاه ایتالیا داد و در ۱۲۸۴ سوئد استقلال نروژ را پذیرفت و این قلمرو از سوئد جدا شد. در سال ۱۲۹۶ در جریان جنگ جهانی اول، ستوان جوانی به نام اروین رومل^[5] که بعدها قهرمان محبوب آلمان نازی شد، در نبرد کاپورتو^[6] با صد سرباز بر یک سپاه هفت هزار نفره‌‌ی ایتالیایی پیروز شد و کوه ماتاجور^[7] را فتح کرد! در همین روز برزیل به متفقین پیوست و به قوای محور اعلان جنگ داد. در ۱۳۰۱ مردم رودزیا به دنبال همه‌‌پرسی تصمیم گرفتند با آفریقای جنوبی ملحق نشوند و در ۱۳۲۳ نبرد خلیج لیته^[8] با پیروزی آمریکا پایان یافت.

چهارم آبان در ضمن با جریان‌‌های تروریستی هم پیوند خورده است. چون در چنین روزی به سال ۱۲۸۸ ایتو هیروبومی^[9] صدراعظم ژاپن هنگام سفر به منچوری در قطاری در هاربین^[10] به دست یک استقلال‌‌طلب کره‌‌ای به نام آن جونگ گئون^[11] کشته شد. همچنین به سال ۱۳۷۴ مأموران موساد یکی از رهبران فلسطینی به نام دکتر فتحی شقاقی را در هتلی در مالتا به قتل رساندند و هفت سال بعد در ۱۳۸۱ نیروهای ويژه‌‌ی پلیس روسیه به اپرای مسکو که مبارزان چچنی در آن گروگان‌‌گیری کرده بودند حمله بردند. در نتیجه‌‌ی این برخورد خشونت‌‌آمیز پنجاه چچنی و ۱۵۰ گروگان در جریان این درگیری کشته شدند.

سربازان ایتالیایی اسیرشده در نبرد کاپورتو،…

و سربازان آلمانی اسیرکننده‌‌شان!

Ito Hirobumi as President of Rikken Seiyu Kai in 1903.jpg

ایتو هیروبومی

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1320-25\ملکه ثریا اسفندیاری در کنار پدر و مادر.jpg$

ثریا اسفندیاری و پدر و مادرش

An Jung-geun.JPG

جونگ گئون

در ۱۲۰۶ اپرای «دزدان دریایی^[12]» اثر بلینی^[13] در میلان اجرا شد. در این روز دو نهاد مدرن مشهور هم تأسیس شده‌‌اند. یکی سازمان فوتبال به سال ۱۲۴۲ که اولین نهاد مربوط به این ورزش بود و در لندن گشایش یافت، دیگری هم تئاتر شیکاگو که در سال ۱۳۰۰ افتتاح شد. در چنین روزی به سال ۱۳۵۶ علی ماعو مالین^[14] آخرین کسی بود که به بیماری آبله مبتلا شد و این مرض پس از آن ریشه‌‌کن شد. این روز (۱۳۵۸) با انقراض ویروس آبله هم مصادف است.

چهارم آبان در تاریخ ایران با زادن و مرگ شخصیت‌‌هایی نامدار مصادف بوده است که قدیمی‌‌ترینشان یعقوب لیث صفاری است که در ۲۱۹ زاده شد. در تاریخ معاصر هم در ۱۲۹۸ محمدرضاشاه و اشرف پهلوی زاده شدند، در ۱۳۱۸ یحیی دولت آبادی رهبر برجسته‌‌ی جنبش مشروطه درگذشت. در سال‌‌های اخیر هم ثریا اسفندیاری (۱۳۸۰) ملکه‌‌ی پیشین ایران، طاهره صفّارزاده (۱۳۸۷) شاعر و پژوهشگر قرآن و محمدجواد شریعت طالخونچه (۱۳۹۱) فرهنگ‌‌نویس و قرآن‌‌پژوه و مصحح ایرانی درگذشته‌‌اند.

Statue d'Alfred le Grand à Winchester.jpg

آلفرد کبیر

Edward Harrison May - Isaac Merrit Singer - Google Art Project.jpg

ایزاک سینگر

نیکوس کازانتزاکیس

نامداران انیرانی زاده‌‌شده در این روز عبارت‌‌اند از ایزاک سینگر^[15] بنیانگذار شرکت سینگر (۱۱۹۰)، جان فرانسیس دوج^[16] آمریکایی بنیانگذار شرکت خودروسازی دوج (۱۲۴۳)، بنجامین گوگنهایم^[17] سرمایه‌‌دار آمریکایی (۱۲۴۴)، فرانسوا میتران^[18] رئیس‌‌جمهور فرانسه (۱۲۹۵) (تصویر بالا). رفتگان نامدار انیرانی چهارم آبان هم عبارت‌‌اند از آلفرد کبیر^[19] شاه انگلستان (۲۷۸) و نیکوس کازانتزاکیس^[20] نویسنده‌‌ی یونانی (۱۳۳۶).

Vincenzo bellini.jpg

بلینی

John Francis Dodge.jpg

جان فرانسیس دوج

پنجم آبان

این روز به ویژه در سرزمین‌‌های پیرامونیِ ایران‌‌زمین با ماجراهای فراوانی قرین بوده است. روز سه‌‌شنبه پنجم آبان سال ۵۰۹ هجری خورشیدی بدرالجمالی ارمنی بر هزار ملوک وزیر خلیفه حافظ‌‌الدین‌‌الله غلبه کرد و خود مقام وزارت را گرفت و خلیفه را محبوس ساخت. در ۱۲۱۹ میتفورد نماینده‌‌ی انگلیس از همدان به تهران رفت و از آنجا رهسپار خراسان شد تا با آصف‌‌الدوله که در مشهد کوس خودمختاری می‌‌زد دسیسه‌‌چینی کند. او پس از آن به سوی هرات رفت و با یارمحمدخان که او نیز خیالی مشابه را در سر می‌‌پخت رایزنی کرد و این‌‌ها همه در راستای کوشش‌‌های استعمار پیر برای تجزیه‌‌ی ایران‌‌زمین بود که تا حدودی هم کامیاب از آب در آمد.

اولین حضور ایراندر سازمان ملل (۱۳۲۶،لندن): ۱) نصرالله انتظام؛ ۲) باقر کاظمی؛ ۳) حسن تقی‌‌زاده؛ ۴) علی سهیلی؛ ۵) مصطفی عدل؛ ۶)عباسعلی خلعتبری

از سوی دیگر روس‌‌ها هم پس از ترمیم زخم‌‌های انقلاب بلشویکی‌‌شان همان سیاست استعماری انگلیسی‌‌ها را در ایران در پیش گرفتند. چنین شد که در همین روز به سال ۱۳۰۳ جمهوری شوروی سوسیالیستی ازبکستان در اتحاد جماهیر شوروی پدید آمد و کمونیست‌‌های حاکم بر سغد و خوارزم به سرکوب مقاومت مردمی و پارسی‌‌زدایی از زبان و تاریخ‌‌زدایی از فرهنگ این منطقه‌‌ پرداختند.

با این همه، کشور ایران مستقل باقی ماند و همچنان در برابر دخالت‌‌های بیگانگان مقاومت می‌‌کرد. در چنین روزی به سال ۱۳۲۰ ‌‌تقی‌‌زاده رهبر نامدار جنبش مشروطه از سوی صدر اعظم وقت فروغی به عنوان سفیر ایران به لندن رفت تا درباره‌‌ی حضور قوای متفقین در کشورمان رایزنی کند و بعد هم ریاست هیئت ایرانی را که در این مورد به سازمان ملل شکایت کردند بر عهده گرفت. سه سال بعد هم همسایه‌‌ی شمالی بلوایی پدید آورد و با ابزارهایی مقبول‌‌تر برای غارت منابع ملی ایران خیز برداشت. در نتیجه در همین روز به سال ۱۳۲۳ میتینگ حزب توده در حمایت از واسپاری امتیاز نفت شمال به روس‌‌ها در تهران برگزار شد!

در ۱۳۳۷ ژنرال ایوب‌‌خان در یک کودتای بی‌‌خونریزی اسکندرمیرزا اولین رئیس‌‌جمهور پاکستان را از قدرت کنار زد، در ۱۳۷۰ ترکمنستان از شوروی مستقل شد و در ۱۳۷۸ مردان مسلح به مجلس ارمنستان حمله کردند و وازگین سرگیسیان^[21] نخست وزیر و کارن دمیرچیان^[22] رئیس مجلس را همراه با شش تن دیگر به قتل رساندند.

وازگین سرگیسیان

Muhammed Ayub Khan.JPG

ایوب‌‌خان

Michael Servetus.jpg

میکائیل سوتوس

این روز در تاریخ دین نیز با دو رخداد جالب توجه مصادف است. نخست آن که در پنجم آبان سال ۳۱۲ میلادی کنستانین که مدعی لقب امپراتوری روم بود اما هنوز به قدرت نرسیده بود، برای جلب حمایت مسیحیان ادعا کرد صلیب مقدس را در مکاشفه‌‌ای دیده و به این خاطر به مسیحیت گرویده است. این ادعای او باعث شد توده‌‌ی مسیحیان از ادعای سیاسی او پشتیبانی کنند. کنستانتین (تصویر زیر) تا لحظه‌‌ی مرگ غسل تعمید نگرفت، اما دین ترسایی را در روم رسمی ساخت و ادیان باستانی را سرکوب کرد و فرزندانش فیلسوفان و دانشمندان مخالف مسیحیت را کشتار کردند و کتابخانه‌‌های «کفار» را در آتش سوزاندند. نتیجه‌‌اش هم آن شد که یک و نیم هزاره بعد، در همین روز به سال ۹۳۲ هجری خورشیدی میکائیل سِروِتوس^[23] دانشمند ایتالیایی که برای نخستین بار بسیاری از دانش‌‌های ایرانی را به زبان لاتین ترجمه کرده و از این راه اولین توصیف دقیق دستگاه تنفس را در اروپا به دست داده بود، به جرم کفر و ارتداد در شهر جنوا زنده زنده سوزانده شد. مسیحیان پس از کوچ به سرزمین‌‌های دیگر همین کشمکش و خونریزی‌‌های دینی را با خود تحفه بردند. این کشمکش‌‌ها تنها کافران و بددینان را آماج نمی‌‌کرد و اغلب مسیحیان دگراندیش را هم هدف می‌‌گرفت. چنان که در ۱۲۱۷ ایالت میسوری در آمریکا قانونی گذراند که بر مبنای آن پیروان آیین مورمون^[24] باید از این سرزمین بیرون بروند وگرنه کشته می‌‌شوند.

پنجم آبان در تاریخ نظامی و سیاسی جهان هم مهم بوده است. در ۱۸۹ هجری خورشیدی مسلمانان به ساردینیا در ایتالیا حمله کردند، در ۹۱۰ قوای احمد بن ابراهیم غازی حاکم منطقه‌‌ی عدل در سومالی امروزین در نبرد آمباسل^[25] بر قوای داود دوم امپراتور حبشه غلبه کرد و بخش‌‌های جنوبی حبشه را در اختیار گرفت. در ۱۱۸۵ سپاهیان پیروزمند فرانسوی پس از نبرد ینا-اورشتت^[26] وارد برلین شدند، در ۱۱۷۴ در عهدنامه‌‌ی مادرید کشور نوپای آمریکا مرزهایش را با اسپانیا مشخص کرد، اما این امر مانع نشد که در همین روز به سال ۱۱۸۹ فلوریدای غربی را که تا پیش از این تاریخ به اسپانیا تعلق داشت به خود منضم سازد. در ۱۲۹۷ کشور چکسلواکی با اعلام استقلال از امپراتوری اتریش-هنگری تأسیس شد. در ۱۳۳۳ بنجامین دیویس^[27] اولین تیمسار سیاهپوست نیروی هوایی آمریکا شد و در ۱۳۵۰ نام جمهوری دموکراتیک کنگو به زئیر تغییر یافت.

در ضمن چند واقعه‌‌ی پراکنده اما جالب دیگر هم در این روز رخ داده است. مثلاً شهر آمستردام (۶۵۴) در چنین روزی تأسیس شد. در ۹۱۷ اولین مدرسه‌‌ی علمی جهان نو (مدرسه‌‌ی توماس آکویناس مقدس^[28]) در جمهوری سنت دومینیک امروزین تأسیس شد. در ۱۲۹۸ وودرو ویلسون^[29] یک مصوبه‌‌ی کنگره را وتو کرد و به این ترتیب راه برای تثبیت قانون منع خرید و فروش و مصرف مشروب الکلی در آمریکا هموار شد، در ۱۳۴۰ ناسا اولین موشک مدل ساتورن^[30] را آزمایش کرد و در ۱۳۶۵ انگلستان به شکلی ناگهانی تنظیم دولتی بر بازار را حذف کرد. این ماجرا را که به بازسازی کل نظام اقتصادی کشور منتهی شد بعدتر مهبانگ نامیدند!

نیکولو پاگانینی

President Clinton with Indian president K. R. Narayanan (cropped).jpg

ک. ر. نارایان

دستگیری شراب‌‌سازان غیرقانونی

پنجم آبان با درگذشت چندین شخصیت نامدار قلمرو ایران‌‌زمین مصادف است. در ۷۱۰ اسماعیل بن افضل ابوالفداء دمشقی مورخ و جغرافی‌‌دان درگذشت، در ۸۲۸ الغ‌‌بیک شاه گورکانی و اخترشناس نامدار به دست پسرش عبداللطیف میرزا کشته شد و در ۹۸۵ اکبرشاه گورکانی بزرگ‌‌ترین فرمانروای هند درگذشت. در مقابل به سال ۱۲۹۹ ک. ر. نارایان^[31] رئیس‌‌‌‌جمهور هند زاده شد.

اما در میان انیرانیان شمار زیادی از زاده‌‌شدگان نامدار این روز را داریم: دومنیکو اسکارلاتی^[32] موسیقی‌‌دان ایتالیایی (۱۰۶۴)، نیکولو پاگانینی^[33] ایتالیایی نوازنده‌‌ی مشهور ویلن (۱۱۶۱)،‌‌ تئودور روزولت^[34] رئیس‌‌جمهور آمریکا (۱۲۳۷)، سیلویا پلات^[35] شاعر آمریکایی (۱۳۱۱) و فرانسیس فوکویاما^[36] جامعه‌‌شناس آمریکایی (۱۳۳۱) همه در این روز زاده شده‌‌اند.

دومنیکو اسکارلاتی

image from BloggingHeads.tv podcast

فرانسیس فوکویاما

A black-and-white photo of a woman with her hair up, looking aside from the camera

سیلویا پلات

ششم آبان

در چنین روزی به سال ۸۹۵ که سپاهیان عثمانی که فرماندهی‌‌شان را خواجه سنان‌‌ پاشا بر عهده داشت در نبرد یونس‌‌خان که در حوالی غزه درگرفت، بر قوای مملوک‌‌های مصر که زیر فرمان جان‌‌بردی غزالی^[37] می‌‌جنگیدند پیروز شدند.

در دوران معاصر در چنین روزی به سال ۱۳۰۲ رضاخان سوادکوهی به صدارت رسید و کابینه‌‌ای برگزید که وزیرانش از مشروطه‌‌خواهان تندروی قدیمی بودند و در میانشان سلیمان‌‌میرزا اسکندری (بنیانگذار بعدی حزب توده)، صوراسرافیل، فروغی، و مشیرالدوله به شمار بودند. دو دهه بعد در همین روز به سال ۱۳۲۰ پس از اشغال کشور به دست متفقین و عزل رضاشاه، در ارتش تصفیه‌‌ی دامنه‌‌داری صورت گرفت و بیشتر امرای دوره‌‌ی رضاشاهی باز نشسته شدند. در میان این ارتشیانِ برکنارشده می‌‌توان از این کسان نام برد: سرلشگر کریم بوذرجمهری، سرلشگر علی نقدی (سردار رفعت)، سرلشگر عزیزالله ضرغامی، سرلشگر خدایار خدایاری، سرلشگر اسماعیل امیرفضلی، سرلشگر حسین خزاعی، سرتیپ جعفرقلی بیگلرپور، سرتیپ غلامعلی زند، سرتیپ عباس البرز، سرتیپ دکتر اعلم، سرتیپ دکتر ذوالفقاری، سرتیپ حسینقلی سطوتی. سرلشگر دکتر هادی آتابای داماد رضاشاه هم به وزارت بهداری انتقال یافت و از کار در ارتش برکنار شد. در همین روز لایحه‌‌ی قانونی برای استرداد املاک سلطنتی به مجلس داده شد که محمدرضاشاه جوان هم از آن پشتیبانی کرد.

در سال‌‌های اخیر این روز با سه رخداد در قفقاز و آناتولی مصادف بوده است. در سال ۱۳۰۲ در ترکیه خلافت عثمانی منقرض شد و دولت به جمهوری تبدیل شد. در ۱۳۶۹ اولین انتخابات چند حزبی در گرجستان برگزار شد و در ۱۳۷۴ در جریان آتش‌‌سوزی در متروی باکو که بزرگ‌‌ترین فاجعه از این نوع بود، ۲۸۹ نفر کشته و ۲۶۵ نفر زخمی شدند. در ۱۳۸۸ هم انفجار بمب در پیشاور به مرگ ۱۱۷ نفر و زخمی شدن ۲۱۳ تن انجامید.

نبرد پل میلویان، اثر گیولیو رومانو (۱۵۱۷-۱۵۲۴ م.)

ششم آبان در تاریخ نظامی و سیاسی جهان روزی پرماجرا بوده است. در سال ۹۷ میلادی امپراتور نروا^[38] زیر فشار گارد سلطنتی‌‌اش ناگزیر شد ترایانوس^[39] را به مقام ولیعهدی و جانشینی خود منصوب کند. در ۳۰۶ میلادی ماکسنتیوس^[40] امپراتور روم شد و در ۳۱۲ میلادی کنستانتین^[41] در نبرد پل میلویان^[42] بر ماکسنتیوس غلبه کرد و امپراتور روم شد. در ۴۵۶ میلادی ویزیگت‌‌ها^[43] پایتخت قبیله‌‌ی آلمانی سوئِبی^[44] یعنی شهر براگا^[45] (واقع در پرتغال امروزین) را غارت کردند کلیساهایش را با خاک یکسان کردند.

در ۷۹۹ هجری خورشیدی با تکمیل ساخت شهر ممنوعه پکن به عنوان پایتخت دودمان مینگ رسمیت یافت.

One of the metro cars after the accident, with broken windows to make way for the escape.

آتش‌‌سوزی در متروی باکو

Arolsen Klebeband 02 327.jpg

خواجه سنان پاشا

در ۱۲۱۳ در جریان «کشتار پنجره^[46]» مهاجران انگلیسی بیش از پنجاه تن از بومیان غیرنظامی استرالیایی را کشتار کردند، در ۱۳۰۱ بنیتو موسولینی^[47] به همراه سی هزار تن از پیروانش راهپیمایی مشهورش به رم را به فرجام رساند و با ورود به رم با فرمان پادشاه ویکتور امانوئل سوم^[48] به صدارت رسید و فاشیست‌‌ها قدرت را در دست گرفتند. هم او در سال ۱۳۱۹ به دنبال بی‌‌توجهی یونان به اولتیماتوم ایتالیا، از راه آلبانی به یونان حمله کرد و این کشور را به میدان جنگ جهانی دوم کشید.

در دهه‌‌های اخیر این روز با رخدادهای مربوط به کمونیسم و مارکسیسم هم پیوندی داشته است. در ۱۳۴۱ خروشچف^[49] دستور داد موشک‌‌های شوروی از کوبا برچیده شوند و به این ترتیب بحران موشکی کوبا خاتمه یافت، در ۱۳۶۱ حزب سوسیالیست کارگران اسپانیا در انتخابات برنده شد و برای نخستین بار پس از دوران فرانکو جناح چپ در این کشور به قدرت رسید و در ۱۳۸۶ مراسم تدفین و یادبودی برای اوکراینی‌‌هایی که در جریان کشتارهای استالینی به دست کمونیست‌‌ها به قتل رسیده بودند، در منطقه‌‌ بیکیونیا^[50] در نزدیکی کیف برگزار شد. در این منطقه گوری دسته جمعی کشف شد که بین صد تا دویست هزار جسد در آن پنهان شده بود. در همین روز هم کریستینا فرناندز دِ کرچنر^[51] اولین زنی بود که در آرژانتین به ریاست‌‌جمهوری رسید. او همسر رئیس‌‌جمهور پیشین این کشور بود. در ۱۳۹۱ هم انگلستان قوای خود را از افغانستان بیرون کشید.

Bykivnia

یادبود گور دسته‌‌جمعی قربانیان کمونیست‌‌ها

در اوکراین موسولینی در حال راهپیمایی به سوی رم

ششم آبان در ضمن با تأسیس نهادهای آموزشی و جریان‌‌های دینی نیز پیوند خورده است. در ۱۳۳۷ پاپ جان ۲۳^[52] ریاست کاتولیک‌‌ها را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۴۴ فرمان نوسترا آئتاتِه^[53] در جریان شورای دوم واتیکان از سوی پاپ صادر شد و روابط میان مسیحیان و پیروان سایر ادیان را بازتعریف کرد. بر اساس این سند یهودیان از گناه به قتل رساندن عیسی مسیح تبرئه شده بودند. پیش از آن به مدت ۷۶۰ سال به پیروی از فرمان پاپ اینوسان سوم^[54] یهودیان به طور رسمی به خاطر کشتن پیامبر مسیحیان گناهکار شمرده می‌‌شدند.

رخدادهای پراکنده‌‌ی دیگری هم در این روز واقع شده‌‌اند که ماهیتی اجتماعی و فرهنگی دارند. شهر فیلادلفیا در منطقه‌‌ی پنسیلوانیا (۱۰۶۱) در چنین روزی تأسیس شد. در ۱۱۰۵ رمان سفرهای گالیور^[55] منتشر شد، در ۱۲۶۵ مجسمه‌‌ی آزادی در بندر نیویورک به طور رسمی افتتاح شد و کارگران در حرکتی خودجوش نوارهای کاغذی تلگراف را از پنجره‌‌ها به خیابان ریختند و این اولین رژه و شادمانی عمومی با این شیوه از صحنه‌‌آرایی بود. در ۱۲۷۲ سمفونی ششم چایکوفسکی^[56] مشهور به پاتتیک^[57] نُه روز پیش از درگذشت موسیقیدان در سن‌‌پترزبورگ اجرا شد.

کریستینا فرناندز دِ کیرچنِر

اراسموس

Francis Bacon by John Dekin.jpg

فرانسیس بیکن

Paul Hermann Müller nobel.jpg

پاول مولر

در چنین روزی به سال ۱۳۰۷ سرود ملی اندونزی برای نخستین بار خوانده شد، در ۱۳۲۷ شیمي‌‌دان سوئیسی پاول مولر^[58] به خاطر کشف اثرات د د ت نوبل فیزیولوژی را دریافت کرد، و در ۱۳۳۵ الویس پریسلی^[59] جلوی دوربین‌‌های تلویزیون واکسن فلج اطفال را دریافت کرد. در نتیجه میزان واکسینه شدن به این بیماری در آمریکا طی شش ماه بعد از آن از ۶/۰ ٪ به ۸۰ ٪ افزایش یافت!

ششم آبان زادروز و زادمرگ برخی از متنوع‌‌ترین فرآورده‌‌های انسانی است که تا به حال در قلمرو تمدن ایرانی شکل گرفته‌‌اند! نمونه‌‌اش آن که در سال ۱۳۳۵ محمود احمدی‌‌‌‌نژاد رئیس‌‌جمهور سابق و در ۱۳۵۸ جاوید کریم کارآفرین بنگلادشی‌‌نسب آلمانی-آمریکایی و بنیانگذار یوتیوب زاده شده‌‌اند. دومی نخستین کسی است که بر شبکه‌‌ی یوتیوب ویدئویی را بارگذاری کرده و اولی هم در بسیاری از زمینه‌‌ها نخستین کسی است که چیزهایی را در جاهایی بارگذاری کرده است!

Jawed Karim 2008.jpg

جاوید کریم

جان لاک

Max Muller.jpg

ماکس مولر

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1384-92\۱۳۸۷ احمدی نژاد 61100_349035608526270_986594826_n.jpg$

محمود احمدی‌‌نژاد

در زمینه‌‌ی درگذشتگان این فاصله قدری کمتر است. در سال ۴۵۷ میلادی هیبا^[60] اسقف حمص در استان آسورستان دولت ساسانی درگذشت که از الاهیدانان مشهور مسیحی است و در شکل‌‌گیری آیین نستوری نقشی ایفا کرده است. در ۱۰۰۶ هجری خورشیدی هم جهانگیر گورکانی شاه هند درگذشت.

در میان انیرانیان این روز زادروز اراسموس^[61] فیلسوف عصر روشنگری (۸۴۵)، امیلی پست^[62] نویسنده‌‌ی آمریکایی (۱۲۵۱)، فرانسیس بیکن^[63] نقاش ایرلندی (۱۲۸۸)، آ. ج. آیر^[64] فیلسوف انگلیسی (۱۲۸۹) و نجم‌‌الدین اربکان سیاست‌‌مدار ترک (۱۳۵۰) است. در همین روز جان لاک^[65] فیلسوف انگلیسی (۱۰۳۸) و ماکس مولر^[66] زبانشناس آلمانی (۱۲۷۹) و یوری لوتمان^[67] ‌‌زبانشناس و مورخ استونیایی (۱۳۷۲) درگذشته‌‌اند.

Emily Post cph.3b09855.jpg