ماه مهر: چهارم تا ششم

ماه مهر: چهارم تا ششم

چهارم مهر

روز چهارم مهر سال ۷۵۰ هجری خورشیدی در زمان سلطان مراد اول عثمانی سرداری عثمانی به نام لالا شاهین پاشا با یک سپاه کوچک هشتصد نفره در نبرد رود ماریتسا^[1] بر ارتش بزرگ شاه صرب‌‌ها ووکاشین مرنیاوچِویچ^[2] که بین بیست تا سی هزار سرباز داشت غلبه کرد و ووکاشین را به قتل رساند. بیست و پنج سال بعد، جنگ بزرگ دیگری در این روز درگرفت و آن به سال ۷۷۵ زمانی رخ داد که بایزید اول سلطان عثمانی در نبرد نیکوپولیس^[3] بر قوای متحد صلیبی پیروز شد. در این نبرد که بسیار خشونت‌‌آمیز بود، سپاهی حدود سی هزار نفره از سربازان انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، کروات، موراویایی‌‌، بلغار و مجار با سپاهیان حدود بیست هزار نفره‌‌ی بایزید جنگیدند و به سختی شکست خوردند (تصویر بالا). صلیبی‌‌ها حدود هزار تن از مردم غیرنظامی مسلمان را پیش از نبرد به گروگان گرفته بودند که در شب پیش از نبرد همه را برای در هم شکستن روحیه‌‌ی سربازان بایزید کشتار کردند. اما این کارشان بدتر خون دشمنشان را به جوش آورد و باعث شد با آن که شماری کمتر داشتند دلیرانه‌‌تر بجنگند. سپاهیان صلیبی در این نبرد به کلی از میان رفتند و اسیران هم به انتقام کشتار شهروندان غیرنظامی اعدام شدند.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1285-1300\اسعد1890411_568921606537668_50910429_o.jpg$ در همین روز در تاریخ معاصرمان به سال ۱۲۸۵ علیقلی‌‌خان سردار اسعد دوم از طرف عین‌‌الدوله به لقب سردار اسعد رسید (عکس بالا). او بعدتر به ایلخانی رسید، ولی چون چشمش نابینا شده بود از این مقام کناره‌‌گیری کرد و صمصمام‌‌السلطنه جانشینش شد. او زبان عربی و فرانسوی را می‌‌دانست و مدتی را در اروپا زیسته بود. زمانی که برای درمان چشمش به پاریس رفته بود با شکرالله‌‌خان معتمدخاقان همسفر بود. او در پاریس کتاب‌‌های پل و ویرژینی، هرمس مصری، سفرنامه‌‌ی شرلی و هانری سوم را به پارسی ترجمه کرد.

سه سال بعد (۱۲۸۸) ظل‌‌السلطان كه چندي پيش وارد رشت شده بود و به دست مجاهدين اسير و بازداشت بود با پرداخت يكصد هزار تومان آزاد و به اروپا رفت. سال بعد از آن (۱۲۸۹) ابوالقاسم ناصرالملك از لندن طي تلگرافي قبولي خود را براي نيابت سلطنت اعلام كرد، مشروط بر اين‌‌كه ماهيانه به وي ده هزار تومان حقوق پرداخت شود، که دو برابر حقوق عضدالملك نايب‌‌السلطنه‌‌ی سابق بود. سال بعدش (۱۲۹۰) آخرین بقایای نیروهای مستبدین هم از میان رفتند و این زمانی رخ داد که در باغشاه نوبران جنگ شديدي بين قواي دولتي و سالارالدوله به وقوع پيوست و پس از چند ساعت به شكست و فرار وی ختم شد.

روز پنجشنبه چهارم مهر سال ۱۲۹۶ میرزا خلیل خلخالی رکن‌‌الاسلام نخستین شماره از روزنامه‌‌ی کوکب ایران را در چهار صفحه‌‌ی قطع بزرگ منتشر ‌‌کرد. این روزنامه در روزهای زوج هفته منتظر می‌‌شد و ارگان ضدتشکیلاتی‌‌ها بود. کوکب ایران به همراه روزنامه‌‌های وطن و رعد تقریباً هوادار روس‌‌ها و مخالف انگلیس‌‌ها بود و از دولت عین‌‌الدوله که گرایش به روس‌‌ها داشت هواداری می‌‌کرد و در مقابل روزنامه‌‌های تجدد ایران، صدای ایران و زنان آزاد قرار می‌‌گرفت.

میکده

محسن صدر و شاه

Related image

ناصرالملک

در دوران رضاشاه روز چهارم مهر با عزل و نصب‌‌هایی فرعی قرین بوده است. در ۱۳۰۵ میرزا سلیمان‌‌خان میکده، از مشروطه‌‌خواهان قدیمی، حاکم اصفهان شد. در ۱۳۰۸ وزارت فوائد عامه سی و نه محصل به اروپا اعزام کرد و در ۱۳۱۸ فیلیمتوف^[4] سفیر کبیر جدید دولت اتحاد جماهیر شوروی استوارنامه‌‌ی خود را تسلیم کرد. پس از حمله‌‌ی متفقین در ۱۳۲۰ دولت رؤسای املاک بزرگ و کارخانه‌‌های خصوصی را به تهران فراخواند تا از آن‌‌ها برای چرخش امور دولت وام بگیرد. همچنین در این روز از طرف دولت گروهی مشتمل بر حاج سید نصرالله تقوی رئیس دیوان‌‌عالی کشور، نصرالملک هدایت رئیس دیوان محاسبات، حسین علاء و ابراهیم حکیمی انتخاب شدند تا جواهرات سلطنتی را صورت‌‌برداری کنند. سید حسن تقی‌‌زاده هم در همین روز به سمت وزیر مختار ایران در لندن تعیین شد.

روز چهارم مهر سال ۱۳۲۴ محسن صدر نخست‌‌وزیر لایحه‌‌ی منشور ملل متفق را برای تصویب تسلیم مجلس کرد و در آنجا به ایراداتی که دکتر مصدق درباره‌‌ی برنامه‌‌های دولت گرفته بود پاسخ داد. در همین روز نمایندگان آذربایجان در مجلس طی اعلامیه‌‌ای از اقدام حزب دموکرات آذربایجان درباره‌‌ی استقلال داخلی و ترویج زبان ترکی اظهار نارضایتی کردند و بر رسمیت زبان پارسی در این استان و گرایش مردم به آن پافشاری کردند.

در سال ۱۳۳۳ فرمانداری نظامی اعلام کرد محل چاپ روزنامه‌‌ی حزب توده و انتشارات مخفی‌‌شان را در زیرزمین ساختمانی در داوودیه کشف کرده است. هفت سال بعد هم در ۱۳۴۰ هنرمندان شوروی در تهران سیرک بر پا ساختند!

A line drawing of the face and upper torso of George Santayana as a middle-aged man. He is balding, wearing a suit, and looking away from the viewer to the right.

جورج سانتایانا

Calif al Muizz Misr Cairo 969 CE.png

سکه‌‌ی معزالدین‌‌الله

چهارم مهر در سطح جهانی با چند جنگ و ویرانی مصادف بوده است. در ۱۰۶۶ هجری خورشیدی معبد پارتنون^[5] در آتن توسط بمب‌‌هایی که مهاجمان ونیزی بر آن پرتاب کردند ویران شد. ونیزی‌‌های مهاجم به آتن برای غلبه بر سپاهیان عثمانی که از شهر دفاع می‌‌کردند و در پارتنون سنگر گرفته بودند این بنای تاریخی را بمباران کردند. در همین روز شورای شهر آمستردام به پشتیبانی از ویلیام اورانژ^[6] برای حمله به انگلستان رأی داد و این جریان به انقلاب شکوهمند در انگلستان انجامید. در ۱۳۲۹ هم اندونزی که تازه استقلال یافته بود به سازمان ملل متحد پیوست و در ۱۳۳۹ اولین بحث تلویزیونی میان نامزدهای ریاست جمهوری در شیکاگو برای عموم پخش شد. در این بحث نیکسون^[7] در برابر کندی^[8] جدل کرد و شکست خورد.

این روز در ضمن با کردارهای چند ماجراجو هم پیوند خورده است. در ۹۵۹ سر فرانسیس دریک^[9] سفر دریایی‌‌اش به دور کره‌‌ی زمین را خاتمه داد (تصویر بالا). در ۱۳۱۲ هم گانگستر مشهور آمریکایی، کِلی مسلسل^[10]، خود را تسلیم پلیس کرد. در این میان هم آلبرت انشتین^[11] در ۱۲۸۴ اولین مقاله‌‌اش درباره‌‌ی نسبیت خاص را منتشر کرد!

از جمله رویدادهای فرهنگی هم این‌‌که در 1069 اولین روزنامه‌‌ی چاپ‌‌شده‌‌ی چندصفحه‌‌ای در قاره‌‌ی آمریکا به نام «ظهورهای عمومی، هم خارجی و هم داخلی» ( Publick Occurrences Both Forreign and Domestick) منتشر شد که البته این روزنامه تنها همین یک شماره را پایید!

$G:\pix\projects\west\1024px-JEAN_LOUIS_THÉODORE_GÉRICAULT_-_La_Balsa_de_la_Medusa_(Museo_del_Louvre,_1818-19).jpg$

نقاشی مشهور تئودور ژریکو

کلی مسلسل و مردان مسلحش

زادگان نامدار این روز عبارت‌‌اند از معزالدین‌‌الله چهارمین خلیفه‌‌ی عباسی (۳۱۱)، فردریک ویلهلم دوم^[12] شاه پروس (۱۱۲۳)، جانی اپلسید^[13] کشاورز نامدار آمریکایی که کاشت درختان سیب را در منطقه‌‌ی پنسیلوانیا رواج داد (۱۱۵۳)، تئودور ژِریکو^[14] نقاش فرانسوی (۱۱۷۰)، ایوان پاولوف^[15] فیزیولوژیست روسی (۱۲۲۸)، و دو فیلسوف آلمانی نامدار: مارتین هایدگر^[16] (۱۲۶۸) و هانس رایشنباخ^[17] (۱۲۷۰).

چند شخصیت متفاوت هم در این روز جان باخته‌‌اند. پیش از همه ابن تیمیه اندیشمند سلفی و مؤسس بنیادگرایی اسلامی (۷۰۷) و بعد ازمیت‌‌لوف^[18] خواننده‌‌ی راک (۱۳۲۶) و در نهایت جورج سانتایانا^[19] فیلسوف اسپانیایی (۱۳۳۱).

Ivan Pavlov NLM3.jpg

ایوان پاولوف

H Reichenbach.jpg

هانس رایشنباخ

Meat Loaf.jpg

میت لوف

پنجم مهر

روز پنجم مهر ۱۲۸۷ نخستین جنگ آزادیخواهان تبریزی با مستبدین با پیروزی ستارخان و باقرخان به پایان رسید (تصویر زیر). یک سال بعد (۱۲۸۸) در دوشنبه روزی محمدعلی‌‌شاه پس از آن که ناصرالملک در حمایت ضمنی از مشروطه‌‌خواهان از مقام صدراعظمی استعفا کرد، این مقام را به همراه وزارت جنگ به محمدولی‌‌خان تنکابنی داد، بی‌‌خبر از این که او نیز به زودی به صف مشروطه‌‌خواهان می‌‌پیوست. باز یک سال بعد (۱۲۸۹) بود که چهار قافله‌‌ی بزرگ كه بارشان ترياك بود در نزديكي كنگاور مورد حمله‌‌ی راهزنان قرار گرفت و به غارت رفت.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\فوج ستارخان در تبریز.jpg$

در ۱۲۹۷ وثوق‌‌الدوله قحطي و كمبود نان را در تهران حل كرد و در رأس اداره‌‌ی نان يك بلژيكي به نام «موليتور» قرار داد و بحران نان كه از يك سال قبل آغاز شده و کابینه‌‌ی قبلی را سرنگون کرده بود، خاتمه يافت. در ۱۲۹۸ نصرت‌‌الدوله وزير امور خارجه ميرزا صمدخان ممتازالسلطنه را از سفارت ايران در پاريس عزل كرد و وزير مختار تازه‌‌اي معرفي كرد ولي ممتازالسلطنه که بنیان‌‌گذار هلال احمر در برابر صلیب سرخ هم بود، با پشتيباني وزارت خارجه‌‌ی فرانسه، فرمان بركناري خود را قبول نكرد و كماكان به كار خود ادامه داد سفير تازه ناچار دفتري اجاره كرد و ايران در پاريس صاحب دو سفارتخانه شد!

تا چند سال بعد این بی‌‌نظمی‌‌ها با فراز آمدن رضاشاه از بین رفت و در ۱۳۰۵ پنجاه و هفت نفر محصل نظامی از طرف وزارت جنگ به اروپا اعزام شدند. در ۱۳۱۶ مؤسسه‌‌ی انحصار دخانیات و کارخانه‌‌ی توتون و سیگارت در بیرون دروازه قزوین دائر و افتتاح شد. در ۱۳۱۸ هم نخستین دسته‌‌ی داوطلبان هواپیمائی کشور فارغ‌‌التحصیل شده گواهینامه گرفتند. این دسته ده نفر بودند که سه نفر از آن‌‌ها زن و هفت نفر مرد بودند. اما تا دو سال بعد (۱۳۲۰) متفقین ایران را گرفته بودند و در بامداد این روز رضاشاه که خلع شده بود به اتفاق خانواده‌‌اش در بندرعباس سوار کشتی شد و به تبعید رفت.

در پنجم مهر ۱۳۲۴ کمونیست‌‌های ایرانی که در منطقه‌‌ی نفوذ شوروی‌‌ها در شمال ایران به فعالیت شدیدی مشغول بودند، باعث واکنش دولت شد. نصرالله سیف پورفاطمی در مجلس نطق تندی کرد و جدایی‌‌طلبی در آذربایجان و خراسان و مازندران را و آتش‌‌سوزی بازار قزوین را نتیجه‌‌ی سیاست حزب توده دانست و درخواست برخورد قاطع با آن‌‌ها را داشت. در همین روز بین فرقه‌‌ی دموکرات پیشه‌‌وری و عده‌‌ای از اهالی زنجان زد و خورد شدیدی درگرفت که به مرگ عده‌‌ای از اهالی منتهی شد.

Image result for ‫سیف پور فاطمی‬‎

سیف پورفاطمی

Image result for ‫ممتاز السلطنه‬‎

ممتازالسلطنه

در دوران جدید، در پنجم مهر ۱۳۷۲ جدایی‌‌طلبان ابخازی به شهر سوخومی^[20] حمله کردند و آنجا را فتح کردند و بعد به کشتار گرجی‌‌های شهر روی آوردند. نزدیک به پنجاه هزار شهروند گرجی از سوخومی گریختند و بین ده تا سی هزار تن که در شهر مانده بودند به دست سپاهیان قوم‌‌گرا کشتار شدند.

پنجم مهر در تاریخ جهان با چند جنگ مهم قرین بوده است. در ۴۴۵ هجری خورشیدی ویلیام فاتح^[21] و سربازانش از دهانه‌‌ی رود سُم^[22] به حرکت درآمدند و فتح انگلستان را آغاز کردند. در ۹۰۸ سپاهیان سلطان سلیمان اول عثمانی شهر وین را محاصره کردند (تصویر بالا). در پنجم مهر ۹۱۷ هجری خورشیدی خیرالدین بارباروسا^[23] دریاسالار عثمانی در نبرد دریایی پرِوِزا^[24] که در یونان درگرفت (تصویر زیرین)، با دوازده هزار سرباز و ۱۲۰ کشتی بر قوای متحد اروپایی (اسپانیا، پرتغال، ونیز، جنوآ، دولت پاپ، و مانتوآ) که شصت هزار نفر را در سیصد شناور به میدان فرستاده بودند، غلبه کرد و سه هزار اسیر گرفت.

Battle of Preveza (1538).jpg

در دوران جدید هم رخدادهای سیاسی مهمی در این روز واقع شده است. در ۱۱۵۶ در جریان جنگ‌‌های استقلال آمریکا انگلیسی‌‌ها فیلادلفیا را از استقلال‌‌طلبان گرفتند، اما در نهایت استقلال‌‌طلبان به پیروزی رسیدند و در ۱۱۶۸ مناصب کلیدی دولت نوپای ایالات متحده‌‌ی آمریکا به این ترتیب بین رهبران استقلال‌‌طلب تقسیم شد: توماس جفرسون^[25] اولین وزیر امور خارجه، جان جِی^[26] اولین رئیس قوه‌‌ی قضاییه، ساموئل آزگود^[27] اولین وزیر پست و تلگراف. در ۱۳۰۷ ایالات متحده دولت جمهوری چین را به رسمیت شمرد، در ۱۳۱۸ ارتش آلمان ورشو را گرفت، در ۱۳۱۹ پیمان سه‌‌جانبه میان آلمان و ایتالیا و ژاپن امضا شد و محور متحدین را در جنگ جهانی دوم پدید آورد، در ۱۳۲۸ کنگره‌‌ی خلق چین پرچم کنونی کشور چین را رسمیت بخشید و در ۱۳۴۱ جمهوری عربی یمن تأسیس شد.

August Ferdinand Möbius.jpg

اگوست فردیناند موبیوس

اوربان هفتم

شامپولیون

این روز در ضمن در تاریخ دین مسیح هم اهمیت داشته است. چون در ۹۱۹ فرقه‌‌ی ژزوئیت‌‌ها^[28] تأسیس شد و در ۹۶۹ پاپ اوربان هفتم^[29] سیزده روز پس از دستیابی به مقام پاپ درگذشت و دارنده‌‌ی کمترین زمان منصب پاپی شد.

پنجم مهرماه سالگرد چندین رخداد علمی و فنی هم هست. در چنین روزی به سال ۱۲۰۱ ژان فرانسوا شامپولیون^[30] اعلام کرد که خط هیروگلیف را رمزگشایی کرده است، در ۱۲۰۴ اولین خط راه‌‌آهن عمومی که با لوکوموتیو بخاری کار می‌‌کرد گشایش یافت و استاکتون^[31] را به دارلینگتون^[32] متصل کرد، در ۱۲۸۴ مجله‌‌ی آلمانی «سالنامه‌‌ی فیزیک» مقاله‌‌ای از انشتین^[33] دریافت کرد که در آن معادله‌‌ی E=mc²پیشنهاد شده بود. در ۱۲۸۷ اولین خودروی فورد مدل تی^[34] ساخته شد. در ۱۳۳۰ کمپانی سی بی اس^[35] اولین تلویزیون رنگی را به بازار عرضه کرد، اما تولید آن به دلایلی یک ماه بعد متوقف شد. در ۱۳۴۱ کتاب بهار خاموش^[36] نوشته‌‌ی راشل کارسون^[37] منتشر شد و جریانی از هواداران محیط زیست را برانگیخت تا آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا را تأسیس کنند. همچنین در همین روز به سال ۱۳۷۷ بود که موتور جستجوی گوگل آغاز به کار کرد.

Walter Benjamin vers 1928.jpg

والتر بنیامین

موریس بلانشو

ادگار دگا

زادگان نامدار پنجم مهر عبارت‌‌اند از پروسپر مِریمِه^[38] مورخ و باستان‌‌شناس فرانسوی (۱۱۸۲)، سید حسن تقی‌‌زاده (۱۲۵۶) تی اس الیوت^[39] شاعر انگلیسی (۱۲۶۷)، موریس بلانشو^[40] فیلسوف فرانسوی (۱۲۸۶)، و ‌‌استوارت کافمن^[41] زیست‌‌شناس آمریکایی (۱۳۱۸). در 1247 اگوست فردیناند موبیوس^[42] دانشمند و ریاضیدان آلمانی، در ۱۲۷۰ ایوان گونچاروف^[43] ادیب و منتقد روس، در ۱۲۹۶ ادگار دگا^[44] نقاش فرانسوی و در 1297 هم گئورگ زیمل جامعه‌‌شناس آلمانی درگذشتند. در ۱۳۱۹ هم والتر بنیامین^[45] هنگام عبور از مرز آلمان به اشتباه فکر کرد به زودی دستگیر می‌‌شود و به همین خاطر خودکشی کرد. در ۱۳۳۱ هم عبدالله وثوق‌‌السلطنه فوت کرد.

Ivan Goncharov(2).jpg

ایوان گونچاروف

Thomas Stearns Eliot by Lady Ottoline Morrell (1934).jpg

تی اس الیوت

زیمل

Prosper Mérimée.jpg

پروسپر مریمه

ششم مهر

در چنین روزی به سال ۳۸۸ هجری خورشیدی کلیسای قیامت^[46] در اورشلیم که در بر دارنده‌‌ی تابوت عیسی مسیح و پوشاننده‌‌ی تپه‌‌ی جلجتا (محل مصلوب شدن عیسی مسیح) بود به دستور خلیفه‌‌ی فاطمی حاکم بامرالله ویران شد (تصویر بالا)

روز دوشنبه ششم مهر سال ۱۲۸۶ به خاطر بی‌‌نظمی نمایندگان وثوق‌‌الدوله در مجلس شورای ملی قانونی گذاشت که بر مبنای آن هرکس از میان نمایندگان که دیرتر از ۴ ساعت به غروب مانده آمد در مجلس حاضر شود یک تومان جریمه باید بدهد! در ۱۲۹۴ شاهزاده اميراعظم حكمران شاهرود، سمنان و دامغان در باغ خود توسط دو تن از نوكرهاي شخصي به قتل رسيد. وي فرزند وجيه‌‌الله‌‌ميرزا سپهسالار و برادرزاده‌‌ی عين‌‌الدوله بود.

‍ در ۱۳۱۵ مراسم نامزدی شمس پهلوی و فریدون جم انجام گرفت و در همین روز دکتر احمد متین‌‌دفتری از طرف رئیس‌‌الوزرا به سمت وزارت دادگستری معرفی شد. درست یک سال بعد در ۱۳۱۶ محمود جم نخست‌‌وزير شوراي اقتصاد را تشکیل داد و اعضاي شورا «کمیسيون دائمي تهيه‌‌ی برنامه» را تشکيل دادند. همین نهاد یازده سال بعد در ۱۳۲۷ براي تهيه‌‌ی آمار و اطلاعات لازم و سرعت بخشيدن به امور تهيه‌‌ی برنامه، اقدام به تأسيس نهادي به نام «سازمان موقت برنامه» کرد که مقدمه‌‌ی سازمان برنامه و بودجه‌‌ی بعدی بود.

در ۱۳۱۸ دولت آلمان با اتحاد جماهیر شوروی قراردادی امضاء کرد که بر اساس آن دولت شوروی اجازه می‌‌داد که کالاهای آلمانی از طریق شوروی به ایران صادر شود. صدور همین کالاها بعدتر دستاویزی شد برای آن که متفقین ایران را متحد آلمان بدانند و به آن حمله کنند. در پی همین حمله بود که در ششم مهر سال ۱۳۲۰ ژنرال ویوِل^[47] فرمانده‌‌ی قوای انگلستان در هند وارد تهران شد. در روز ششم مهر سال ۱۳۲۴ ابراهیم پورداود اولین سمن (NGO) مدرن ایران را با نام انجمن ایران‌‌شناسی تأسیس کرد. در ۱۳۴۰ هم امیر اسدالله علم مدیرعامل سازمان تازه‌‌تأسیس بنیاد پهلوی شد. در همین روز به سال ۱۳۷۵ هم طالبان شهر کابل را گرفت و رئیس‌‌جمهور افغانستان برهان‌‌الدین ربانی را به فرار واداشت. طالبان پس از گرفتن شهر محمد نجیب‌‌الله دولتمرد نامدار را دستگیر کردند.

نبرد موهلدورف

Pompey the Great.jpg

پمپی

ششم مهر در تاریخ جهان با جنگ‌‌ها و خونریزی‌‌های سرنوشت‌‌ساز گره خورده است. در سال ۴۸ پیش از میلاد پمپی^[48] سردار نامدار رومی پس از ورود به اسکندریه به دستور بطلمیوس^[49] شاه مقدونی مصر به قتل رسید. در سال ۲۳۵ میلادی پاپ پونتیان^[50] از مقام پاپی کناره‌‌گرفت چون به همراه هیپولیت^[51] (رهبر مسیحیان رم) به معدن‌‌های ساردینیا تبعیدش کردند. در ۳۱۴ هجری خورشیدی اشراف مجار به رهبری بولِسلاو^[52] دسیسه‌‌ای چیدند و شاهشان وِنچِسلاس اول^[53] را به قتل رساندند و بولسلاو را بر تخت نشاندند. درست پنجاه سال بعد در ۳۶۴ فرزند بولسلاو اول شاه مجار، که بولسلاو دوم نامیده می‌‌شد، پس از به قدرت رسیدن اعضای خاندان اشرافی اسلاونیک^[54] را کشتار کرد.

در ۴۴۵ ویلیام فاتح^[55] در ساحل انگلستان پیاده شد و فتح بریتانیا به دست نورمن‌‌ها آغاز شد، در ۶۱۷ والنسیا که دولتشهری مسلمان بود پس از مدت‌‌ها محاصره تسلیم جیمز اول شاه آراگون^[56] شد. در ۷۰۱ لویی چهارم^[57] امپراتور روم مقدس مشهور به لودویک بایاری در نبرد موهلدورف^[58] بر قوای فردریک اول^[59] شاه اتریش غلبه کرد. در این نبرد هر یک از دو طرف کمتر از دو هزار شهسوار به میدان فرستادند که در نتیجه فردریک به همراه هزار تن از اشراف همراهش اسیر شد.

در ۹۲۱ هم خوان رودریگز کابریلو^[60] ماجراجوی پرتغالی در ساحل سن‌‌دیگو پیاده شد و این منطقه را «کشف کرد». در ۱۰۴۸ هم ونیزی‌‌ها پس از بیست و یک سال محاصره قلعه‌‌ی کَندی^[61] را به عثمانی‌‌ها تسلیم کردند و به این ترتیب عثمانی سراسر جزیره‌‌ی کرت^[62] را گرفت. در ششم مهر سال ۱۲۹۰ هم ایتالیا به عثمانی اعلان جنگ داد. در ۱۲۹۷ در جریان جنگ جهانی اول و طی نبرد کانال سنت کوینتین^[63] خط دفاعی هیندنبورگ^[64] توسط متفقین شکسته شد و سربازان انگلیسی و آمریکایی و استرالیایی با دادن چند ده هزار تلفات بر آلمانی‌‌ها غلبه کردند. در همین روز بلغارستان با اعلان آتش‌‌‌‌بس از جنگ جهانی کناره‌‌گیری کرد.

"Breaking the Hindenburg Line" by William Longstaff

نبرد کانال سنت کوینتین

در زمانه‌‌ی جدیدتر هم در ۱۳۴۰ کودتای افسران سوری در دمشق به عمر دولت نوپای جمهوری عربی متحد که از مصر و سوریه تشکیل شده بود خاتمه داد.

این روز در ضمن با وضع چند قانون مهم هم پیوند خورده است. در ۱۱۷۰‌‌ انقلابیون فرانسه تمام قوانین ضدیهودی قدیمی این کشور را لغو کردند و به این ترتیب فرانسه اولین کشوری شد که یهودیان را به عنوان شهروند عادی به رسمیت شمرد. در ۱۲۵۰ مجلس برزیل قانون «آزادی زهدان» را تصویب کرد که بر مبنای آن هر نوزادی که از مادر زاده می‌‌شد از قید بردگی آزاد بود، حتا اگر پدر و مادرش برده بودند. در ۱۲۶۸ نخستین همایش عمومی وزن‌‌ها و اندازه‌‌ها یکای متر را برای سنجش درازا استانده کرد و آن را به صورت فاصله‌‌ی میان دو خط موازی تعریف کرد که بر میله‌‌ای از آلیاژ پلاتین و ایریدیوم کشیده شده بود. در ۱۳۳۷ هم فرانسه با بازنویسی قانون اساسی‌‌اش پنجمین جمهوری خود را آغاز کرد. در ۱۳۵۰ مجلس انگلستان مصرف حشیش را ممنوع کرد و در ۱۳۷۴ اسحاق رابین و یاسر عرفات توافق‌‌نامه‌‌ی داخلی کرانه‌‌ی باختری و نوار غزه را امضا کردند.

Statue of Caucasian Albanian king Javanshir, VII century.JPG

جوانشیر پارتی

ژرژ کلمانسو

در قلمرو دانش و صنعت هم این روز مهم و بارآور بوده است. در ۱۳۰۷ الکساندر فلمینگ^[65] متوجه شد بخشی از کشت‌‌های باکتری‌‌اش به خاطر حضور کپکی از بین رفته و این نقطه‌‌ی آغازین کشف پنیسیلین بود.

ششم مهر سالگرد تولد این افراد است: کنفوسیوس^[66] (۵۵۱ پیش از میلاد)، جوانشیر، سرداری پارتی که از خاندان مهران بود و پس از فروپاشی دولت ساسانی به اولین شاه آلبانی تبدیل شد (۶۱۶ میلادی)، کازیمو د مدیچی^[67] بانک‌‌دار و سیاستمدار ایتالیایی (۷۶۸ خورشیدی)، کاراواجیو^[68] نقاش ایتالیایی (۹۵۰)، ژرژ کلمانسو^[69] نخست‌‌وزیر فرانسه (۱۲۲۰)، ‌‌لخ والسا^[70] سیاستمدار لهستانی (1322) و اِفتیمیس کیومرث‌‌اوغلو^[71] قهرمان و مربی بسکتبال یونان (۱۳۳۱).

Louis Pasteur, foto av Félix Nadar Crisco edit.jpg

پاستور

برتون

André Breton

هابل

این نامداران هم در این روز درگذشته‌‌اند: هرمان ملویل^[72] نویسنده‌‌ی آمریکایی (۱۲۷۰)، لویی پاستور^[73] زیست‌‌شناس فرانسوی (۱۲۷۴)، امیل زولا^[74] نویسنده‌‌ی فرانسوی (۱۲۸۱)، ایلیا رِپین^[75] نقاش اوکراینی (۱۳۰۹)، ادوین هابل^[76] اخترشناس و دانشمند آمریکایی (۱۳۳۲)، ویلیام بوئینگ^[77] بنیانگذار شرکت هواپیماسازی بوئینگ (۱۳۳۵)، آندره برتون^[78] شاعر و ادیب فرانسوی (۱۳۴۵)، جمال عبدالناصر (۱۳۴۹)، الیا کازان^[79] کارگردان آمریکایی (۱۳۸۲).

$G:\pix\projects\west\Émile_Zola_by_Carjat.jpg$