بخش نخست: پیشداشتهای فلسفی
ما را نشاید که با چیزها جدا جدا روبرو شویم، یا اشتباههای جدا جدا کنیم.
(نیچه)
هنگامی که در پی بیان دیدگاهی دربارهی همه چیز هستیم، این خطر وجود دارد که دربارهی هیچ چیز سخن نگوییم. وقتی دربارهی کلیتها نظریهپردازی میکنیم، ممکن است چارچوب نظریمان چنان از امور جزئی تهی گردد که این کار را به نوعی بازی فکری صِرف تبدیل کند. هنگام سخن گفتن از سیستمها و پیچیدگی آنها چنین خطری به شدت احساس میشود و لازم است پیش از ورود به بحث اصلی راهی برای پیشگیری از این عارضه بیابیم.
یک راهِ پرهیز از کلیگوییهای انتزاعی یا ریزهپردازیهای خستهکننده آن است که از ابتدای کار حدود و موضوع بحث را تعیین کنیم. پرداختن به این حدود، اگر بخواهد جدی گرفته شود، بحثی روششناسانه و فلسفی دربارهی ماهیت صحت و اعتبار و آزمون و چیزهایی از این قبیل را میطلبد که معمولاً برای مخاطبان خاص جالب است. پس سزاوار نیست خوانندهی بیگناه را در پیچ و خمهای آشفتهی محلههای فلسفهی علم و مباحث روششناسی گمراه کنیم.
از سوی دیگر، این کتاب از دیدگاهی به راستی بحثی است دربارهی همه چیز و بنابراین تعیین حدود موضوعش کاری است دشوار. پس برای پرهیز از ابهامهای بعدی، به روشی فروتنانهتر بسنده میکنیم و این با اعلام آنچه موضوع این کتاب نیست ممکن میشود. پیشاپیش توجه داشته باشید که چنین تعیین حدودی خواه ناخواه خصلتی فلسفی دارد. بنابراین اگر به این نوع مباحث علاقه ندارید، یا اگر آنچه نمیخواهیم بگوییم برایتان زیاد اهمیت ندارد، میتوانید از خواندن این بخش چشمپوشی کنید.
ادامه مطلب: گفتار نخست: مهروند
رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب