سوم: مجسمهها
آثار یافت شده در افغانستان، مربوط به هزارهی سوم پ.م
پیکرکهای سنگی از بلخ-مرو
سه تندیس از مرو-بلخ:در ابعاد ۶/۷ در ۵/۱۳ سانتیمتر، اوایل هزارهی دوم پ.م
در ابعاد ۲/۱۰ در ۵/۱۶ سانتی متر، هزارهی سوم پ.م
میانهی هزارهی دوم پ.م
سرتبرهای بلخ-مرو، اواخر هزارهی سوم پ.م
آلیاژ مس در ابعاد ۶/۸ در ۱/۹ سانتیمتر، بلخ، حدود ۱۵۰۰ پ.م
سرمهدان مس-آرسنیک با بلندای ۴/۱۲ سانتیمتر
شتر از آلیاژ مس، هردو از بلخ، اواخر هزارهی سوم پ.م
وزنهی سربی به شکل گاو با وزن ۱۰۴۳۰ گرم، مرو، اواخر هزارهی سوم پ.م
سرگرز مفرغی در ابعاد ۲/۲۹ در ۱۴ سانتیمتر، بلخ، اواخر هزارهی سوم پ.م
سرمهدانهای مفرغ، بلخ، حدود ۱۵۰۰ پ.م
شیپور نقرهای کوچک، بلخ، اواخر هزارهی سوم پ.م
قوچ تورنگ تپه، هزارهی سوم پ.م
قوچ مفرغ به بلندای ۸/۹ سانتیمتر، بلخ، اوایل هزارهي دوم پ.م
پیکرکهای زنانهی تورنگ تپه، هزارهی سوم پ.م
سردیسهای بلخ و مرو، میانهی هزارهی سوم پ.م
پیکرههای مرمری انسان-پرنده، بلخ، میانهی هزارهی سوم پ.م
قراتپه، ترکمنستان، هزارهی سوم پ.م
در هزارهی ششم پ.م نمازگا و در هزارهی پنجم پ.م در نزدیکی شهر میانه در کشور نوساز ترکمنستان آلتین تپه را داریم که این دومی با شش هکتار مساحت مرکز استقراری به نسبت بزرگی بوده است و با سفالهای نخودی و تزئینات هندسی مثلثیاش شناخته میشود. پهنهی آلتین تپه تا هزارهی چهارم پ.م به دوازده هکتار افزایش یافت و تندیسهایی زنانه و سفالهایی سرخ با خطوط هندسی موازی در آن پدید آمد. در سپیدهدم ظهور شهرنشینی در اواخر هزارهی چهارم پ.م و ابتدای هزارهی سوم پ.م آلتین تپه ۲۵ هکتار مساحت داشت و با حصاری خشتی به عرض ۵/۱-۲ متر حفاظت میشد.[1] در نیمهی نخست هزارهی سوم پ.م چرخ کوزهگری در این شهر و دوران ۴ نمازگاه رایج شد و کوزههایی با نقش و نگارهای رنگین در آن پدید آمد.[2] آلتین تپه به ویژه با مراکز همسایه یعنی تپه حصار و شاه تپه در تماس نزدیکی بوده و با فرهنگ هامون و هیرمند و سند نیز نزدیکی دارد. با این همه پیوندهایی با سراسر ایران زمین داشته و نمونههای سفال سومری و ایلامی نیز در آن یافت شده است.
در اواخر هزارهی سوم و ابتدای هزارهی دوم پ.م آلتین تپه و نمازگاه (دورهی ۵) به اوج گسترش خود رسیدند و محلهی صنعتگران در شمال این شهر با ۶۲ کوره و زیگوراتی چهارپلهای در مرکز دینی این شهر پدید آمد. در این مرحله سه محلهی متمایز مسکونی در شهر وجود داشت که از خانههایی پر اتاق و خانوادههای پرجمعیت صنعتگران، محلهی ثروتمندان با خیابانهای راست و عمود بر هم و خانههای زیبا و محلهی اشراف با خانههای بزرگ ۸۰ تا ۱۰۰ متر مربعی تشکیل شده بود.
گور یکی از کاهنان بلندپایهی این مرحله از حیات شهر در میانهی قرن بیستم کشف شد و باستانشناسان روس گنجینهای در آن یافتند که سر زرین یک گاو و سر یک گرگ مشهورترینهایش هستند. تکرار نقشمایهی گاو در آثار هنری این شهر باعث شده برخی از پژوهشگران به استیلای نوعی «کیش گاوپرستی» در این منطقه قایل شوند.[3]
هنر آلتین تپه در حدود سال ۲۰۰۰ پ.م سبکی صنعتی است که با تولید انبوه اشیایی مثل کوزه، آوندهای زرین و سیمین، زیورآلات و مُهرهای مسطح پیوند خورده است. نقش چلیپای مهری (+) زیاد بر این آثار دیده میشود.
ادامه مطلب: چهارم: زیورها
رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب