ماه آذر: بیست‌و‌دوم تا بیست‌و‌چهارم

ماه آذر: بیست‌و‌دوم تا بیست‌و‌چهارم

بیست و دوم آذر

کهن‌‌ترین گزارش تاریخی که از این روز در دست داریم، در ضمن یکی از مهم‌‌ترین رخدادهای جهان باستان و ایران‌‌زمین هم هست و به پیروزی داریوش بر نیدینتوبعل مربوط می‌‌شود. در این روز سپاهیان داریوش بزرگ در منطقه‌‌ی زازان بر سپاه هوادار غاصب بابلی پیروز شدند و تار و مارشان کردند.

در دوران معاصرمان بیست و دوم آذرماه با رخدادی مهم در جریان جنبش مشروطه پیوند خورده است. در این روز به سال ۱۲۸۴ بود که آیت‌‌الله طباطبایی و آیت‌‌الله بهبهانی به همراه دو هزار تن از مردم به شاه‌‌عبدالعظیم رفتند و آنجا بست نشستند (تصویر بالا) و بازار تهران هم در هواداری از ایشان به مدت یک ماه تعطیل شد. در نتیجه مظفرالدین‌‌شاه با تشویق اطرافیان آزادی‌‌خواهش فرمان مشروطه را امضا کرد. اما مخالفان مشروطه در اطراف محمدعلی‌‌شاه که بلافاصله پس از گشایش مجلس به سلطنت رسیده بود جمع شدند و دسیسه‌‌چینی‌‌های خود را آغاز کردند. دو سال بعد، روز شنبه ۲۲ آذر سال ۱۲۸۶ (۸ ذیقعده ۱۳۲۵ ق.) سه دسته از مردان مسلح مدرسه‌‌ی سپهسالار و مجلس را که پایگاه مشروطه‌‌خواهان در آن قرار داشت محاصره کردند. رهبران این گروه امیربهادر و صنیع‌‌حضرت و مقتدرنظام بودند و از سه آخوند مخالف مشروطه یعنی شیخ فضل‌‌الله نوری و ملا محمد آملی و سید علی طباطبایی یزدی فرمان می‌‌بردند.

کودتای محمدعلی‌‌شاهی در تهران به پیروزی رسید، اما با واکنش تند و قاطع آزادی‌‌خواهان در شهرهای دیگر روبرو شد. قدرت‌‌های بیگانه نیز که چندان از سرکوب مشروطه ناخوشنود نبودند، وقتی با خیزش این جریان نیرومندتر مشروطه‌‌خواه روبرو شدند، پس از مکثی طولانی کوتاه آمدند. درست یک سال بعد روز یکشنبه بیست و دوم آذر سال ۱۲۸۷ (۱۹ ذیقعده ۱۳۲۶ ق.) سفرای روس و انگلیس به محمدعلی‌‌شاه اعتراض کردند و به طور رسمی درخواست بازگشایی مجلس را مطرح کردند و این کمی پیش از آن بود که قوای آزادی‌‌خواه تهران را فتح کنند.

در چنین روزی به سال ۱۲۹۷ به پيشنهاد فيروز ميرزا نصرت‌‌الدوله وزير عدليه به هيئت وزيران طرحی ارائه کرد و بر مبنای آن مدرسه‌‌ی عالي حقوق تأسيس شد (تصویر زیر)، که قرار بود کارمندان دستگاه دادگستری نوپا را تعلیم دهد و رئيسش علی‌‌اکبر دهخدا بود. به دستور وزير عدليه آدولف پرني^[1] مستشار فرانسوي عدليه، که عضو هيئت اعزامي ايران به كنگره صلح پاریس هم بود، مأموريت يافت شش استاد فرانسوي را برای تدریس رشته‌‌هاي مختلف حقوق در این مدرسه استخدام کند. رخداد دیگر این روز هم آن بود که در ۱۳۱۱ نام شهر استرآباد به گرگان که اسم قدیمی این منطقه بود، تبدیل شد!

در ۱۱۹۸ آلاباما بیست و دومین ایالت آمریکا شد. در ۱۲۹۷ فنلاندی‌‌ها شاهزاده‌‌ای آلمانی به نام فریدریش کارل فون هِسِن^[2] را به پادشاهی خود برگزیدند و در همین روز رئیس‌‌جمهور پرتغال سیدونیوس پائیس^[3] ترور شد و به قتل رسید. در ۱۳۱۸ هم اتحاد جماهیر شوروی به خاطر حمله به فنلاند از سازمان ملل اخراج شد.

فتح نان‌‌کینگ

فتح صدام!

Hessenin prnssi Friedrich Karl - Prince Frederick Charles of Hesse.jpg

فردریش کارل فون هسن

Sidónio Pais.jpg

سیدونیوس پائیس

این روز در تاریخ سیاسی جهان با رخدادهایی نادر و غریب روبرو بوده است. در سال ۱۳۱۶ ژاپنی‌‌ها موفق شدند با ارتش عظیم دویست هزار نفره‌‌شان سپاهیان ژنرال تانگ شِنگ‌‌ژی^[4] که نیمی از ایشان عده داشتند را شکست بدهند و شهر نانکینگ^[5] را فتح کنند. ژاپنی‌‌ها پس از فتح شهر به تمام زنان نانکینگ تجاوز کردند و چند صد هزار تن از مردم غیرنظامی را طی چند روز آینده سلاخی کردند، در ۱۳۳۹ زمانی که امپراتور حبشه هایله‌‌سلاسی برای دیدار از برزیل به این کشور سفر کرده بود، افسران گارد سلطنتی‌‌اش کودتا کردند و پسرش آسفا ووسِن^[6] را به پادشاهی برگزیدند و او را از قدرت عزل کردند، در ۱۳۸۲ هم صدام حسین در نزدیکی تکریت دستگیر شد.

برادران رایت

Amundsen in fur skins.jpg

رولد آموندسن

رخدادهای دیگر واقع‌‌شده در این روز به حوزه‌‌ی فرهنگ و جامعه مربوط می‌‌شود. در ۹۲۴ شورای ترنت^[7] با رهبری پاپ آغاز به کار کرد، در ۱۰۲۱ آبل تاسمان^[8] جهانگرد و کاشف نامدار هلندی به نیوزلند رسید، در ۱۲۸۱ اولین بخش از خط تلگراف در اقیانوس آرام گذاشته شد و هونولولو را به سان‌‌فرانسیسکو متصل کرد، در ۱۲۸۲ برادران رایت^[9] اولین پرواز خود را با هواپیمایشان انجام دادند، در ۱۲۹۰ گروه کاشفان به رهبری رولد آموندسن^[10] نخستین کسانی بودند که بر قطب جنوب پا گذاشتند و در ۱۳۰۷ موزیک «یک آمریکایی در پاریس» اثر جرج گرشوین^[11] که از سبک جاز تأثیر پذیرفته بود، برای نخستین بار اجرا شد و موزیک جاز را مشهور ساخت. در ۱۳۵۱ هم اوژن سرنان^[12] و هریسون اشمیت^[13] از سرنشینان آپولو ۱۷ آخرین فضانوردانی بودند که بر ماه قدم نهادند.

اوژن سرنان

هریسون اشمیت

شورای ترنت

در میان وابستگان به حوزه‌‌ی تمدن ایرانی این روز با مرگ سه شخصیت نامدار مصادف بوده است. در ۵۸۳ ابن میمون درگذشت و در ۱۱۳۳ سلطان محمود اول عثمانی و در ۱۳۵۰ ذبیح بهروز جان سپردند. در ۱۲۹۴ رشید بهبودوف موسیقی‌‌دان در استان ایرانی آران که در اشغال روس‌‌ها بود و بعدتر به آذربایجان شوروی تبدیل شد زاده شد. در میان انیرانیان ورنر فون زیمنس^[14] بنیانگذار شرکت زیمنس (۱۱۹۵) در این روز زاده شده‌‌اند و کیلدِبرت شاه فرانک‌‌ها (۵۵۸ میلادی)، فردریک دوم^[15] امپراتور روم مقدس (۶۲۹ هجری خورشیدی)، مانوئل اول شاه پرتغال^[16] (۹۰۰)، و واسیلی کاندینسکی^[17] نقاش روس (۱۳۲۳) در این روز درگذشته‌‌اند.

Roi Childebert Louvre ML93.jpg

کیلدبرت

Frederick II and eagle.jpg

فردریک دوم

سلطان محمود اول

Afbeeldingsresultaat voor george gershwin

جرج گرشوین

بیست و سوم آذر

Afbeeldingsresultaat voor ‫مشاورالممالک‬‎

فروغی و مشاورالممالک در پاریس

روز سه‌‌شنبه بیست و سوم آذر سال ۵۱۰ هجری خورشیدی ابوعلی احمد رهبر شیعیان به دست سپاهیان خلیفه‌‌ی فاطمی مصر الحافظ‌‌لدین‌‌الله که امام فرقه‌‌ی حافظیه بود، کشته شد. به همین خاطر این روز را تا پایان دوران زمامداری فاطمیان به اسم عیدالنصر جشن می‌‌گرفتند.

به سال ۱۲۶۸ در عصر ناصری میرزا ملکم‌‌خان که می‌‌دانست دربار ایران قرارداد لاتاری را لغو کرده، به طرف اروپایی در این مورد چیزی نگفت و در همین روز کمیسیون خود را که بیست هزار لیره بود گرفت و بعد این خبر را فاش کرد. در نتیجه هم نزد ایرانیان و هم پیش اروپاییان بدنام شد، هرچند این کارش جرم محسوب نمی‌‌شد و طرف الغاکننده‌‌ی قرارداد ایران بود.

در سال ۱۲۸۴ به دنبال تحصن مردم و روحانیون در شاه‌‌عبدالعظیم مظفرالدین‌‌شاه فرمان عزل عین‌‌الدوله صدراعظم را صادر کرد و این یکی از خواست‌‌های بست‌‌نشینان بود. دو سال بعد محمدعلی‌‌شاه به سرکوب همین مشروطه‌‌خواهان مشغول بود و در همین روز (۱۲۸۶) ناصرالملک که توسط قزاق‌‌ها توقیف شده بود و جانش در خطر بود با پادرمیانی چرچیل وزیر مختار انگلیس رهایی یافت ولی به فرنگ تبعید شد.

در ۱۲۹۰ امپراطور روسيه به نايب‌‌السلطنه‌‌اش که حاکم قفقازيه بود دستور داد تا هر چه زودتر چهار هزار سالدات (سرباز) روسي به ايران اعزام کند و این در دنباله‌‌ی درگیری‌‌های دو دولت و مداخله‌‌ی روسیه در امور داخلی ایران قرار می‌‌گرفت. تا ده سال بعد این مداخله با سقوط دولت تزاری کمابیش از میان رفته بود و در ۱۳۰۰ در نشست مجلس شورای ملی عقد قرارداد رسمی بین دولتین ایران و شوروی به تصویب رسید. این قرارداد ۲۶ ماده داشت و در اثر تلاش مشاورالممالک سفیر ایران در شوروی در دولت سپهدار رشتی تنظیم شده بود و اموال بانک استقراضی روس را به ایران واگذار می‌‌کرد و تمام امتیازاتی را که دولت روسیه تزاری و اتباع آن از ایران گرفته بودند از بین می‌‌برد و همچنین راه شوسه‌‌ی انزلی به تهران و قزوین به تهران و اسکله و وسایل نقلیه در راه ارومیه و خطوط تلگرافی روس‌‌ها به ایران واگذار می‌‌شد و کاپیتولاسیون هم لغو می‌‌شد.

در همین روز به سال ۱۳۱۱ پس از لغو ناگهانی امتیاز دارسی به دست رضاشاه، دولت انگلستان یادداشت شدید‌‌اللحنی برای محمدعلی فروغی وزیر خارجه‌‌ی ایران فرستاد و مدعی شد اگر ایران در مورد امتیازنامه مطالبی دارد باید از طریق محاکم بین‌‌المللی اقدام کند و حق لغو امتیازها را ندارد. فروغی در پاسخ دولت انگلیس گوشزد کرد که قرارداد به مسائل داخلی ایران مربوط است و دولت از این تهدیدات باکی ندارد.

Afbeeldingsresultaat voor ‫حسینیه ارشاد شریعتی مجتهد شبستری‬‎

در چنین روزی به سال ۱۳۵۰ در حسینیه‌‌ی ارشاد نشست بحثی برقرار شد (تصویر بالا) که در آن دکتر علی شریعتی به انتقادهای مخالفانش پاسخ داد. در این نشست توسلی محمدتقی شریعتی، مجتهد شبستری، صدر بلاغی، میناچی و دکتر سامی هم حضور داشتند. در همین روز بود که ارتش پاکستان به کشتار ۱۱۱۱ فعال اجتماعی بنگالی دست گشود که بینشان بیش از دویست روشنفکر و استاد دانشگاه داکا بنگالی‌‌تبار بودند.

ده سال بعد در ۱۳۶۰ مجلس اسرائیل به تثبیت و بسط سیطره‌‌ی این کشور بر بلندی‌‌های جولان رأی داد، در ۱۳۷۱ در جریان بحران ابخازیا در قفقاز یک هلیکوپتر که مردم را از شهر تکوارچلی^[18] خارج می‌‌کرد مورد حمله‌‌ی سربازان گرجی محاصره‌‌کننده‌‌ی شهر قرار گرفت و سقوط کرد که به این خاطر ۵۲ نفر از جمله ۲۵ کودک به قتل رسیدند. روسیه که در پی مداخله در ابخازیا بود پس از این واقعه با مشروعیتی بیشتر به محاصره‌‌شدگان کمک نظامی می‌‌رساند. در ۱۳۸۲ پرویز مشرف نخست‌‌وزیر پاکستان از سوءقصد جان سالم به در برد

کشتار بنگالی‌‌ها در پاکستان

در بیست و سوم آذرماه سال ۹۲۱ پرنسس مری استوارت^[19] ملکه‌‌ی اسکاتلند شد، در ۱۱۹۱ آخرین سربازان فرانسوی ناپلئون از خاک روسیه عقب ‌‌نشستند در ۱۲۹۳ صرب‌‌ها در جریان جنگ جهانی اول بلگراد را از قوای اتریش-هنگری گرفتند.

این روز با چند فاجعه‌‌ی طبیعی هم مصادف بوده است. در چنین روزی در سال ۵۵۷ میلادی زمین‌‌لرزه‌‌ای شدید کنستانتینوپل را ویران کرد، در ۶۶۶ هجری خورشیدی سیل و توفان در ساحل هلند به مرگ پنجاه هزار تن انجامید و در ۱۳۷۸ سیل و باران شدید در منطقه‌‌ی وارگاس ونزوئلا به نابودی هزاران خانه و مرگ ده‌‌ها هزار تن منجر شد (تصویر پایین).

چندین رخداد چشمگیر علمی و فنی هم در این روز قرار گرفته است. در سال ۱۱۶۱ برادران مونگولفیه^[20] برای اولین بار پرواز با بالون هوای گرم را آزمودند (تصویر بالا)، و در ۱۲۷۹ ماکس پلانک^[21] نظریه‌‌اش درباره‌‌ی تابش جسم سیاه را منتشر کرد و به این ترتیب کوانتوم مکانیک زاده شد.

نخستین نمایش فیلم بر باد رفته

در ۱۳۱۹ برای نخستین بار عنصر پلوتونیوم در دانشگاه برکلی تخلیص شد، در ۱۳۵۱ اوژن سرنان^[22] فضانورد آپولو ۱۷ آخرین کسی بود که بر ماه راه رفت و در ۱۳۷۳ ساخت سد سه تنگه^[23] بر رود یانگ تسه آغاز شد. این سد به بزرگ‌‌ترین نیروگاه آبی دنیا تبدیل شد (تصویر زیر). از جمله رخدادهای فرهنگی هم این‌‌که در ۱۳۱۸ فیلم «بر باد رفته^[24]» در نیویورک اکران شد.

Afbeeldingsresultaat voor ‫غلامحسین غریب گرگانی‬‎

غلامحسین غریب گرگانی، جلیل ضیاءپور و حسن شیروانی

Tycho Brahe.JPG

تیکو براهه

این روز با زاد و مرگ چند شخصیت نامدار وابسته به تمدن ایرانی اما مستقر در پیرامون ایران‌‌زمین پیوند خورده که در کشوری جز ایران شهرت یافتند. در ۱۳۰۳ رانبیر راج کاپور هنرپیشه‌‌ی هندی در پیشاور به دنیا آمد و بعدتر در بالیوود شهرتی چشمگیر یافت. در میان معاصرانمان در ایران هم می‌‌توان از غلامحسین غریب گرگانی (۱۳۸۳)، مبلغ مدرنیته‌‌ی ادبی که همراه با جلیل ضیاءپور و حسن شیروانی مجله‌‌ی خروس جنگی را راه‌‌ انداخته بودند، و سید حسین میرشمسی پدر واکسن ایران و استاد دانشکده‌‌ی پزشکی (۱۳۸۷) یاد کرد که در این روز درگذشته‌‌اند. در ۱۳۸۳ هم مجتبی کاشانی شاعر متخلص به سالک فوت کرد.

در میان انیرانیان تیکو براهه^[25] اخترشناس دانمارکی (۹۲۵)، یونگ‌‌ژِنگ^[26] امپراتور چین (۱۰۵۶)، اریکو مالاتستا^[27] فعال سیاسی و نظریه‌‌پرداز فاشیسم ایتالیایی (۱۲۳۲) و شرلی جکسون^[28] داستان‌‌نویس آمریکایی (۱۲۹۵) در این روز زاده شده‌‌اند و ساموئل جانسون^[29] ادیب و شاعر انگلیسی (۱۱۶۳)، جرج واشینگتن^[30] نخستین رییس‌‌جمهور ایالات متحده‌‌ی آمریکا (۱۱۷۸) و آندرئی ساخارف^[31] فیزیکدان و فعال سیاسی روس (۱۳۶۸) در این روز درگذشته‌‌اند.

شرلی جکسون

سالک

Image result for Ranbir Raj Kapoor

راج کاپور

RIAN archive 25981 Academician Sakharov.jpg

آندرئی ساخارف

Gilbert Stuart Williamstown Portrait of George Washington.jpg

جرج واشینگتن

اریکو مالاتستا

بیست و چهارم آذر

ورود هلاکوخان به قلعه‌‌ی الموت

روز یکشنبه بیست و چهارم آذر سال ۳۷۸ هجری خورشیدی سنی‌‌های بغداد در برابر جشن عُمَرکشان، که شیعه‌‌ها و ایرانی‌‌ها به فرخندگی کشته شدن خلیفه‌‌ی دوم می‌‌گرفتند، برای اولین بار سالگرد تنها ماندن حضرت محمد و ابوبکر در غار را در زمان هجرت جشن گرفتند! این مراسم البته چندان نپایید و در نهایت عمرکشان دوام بیشتری پیدا کرد.

در همین روز به سال ۶۳۵ هلاکوخان مغول پس از تسلیم شدن رهبران اسماعیلی به قلعه‌‌ی الموت وارد شد و آنجا را ویران ساخت. او کمی بعدتر عهدشکنی کرد و رهبران اسماعیلی و خانواده‌‌هایشان را هم کشتار کرد.

در روز دوشنبه ۲۴ آذر سال ۱۲۸۶ (۱۱ ذیقعده ۱۳۲۵ ق.) مجلس شورای ملی بیانیه‌‌ای داد و در آن اعلام کرد که ملت به خاطر خرابی امور تشخیص داده که دولت باید مشروطه شود و مقام شاهی برخاسته از قرارداد با ملت و فراتر از آن نیست. در همین روز محمدعلی‌‌شاه که با مشروطه‌‌خواهان همدلی نداشت به بندی از متمم قانون اساسی اعتراض کرد و گفت چطور می‌‌شود شاه در حکومت مسئولیت نداشته باشد؟‌‌ در حالی که من خود را شبان و رعیت را رمه‌‌ی خود می‌‌دانم. احتشام‌‌السلطنه که می‌‌خواست امضای شاه را هرچه سریع‌‌تر بگیرد پاسخ داد که این بند درباره‌‌ی سلب مسئولیت برای این گذاشته شده تا کسی از شاه حق بازخواست نداشته باشد!

در ۱۲۹۰ به دنبال اولتیماتوم و گرد آمدن ارتش روسیه در مرزهای شمالی ایران، سفارت روسيه طي يادداشتي اعلام كرد چنانچه ظرف شش روز سه خواسته‌‌شان برآورده نشود چهار هزار سرباز روسي وارد تهران خواهند شد. در همین روز سالارالدوله که از رهبران مستبدان و مدعی تاج و تخت بود و پشتگرمی‌‌اش به روس‌‌ها بود با شمار کمی تفنگدار کرمانشاه را گرفت.

منتظر زیدی و کفشش!

در چنین روزی به سال ۱۳۰۸ رضا شاه مدرسه‌‌ی فلاحت را در کرج تأسیس کرد و این همان است که به دانشکده‌‌ی کشاورزی تبدیل شد. در ۱۳۱۱ هم دولت انگلستان به استناد ماده‌‌ی ۱۵ اساسنامه‌‌ی جامعه‌‌ی ملل از دولت ایران به علت فسخ قرارداد دارسی^[32] شکایت کرد. در روزگار ما هم به سال ۱۳۶۰ در جریان اولین بمب‌‌گذاری انتحاری مدرن، سفارت عراق در بیروت مورد حمله‌‌ی یک خودروی پر از مواد منفجره قرار گرفت. ساختمان سفارتخانه با خاک یکسان شد و ۶۱ تن در این میان به قتل رسیدند (تصویر زیر).

در ۱۳۸۷ هم در جریان یک نشست خبری در بغداد مردی عراقی به نام منتظر زیدی کفشش را بیرون آورد و به سوی بوش رئیس‌‌جمهور آمریکا پرتاب کرد که این حرکت به نمادی اعتراضی تبدیل شد.

$G:\pix\Sitting Bull and family 1881 at Ft Randall rear L–R Good Feather Woman (sister), Walks Looking (daughter) front L–R Her Holy Door (mother), Sitting Bull, Many Horses (daughter) with her son, Courting a Woman.jpg$

گاو نشسته و خانواده‌‌اش

آیشمن در دادگاه

Map of the Song dynasty after the Jin conquest, the Jin is in control of northern China and the Song is in control of southern China

دولت جین و سونگ در چین

در چنین روزی به سال ۱۳۴ هجری خورشیدی آن لوشان^[33] شورش عظیم خود بر سیطره‌‌ی دولت تانگ را آغاز کرد که به تأسیس دولت یان منتهی شد. تا جایی که از اسناد بر می‌‌آید این مرد جنگاوری ایرانی‌‌تبار و سغدی (احتمالاً با مادری ترک) بوده که در خُتَن زاده و پرورده شده است و نامش در اسناد چینی به صورت آن لوشان تحریف شده است.

روز ۲۴ آذر سال ۵۳۳ میلادی بلیزاریوس^[34] سردار بیزانسی با هشت هزار سربازش نیروهای واندال را که زیر فرمان گِلیمر^[35] می‌‌جنگیدند و دو برابر خودش عده داشتند در نبرد تریکاماروم^[36] شکست داد، در همین روز به سال ۵۴۰ هجری خورشیدی ارتش دولت سونگ پس از آن که در نبرد کای‌‌شی^[37] بر قوای دولت جین چیره شد، سرداران جین دسیسه کردند و امپراتورشان وان‌‌یان‌‌ لیانگ^[38] را در اردوگاهشان به قتل رساندند. در ۸۱۰ هم در جریان جنگ‌‌های صد ساله‌‌ی هنری ششم شاه انگلستان در کلیسای نوتردام در مقام شاه فرانسه تاجگذاری کرد.

مسیر لشکرکشی آن لوشان در چین

تاجگذاری هنری ششم

در سال ۱۲۶۹ گاو نشسته^[39] رهبر سرخپوستان هونک‌‌پاپا^[40] به دست پلیس آمریکا به قتل رسید و این مقدمه‌‌ی کشتار سرخپوستان در وونددنی^[41] بود، در ۱۲۹۶ به دنبال به قدرت رسیدن بلشویک‌‌ها در روسیه این کشور از مدار جنگ اول جهانی خارج شد و با قوای محور ترک مخاصمه کرد. در ۱۲۹۷ وینکاس میکِویچیوس کاپسوکاس^[42] تأسیس جمهوری سوسیالیستی شوروی لیتوانی را اعلام کرد که تنها یک سال پایید و در ۱۳۲۴ هم ژنرال مک‌‌آرتور^[43] فاتح ژاپن دستور داد دین شینتو در مقام کیش رسمی دولت منحل شود.

در سال ۱۳۳۹ ماندرا^[44] شاه نپال مجلس را منحل کرد و قوانین مشروطه را معلق ساخت و به اعمال قدرت مستقیم روی آورد، در ۱۳۴۰ آدولف آیشمن^[45] پس از محاکمه در اسرائیل توسط یک دادگاه اسرائیلی به جرم جنایت علیه بشریت، جنایت علیه قوم یهود و عضویت در یک سازمان غیرمشروع (حزب نازی) به اعدام محکوم شد و در ۱۳۵۷ جیمی کارتر^[46] اعلام کرد که آمریکا حاضر است جمهوری خلق چین را به رسمیت بشناسد و روابطش با تایوان را محدود کند.

امضای فرمان منع خرید و فروش مشروبات الکلی

Vincas Mickevicius-Kapsukas around 1918-1919.jpg

وینکاس میکِویچیوس کاپسوکاس

این روز با چندین رخداد فرهنگی و اجتماعی هم مصادف بوده است. در ۱۲۷۵ متروی گلاسکو گشایش یافت، در سال ۱۲۸۲ هتل تاج‌‌محل بمبئی افتتاح شد، در سال ۱۲۸۴ خانه‌‌ی فرهنگی پوشکین در سن پترزبورگ تأسیس شد تا از میراث ادبی این شاعر و ادیب روس پاسداری کند. در ۱۳۱۲ تولید، حمل و نقل و فروش الکل در ایالات متحده‌‌ی آمریکا ممنوع شد و در ۱۳۲۶ هم ویلیام شاکلی^[47]، جان باردین^[48] و والتر براتین^[49] نخستین ترانزیستور را اختراع کردند. در ۱۳۴۹ فضاپیمای بی‌‌سرنشین روسی به نام ونرا ۷^[50] با موفقیت بر سطح ناهید بر زمین نشست و این نخستین فرود وسیله‌‌ای انسانی در سیاره‌‌ای دیگر بود.

در چنین روزی به سال ۱۳۵۲ انجمن روانپزشکی آمریکا در شرایطی که «جبهه‌‌ی رهایی مردان همجنس‌‌خواه» از دو سال پیش به طور منظم با تظاهرات و هیاهو نشست‌‌هایشان را به هم می‌‌زدند و دفاتر انجمن را تخریب می‌‌کردند، در شرایطی بحث‌‌برانگیز همجنس‌‌گرایی را از فهرست بیماری‌‌های روانی خارج ساخت. در ۱۳۸۰ هم برج کج پیزا^[51] پس از یازده سال بار دیگر بر جهانگردان گشوده شد. مهندسان موفق شدند در این فاصله بنا را استوار کنند و از افتادگی‌‌اش جلوگیری کنند، بی آن که کجی مشهورش را از بین ببرند.

Venera 1962 diagramm.jpg

ونرا ۷

The Leaning Tower of Pisa SB.jpeg

برج پیزا

خانه‌‌ی فرهنگی پوشکین

بیست و چهارم آذر ماه روزی است که در سال ۱۲۸۸ ستار بهلول‌‌زاده نقاش آرانی و در ۱۳۲۵ ایرج سلیمانی بازیکن سابق باشگاه‌‌های پرسپولیس و شهباز در آن زاده شده‌‌اند. اما این روز بیشتر به خاطر رفتگانش در تاریخ ایران‌‌زمین اهمیت دارد. آلپ‌‌ارسلان شاه سلجوقی در ۴۵۱ درگذشت، در سال ۶۷۲ ملک اشرف صالح‌‌الدین خلیل بن قلاوون سلطان مملوک مصر و قهرمان جنگ با صلیبی‌‌ها زمانی که برای شکار پرندگان به حوالی اسکندریه رفته بود به دست امیران زیردستش به قتل رسید و سلطان سلیم دوم عثمانی هم در ۹۵۳ درگذشت. در دوران معاصرمان هم میرزا جوادخان سعدالدوله که برای دوره‌‌ای از رهبران مشروطه و دوره‌‌ای از همدستان استبداد بود (۱۳۰۸)، علامه سید محمدحسین طباطبایی (۱۳۶۰) و رضا ارحام صدر هنرپیشه‌‌ی چیره‌‌دست اصفهانی در این روز (۱۳۸۷) درگذشته‌‌اند.

ولفگانگ پائولی

Afbeeldingsresultaat voor ‫ارحام صدر‬‎

ارحام صدر

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1332-42\علامه طباطبایی۵۴.jpg$

علامه طباطبایی

Sattar Bahlulzadə.jpg

بهلول‌‌زاده

LLZ 1904.jpg

زامنفوف

Gustave Eiffel 1888 Nadar2.jpg

ایفل

Nero 1.JPG

نرو

در میان انیرانیان این روز سالگرد تولد نرو^[52] امپراتور روم (۳۷ میلادی)، لوکیوس وروس^[53] امپراتور روم (۱۳۰ میلادی)، گوستاو ایفل^[54] سازنده‌‌ی مجسمه‌‌ی آزادی و برج ایفل (۱۲۱۱ هجری خورشیدی) و ال ال زامنهوف^[55] مبتکر لهستانی زبان اسپرانتو (۱۲۳۸) است. در مقابل یوهان ورمیر^[56] نقاش هلندی (۱۰۵۴)، ولفگانگ پائولی^[57] فیزیکیدان اتریشی (۱۳۳۷) و والت دیسنی^[58] (۱۳۴۵) در این روز درگذشته‌‌اند.