گزارش نشست نخست نقد فلسفی گاهان

نیلوفر احمدپور

ای هوشمندان!

بشنوید با گوش‌های خویش، بهترین سخنان را و ببینید با منش روشن و هر یک از شما، چه مرد و چه زن، پیش از آنکه رویداد بزرگ به کام ما پایان گیرد، از میان دو راه، یکی را برای خویشتن برگزینید و این پیام را به دیگران بیاموزید. ( یسنه، هات 30)

نشست نخست نقد فلسفی گاهان به استادی دکتر شروین وکیلی در تاریخ یکشنبه ۲ اَمرداد‌ماه ۱۳۹۰، ساعت ۵:۴۵ تا ۷:۴۵ پسین برگزار شد. دکتر وکیلی در این نشست به بررسی زمینه تاریخی گاهان پرداخت و با یک پرسش جدید که «آیا در گاهان با یک نگاه فلسفی سر و کار داریم؟» نشست را آغاز کرد.

در ابتدا، دسته‌بندی بخش‌های اوستا و اینکه گاهان بخشی از یسنه است، عنوان شد و کمی از زمان سروده‌شدن گاهان زرتشت و زمان مکتوب‌شدنِ آن و دیگر بخش‌های اوستا و زبان‌های رایجی که در آن زمان بدان‌ها سخن می‌رفت، مطالبی گفته شد.

سپس به بیان نظریاتی از هوفمان، کلنز، مری بویس، نیبرگ و… پرداختند و نظریات آنان را در رابطه با اینکه گروهی، گاهان را مجموعه‌ای از دعاها می‌دانستند، گروهی آن را به عنوان یک دستگاه نظری می‌پذیرفتند و گروهی دیگر نیز به آن، به چشم یک متن عرفانی نگاه می‌کردند، بیان شد.

بعد به پنج بخش گاهان از هات 28 تا 53 اشاراتی کردند و جملاتی را نیز در موردِ خانواده زرتشت و نام‌های فرزندانش عنوان نمودند.

در ادامه کلاس بخش‌هایی از گاهان خوانده شد و دکتر وکیلی به تفسیر آن بخش‌ها پرداخت. به عقیده ایشان زرتشت، موبدی مِهری بود که خودانگاره‌ای دقیق از خود داشت و خود را فردی دانا که کلام قدسی را می‌داند و راتوش (به معنی راهبر) و اَهوم‌بیش (به معنی پزشک هستی) است معرفی می‌کند که زمانی که گئوشورون (هم به معنای روان گیتی و هم به معنای روان گاو) از دروغزنان و کرپنان به نزد اهورامزدا شکایت می‌برد، اهورامزدا به او وعده‌ی آمدن زرتشت را می‌دهد. به عقیده دکتر وکیلی، زرتشت، اولین کسی‌ است که همه‌ی خدایان قبل از خود را رد می‌کند و تنها یک خدا را می‌پذیرد که آن هم اهورامزداست و به همین دلیل در عالم اندیشه و دین و تعریف امر قدسی، قبل از زرتشت و بعد از او متفاوت است. به گفته ایشان زرتشت در گاهان نه اسم ایزدی را به کار می‌برد و نه اسم پهلوانی به جز جمشید را که او هم پهلوانی مِهری ا‌ست.

باقی مباحث که در باره «گیتی و مینو»، «خدای یگانه و امر مقدس» و «انسان کامل» است در سه نشست آینده بررسی می‌شود.

برداشت از تارنمای انجمن پژوهشی ایرانشهر