ماه آذر: شانزدهم تا هجدهم

ماه آذر: شانزدهم تا هجدهم

شانزدهم آذر

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1285-1300\-الله میرزا حسن آشتبانی.jpg$

میرزا حسن آشتیانی

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1285-1300\مجاهد جمعی از مشروطه خواهان مسلح.jpg$

مجاهدین تبریز

این روز در تاریخ ایران‌‌زمین روزی پرتکاپو بوده است. روز سه‌‌شنبه شانزدهم آذرماه سال ۱۲۷۶ میرزای آشتیانی به همراه گروهی از آخوندهای تهران نامه‌‌ای به ناصرالدین‌‌‌‌شاه نوشتند و او را تهدید به کوچ از پایتخت کردند و گفتند که قصد دارند به عراق بروند و در عتبات مقیم شوند. ناصرالدین‌‌شاه هم به جای آن که بکوشد از رفتنشان جلوگیری کند پاسخ داد که همه جا زمین خداست و همه آزادند هرجا می‌‌خواهند بروند! در نتیجه علما فسخ عزیمت کردند.

روز دوشنبه‌‌ ۱۶ آذر ۱۲۸۷ در جریان درگیری‌‌های پس از کودتای محمدعلی‌‌شاه، قوچعلی‌‌خان با دویست مجاهد از تبریز به حرکت در آمدند و قلعه‌‌ی خوی را که در دست مستبدان بود گرفتند. تا هجده سال بعد هم مشروطه‌‌خواهان پیروز شده بودند و هم سلسله‌‌ی قاجار منقرض شده و رضاخان به سلطنت رسیده بود. در چنین روزی به سال ۱۳۰۵ دو تن از کسانی که در به قدرت رسیدن او نقش مهمی داشتند مهمانی‌‌ای در گراند هتل برپا کردند. مدیر این مهمانی سید محمد تدیّن رئیس مجلس بود که جشنی باشکوه را به مناسبت انتصاب زین‌‌العابدین رهنما (مدیر روزنامه‌‌ی ایران) به معاونت وزارت فوائد عامه ترتیب داده بود و عده‌‌ای از مدیران جراید و شعرا و رجال هم در مجلس حضور داشتند.

شهریار شفیق

Afbeeldingsresultaat voor ‫مصطفی بزرگ نیا‬‎

سه دانشجوی شهید:‌احمد قندچی، مصطفی بزرگ‌نیا و مهدی (آذر) شریعت رضوی

در شانزدهم آذر سال ۱۳۲۵ آخرین بقایای نفوذ کمونیست‌‌های جیره‌‌خوار شوروی که خواهان تجزیه‌‌ی غرب ایران بودند از میان رفت و دولت جمهوری شوروی مهاباد پس از یازده ماه سقوط کرد و رهبرانش به اربیل عراق گریختند. در همین روز به سال ۱۳۳۲ سه دانشجوی دانشگاه تهران در جریان تظاهراتی که بر ضد حضور نیکسون^[1] در تهران ترتیب داده شده بود، هنگام درگیری با پلیس جان باختند. یکی از ایشان مهدی شریعت‌‌رضوی برادر زن دکتر علی شریعتی بود و دیگری مصطفی بزرگ‌‌نیا که عضو کمیته‌‌ی مرکزی سازمان جوانان حزب توده و ترتیب‌‌دهنده‌‌ی اصلی این تظاهرات بود. هفت سال بعد در ۱۳۳۹ برای اولین بار مراسمی برای سالگرد مرگ این سه دانشجو جلوی دانشکده‌‌ی ادبیات دانشگاه تهران برگزار کردند که در آن پروانه فروهر سخنرانی کرد و محمدعلی سپانلو شعری در بزرگداشت یاد پاتریس لومومبا^[2] خواند! همین جریانِ برگزارکننده‌‌ی مراسم که مخالف سلطنت پهلوی بود در پیوند با گروه‌‌های هم‌‌سنگر تا دو دهه‌‌ی بعد سلطنت پهلوی را منقرض کردند.

اشغال شهر کیف

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1384-92\۱۳۹۵- ۶ حلب.jpg$

آزادسازی حلب

در جریان وقایع انقلاب هم در چنین روزی به سال ۱۳۵۸ شهریار شفیق پسر اشرف پهلوی که افسر نیروی دریایی بود و در این هنگام در پاریس برای انجام کودتا و سرنگونی انقلابیون برنامه‌‌ریزی می‌‌کرد، وقتی از خانه‌‌ی مادرش خارج می‌‌شد، مورد حمله قرار گرفت و به دست نیروهای نزدیک به فداییان اسلام کشته شد.

شانزدهم آذر در سرزمین‌‌های پیرامونی ایران‌‌زمین هم پرماجرا و پرحادثه بوده است. نمونه‌‌اش آن که در شانزدهم آذر سال ۶۱۹ باتو خان بر دانیال گالیسی^[3] غلبه کرد و مغول‌‌ها شهر کیف را اشغال کردند و به باد غارت دادند. از پنجاه هزار نفر ساکنان شهر، چهل و هشت هزار نفر کشتار شدند و در میان بناهای کیف تنها شش ساختمان سرپا ماند! در سال ۱۳۵۰ یحیی‌‌خان رئیس‌‌جمهور پاکستان با دوالفقار علی بوتو و نورالامین دولت ائتلافی تشکیل داد، در ۱۳۶۷ زلزله‌‌ی شدیدی در شمال ارمنستان به مرگ ۲۵-۵۰ هزار نفر و زخمی شدن ۳۰-۱۳۰ هزار نفر منتهی شد و در ۱۳۹۵ ارتش سوریه که توسط چریک‌‌های ایرانی و نیروی هوایی روسیه پشتیبانی می‌‌شد بر داعش غلبه کرد و بخش‌‌های شرقی شهر حلب را از این گروه پاکسازی کرد.

زمین‌‌لرزه‌‌ی ارمنستان

این روز در تاریخ جهان هم پرحادثه بوده است. در سال ۴۳ پیش از میلاد مارکوس تولیوس سیسرو^[4] خطیب و دولتمرد رومی به دستور مارک آنتونی^[5] به قتل رسید و سر و دستان بریده‌‌اش را در روم برای مردم به نمایش گذاشتند. در ۵۷۴ میلادی یوستین دوم^[6] امپراتور روم شرقی ناگزیر شد به خاطر دیوانگی از قدرت کناره‌‌گیری کند. سپهسالارش تیبریوس^[7] لقب سزار گرفت و جانشین او شد و در ۱۲۴۸ هجری خورشیدی جسی جیمز^[8] راهزن مشهور آمریکایی اولین بانکِ کارنامه‌‌اش را زد!

در ۱۲۸۳ رزمناو HMS Spiteful که از سوخت نفتی استفاده می‌‌کرد نشان داد که بازده بهتری از رزمناو پِتِرل^[9] دارد و در نتیجه نظر چرچیل برای جایگزینی سوخت ذغال‌‌سنگ با نفت در نیروی دریایی انگلستان به کرسی نشست و برنامه‌‌ریزی انگلیسی‌‌ها برای بهره‌‌برداری از نفت آبادان جدی شد. در ۱۲۹۶ آمریکا به جنگ جهانی اول پیوست و به اتریش-مجارستان اعلان جنگ داد، در ۱۳۰۱ ایرلند شمالی خود را بخشی از انگلستان دانست و حاضر نشد بخشی از ایرلند جنوبی باشد و در ۱۳۲۰ نیروی دریایی ژاپن به شکلی غافلگیرانه به ناوگان آمریکا که در پرل هاربر^[10] مستقر شده بود حمله کرد.

در ۱۳۲۸ دولت جمهوری چین به دنبال شکست از کمونیست‌‌ها از نان‌‌کینگ^[11] به تایپه در تایوان نقل مکان کرد، در ۱۳۳۴ شورای اروپا پرچم اروپای متحد را تصویب کرد و در ۱۳۶۱ شریف احمد عبدالرحیم ملقب به چارلز بروکز^[12]، سیاهپوستی که به قتل مکانیک ماشینش متهم بود، در تگزاس نخستین کسی بود که در آمریکا با تزریق مواد سمی اعدام شد.

$G:\pix\projects\west\800px-USS_Downes_(DD-375),_USS_Cassin_(DD-372)_and_USS_Pennsylvania_(BB-38)_in_Dry_Dock_No._1_at_the_Pearl_Harbor_Naval_Shipyard,_7_December_1941_(306533).jpg$

پرل هاربر

Bust of Cicero (1st-cent. BC) - Palazzo Nuovo - Musei Capitolini - Rome 2016.jpg

سیسرو

اعدام پروتستان‌‌های تورن

کلیسای کاتولیک هم در این روز درگیری‌‌هایی به نسبت پیروزمندانه با سایر فرقه‌‌های مسیحی داشته است. در چنین روزی به سال ۱۱۰۳ شهردار پروتستان تورن^[13] و هفت نفر دیگر به خاطر حمله‌‌ی مردم به صومعه‌‌ی یسوعی‌‌ها مقصر شناخته شدند و به دست رهبران کاتولیک لهستانی اعدام شدند. در ۱۳۴۴ هم پاپ پل ششم^[14] و سراسقف ارتدوکس آتناگوراس اول^[15] حکم تکفیری را که رهبران کلیسای کاتولیک و ارتدوکس در سال ۴۳۳ خورشیدی بر ضد هم صادر کرده بودند لغو کردند!

از رخدادهای پراکنده‌‌ی دیگر این روز می‌‌توان به این موارد اشاره کرد: در ۱۰۸۲ توفان بسیار شدیدی در جنوب انگلستان در گرفت و نُه هزار نفر را کشت، در ۱۱۱۱ ساختمان اپرای سلطنتی در لندن افتتاح شد، در ۱۱۴۷ اولین چاپ از دانشنامه‌‌ی بریتانیکا^[16] به چاپ رسید، در ۱۲۲۱ اولین کنسرت در فیلارمونیک نیویورک برگزار شد و در ۱۲۶۳ بنای یادبود واشینگتن با نهاده شدن هرم آلمینیومی کتیبه‌‌داری بر فرازش تکمیل شد. این بنا یک اوبلیسک مصری عظیم با بلندای ۱۷۰ متر است که در شهر واشینگتن و به افتخار این دولتمرد ساخته شد و بلندترین برج کره‌‌ی زمین است. در ۱۳۵۱ آپولو ۱۷ آخرین سفینه‌‌ی گروه آپولو به ماه پرتاب شد و سرنشینانش عکس مشهور کره‌‌ی زمین از فضا را گرفتند که به «مرمرِ آبی^[17]» شهرت یافت. در ۱۳۷۴ هم سفینه‌‌ی گالیله پس از شش سال طی مسیر به مدار برجیس رسید.

مرمر آبی

آشتی پاپ و سراسقف

Gian Lorenzo Bernini, self-portrait, c1623.jpg

برنینی

شانزدهم آذرماه روز زاده شدن چندین بزرگ‌‌مرد ایرانی است. دیگری ابوسعید ابوالخیر عارف و شاعر ایرانی که به سال ۳۴۶ در نیشابور به دنیا آمد.

فتحعلی‌‌خان خویی (خویسکی) هم در ۱۲۵۴ در شَکی زاده شد و به نمایندگی در دومای روسیه رسید و بعدتر که دولت تزاری فروپاشید و آران و شروان استقلال یافتند، نخستین نخست‌‌وزیر کشور کم‌‌دوام آذربایجان شد و در مدت کوتاه زمامداری‌‌اش موفق شد اسم تاریخی شهر گنجه را که روس‌‌ها پس از ویران کردنش به الیزابت‌‌پُل تغییر داده بودند به وضعیت حقیقی‌‌اش بازگرداند. اما پس از یک سال با حمله‌‌ی ارتش سرخ شوروی دولتش سرنگون شد و اندکی بعد در تفلیس ترورش کردند.

Washington October 2016-6 (cropped) (cropped).jpg

بنای یادبود واشینگتن

در میان انیرانیان هم گیان لورنزو برنینی^[18] مجسمه‌‌ساز و هنرمند ایتالیایی (۹۷۷)، تئودور شوان^[19] گیاهشناس و طبیعی‌‌دان آلمانی (۱۱۸۹) و نوآم چامسکی^[20] زبان‌‌شناس و نظریه‌‌پرداز آمریکایی (۱۳۰۷) در این روز زاده شده‌‌اند و در مقابل ورنر فون زیمنس بنیانگذار کمپانی زیمنس^[21] در ۱۲۷۱، هربرت اسپنسر^[22] فیلسوف انگلیسی (۱۲۸۲) و گرهارد لنسکی^[23] جامعه‌‌شناس آمریکایی در ۱۳۹۴ درگذشت.

Image result for Herbert Spencer

اسپنسر

چامسکی

فتحعلی خان خویی

Theodor Schwann Litho.jpg

شوان

هفدهم آذر

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1320-25\استالین_و_فرقه_دموکرات_آذربایجان.jpg$

اعضای فرقه‌‌ی دموکرات آذربایجان با عکس استالین!

روز هفدهم آذرماه سال ۱۲۷۲ زهرا خانم تاج‌‌السلطنه دختر ناصرالدین‌‌شاه با امیرحسن‌‌خان شجاع‌‌السلطنه ازدواج کرد! پانزده سال بعد (۱۲۸۷) در چهارشنبه روزی مشروطه‌‌خواهان پس از شکست دادن مستبدین و کنار زدن محمدعلی‌‌شاه به سازندگی روی آوردند و در این روز مریضخانه‌‌ی ملی تبریز را افتتاح کردند و این مصادف بود با بازگشت سید حسن تقی‌‌زاده مشروطه‌‌خواه نامدار که ورودش به تبریز با استقبال زیاد مردم روبرو شد.

در چنین روزی به سال ۱۳۰۰ دو هزار کارگر ایرانی و هندی و عرب در پالایشگاه آبادان برای افزایش دستمزدشان دست به اعتصاب زدند و شرکت نفت انگلستان را وادار کردند در این مورد تسلیم نظرشان شود. دو دهه بعد در سال ‍۱۳۲۱ در شرایطی که کشور را متفقین اشغال کرده بودند و قحطی بروز کرده بود، عده‌‌ی زیادی از دانش‌‌آموزان و دانشجویان از بامداد در میدان بهارستان گرد آمدند ‌‌ و به کمبود و نامرغوبی نان و فشار زندگی و پایین بودن دستمزدها اعتراض کردند.

روز هفدهم آذر سال ۱۳۲۵ پیشه‌‌وری در آخرین روزهای حکومت بر آذربایجان در مقام دست‌‌نشانده‌‌ی نیروهای اشغالگر روس، همراه با چند تن از رهبران دیگر فرقه‌‌ی دموکرات آذربایجان (پادگان، شبستری، دکتر جاوید و غلام دانشیان) نامه‌‌ای به «رهبری شوروی» نوشتند و در آن با آزرم و احترام فراوان از «دوست بزرگمان اتحاد شوروی» گله کردند که چرا در برابر ورود قوای دولتی ایرانی از آن‌‌ها حمایتی نکرده است و از لحن نامه معلوم است که قول و قرارهایی متفاوت در کار بوده است.

Afbeeldingsresultaat voor ‫انتفاضة‬‎ این روز در سرزمین‌‌های پیرامونی ایران‌‌زمین نیز ناآرام بوده است. در ۱۳۵۱ در جریان جنگ با پاکستان ناوگان هند به بندر کراچی حمله برد، در ۱۳۶۶ یک تانک اسرائیلی در اردوگاه مهاجران فلسطینی در نواز غزه به سمت مردم راند و چهار تن را زیر گرفت و کشت و هفت تن را زخمی کرد. این یکی از رخدادهایی بود که به قیام انتفاضه منتهی شد (تصویر بالا).

در هفدهم آذر سال ۱۳۸۸ بمب‌‌گذاری در بغداد به مرگ ۱۲۷ تن و زخمی شدن ۴۴۸ نفر دیگر منتهی شد. در ۱۳۰۱ هم گابریل ناروتوویچ^[24] اولین رئیس‌‌جمهور لهستان شد، در ۱۳۱۰ با تغییر قانون اساسی دومین جمهوری اسپانیا شکل گرفت و در ۱۳۲۰ ارتش ژاپن پس از نابود کردن قوای آمریکا در پرل هابر هم‌‌زمان به تایلند، فیلیپین، مالزی، شانگهای، هنگ‌‌کنگ و قلمرو زیر فرمان کمپانی هند شرقی هلند (اندونزی) حمله بردند. در ۱۳۶۴ شورای همکاری آسیای جنوبی تشکیل شد. در ۱۳۷۰ هم رهبران روسیه، بلاروس و اوکراین طی عهدنامه‌‌ای اتحاد جماهیر شوروی را منحل اعلام کردند و به جای آن اتحادیه‌‌ی کشورهای مشترک‌‌المنافع را تأسیس کردند.

جان لنون

Beethoven Mähler 1815.jpg

بتهوون

Iridium-1 Launch (32312419215).jpg

پرتاب شاهین ۹

پاپ پیوس نهم

در چنین روزی به سال ۹۱۰ شمایل باکره‌‌ی گوادلوپ^[25] که از طرف کلیسای کاتولیک مقدس شمرده می‌‌شود، برای نخستین بار در سان دیگو در مکزیکوسیتی نمایش داده شد. در ۱۲۳۳ پاپ پیوس نهم^[26] در فرمان Ineffabilis Deusاعلام کرد که حضرت مریم معصوم بوده و از گناه نخستین مبرا بوده است!

Virgen de guadalupe1.jpg

باکره‌‌ی گوادلوپ

هفدهم آذر از سوی دیگر با چند رخداد مهم در دنیای هنر و علم هم مقارن بوده است. در ۱۱۹۲ هم سمفونی هفتم بتهوون برای نخستین بار اجرا شد. در ۱۳۵۹ جان لنون^[27] خواننده به قتل رسید و در ۱۳۸۹ شرکت SpaceX پس از پرتاب فضاپیمای اژدها و شاهین ۹^[28] به نخستین شرکت خصوصی فضاپیمایی جهان تبدیل شد.

زادگان نامدار این روز عبارت‌‌اند از هوراس^[29] شاعر رومی (۶۵ پیش از میلاد)، وانگ ‌‌آن‌‌شی^[30] صدراعظم چین و برنامه‌‌ریز اقتصادی سلسله‌‌ی سونگ (۴۰۰ هجری خورشیدی)، مری استوارت^[31] ملکه‌‌ی اسکاتلند (۹۲۱)، فرانسوا دو لا روشفوکو^[32] کاردینال کاتولیک و رهبر جنبش ضد اصلاح دین (۹۳۷)، ویلیام دورانت^[33] کارآفرین و مؤسس شرکت‌‌های شورولت و جنرال موتورز (۱۲۴۰)، و ژان سیبِلیوس^[34] موسیقي‌‌دان و آهنگساز فنلاندی (۱۲۴۴). این هم برخی از رفتگان این روز هستند: بنژامن کنستان^[35] اندیشمند فرانسوی (۱۲۰۹)، توماس دو کوینسی^[36] نویسنده و روزنامه‌‌نگار انگلیسی (۱۲۳۸)، و جنید جمشید موسیقی‌‌دان پاکستانی (۱۳۹۵).

François Clouet - Mary, Queen of Scots (1542-87) - Google Art Project.jpg

مری استوارت

François, cardinal de La Rochefoucauld (1567-1645).jpg

فرانسوا دو لاروشفوکو

هوراس

Wang Anshi.jpg

وانگ آن‌‌شی

کنستان

دوکوینسی

Afbeeldingsresultaat voor john sibelius

سیبلیوس

جنید جمشید

هجدهم آذر

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1325-32\نانوايي سنگكي - دهه 20 خورشیدی.jpg$

نانوایی در دهه‌‌ی ۱۳۲۰

هجدهم آذرماه در تاریخ ایران‌‌زمین روزی پرماجرا بوده است. بخشی از این داستان به پیوند این روز با زایش و مرگ شخصیت‌‌های نامدار مربوط می‌‌شود. چون در این روز به سال ۱۲۷ هجری خورشیدی بود که نصر بن سیار آخرین حاکم اموی خراسان در حالی که پس از نبردهای پیاپی با ابومسلم خراسانی به سوی همدان می‌‌گریخت در راه بیمار شد و مرد و به این ترتیب چیرگی خراسانیان بر اعراب قطعیت یافت. درست سیصد سال بعد در ۴۲۷ ابوریحان بیرونی دانشمند و مردم‌‌شناس ایرانی درگذشت و روز پنجشنبه هجدهم آذر سال ۶۳۴ محمد سوم امام نزاری‌‌ها جان سپرد. در همین روز به سال ۱۰۹ خزرها به رهبری بارجیک در نبرد مرج اردبیل بر ارتش مهاجم اموی که ۲۵ هزار سرباز داشت غلبه کردند و فرماندهش ابوعقبه جراح بن عبدالله حکمی را در میدان نبرد کشتند.

در تاریخ قرن گذشته‌‌مان این روز با دست‌‌اندازی‌‌های راهزنان داخلی و خارجی و پیامدهای آن پیوندی داشته است. در سال ۱۲۳۵ قوای انگلیسی به ایران حمله کردند و بوشهر را گرفتند، در ۱۲۹۷ رجبعلي ياغي و راهزن معروف در راه‌‌هاي اهواز و اصفهان و گلپايگان به تاراج اموال مردم و راهزني و قتل نفوس پرداخت، نراق و نطنز را محاصره و اموال مردم را به غارت برد. غارت‌‌شدگان در تلگرافخانه‌‌ی قم متحصن شده از دولت خواستار رفع ظلم شدند و این یکی از آشفتگی‌‌هایی بود که در جریان اشغال ایران توسط متفقین طی جنگ جهانی اول بروز کرد. درست یک سال پیش از این جریان (۱۲۹۶) لبه‌‌ی تیز حمله‌‌ی متفقین به فلسطین رسید و آلنبی^[37] سپهسالار انگلیسی اورشلیم را فتح کرد.

Bildergebnis für Jamshid bin Abdullah Al Said

در سال ۱۳۰۶ عده زیادی از علمای اصفهان و سایر شهرها به پیشوائی حاج آقا نورالله فشارکی و سید العراقین به علت اجرای قانون سربازگیری که از نفوذ و اقتدار روحانیون می‌‌کاست به قم مهاجرت کردند و با سازماندهی‌‌شان در برخی از شهرها بازارها تعطیل شد. در واکنش به این ماجرا در همین روز حاج مخبرالدوله هدایت نخست‌‌وزیر و عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار به همراه حاج سید محمد امامی امام جمعه‌‌ی تهران و حاج سید جواد ظهیرالاسلام به قم رفتند و پس از مذاکره با سران معترضین به توافقی دست یافتند و ناآرامی‌‌ها خاتمه یافت. در گرماگرم جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط متفقین به سال ۱۳۲۱ هم شورش نان بزرگی در تهران برخاست که به چپاول مغازه‌‌ها و حمله به خانه‌‌ی احمد قوام‌‌ منتهی شد. در این میان به سال ۱۳۴۲ زنگبار که قلمروی از بازرگانان ایرانی در آفریقا بود از انگلستان استقلال یافت و جمشید پسر عبدالله (تصویر بالا) ‌‌به عنوان سلطان زنگبار رسمیت یافت. در همین روز خلیفه عبدالله حسن خلیفه‌‌ی انقلابی یمنی که با استعمار انگلستان ستیز می‌‌کرد در فرودگاه عدن با انفجار یک بمب هیئت فرماندهی انگلیسی‌‌های حاکم بر یمن را مورد حمله قرار داد. در نتیجه معاون فرماندار یمن به قتل رسید و فرماندار و سی و پنج مقام عالی‌‌رتبه‌‌ی انگلیسی زخمی شدند. در ۱۳۶۶ در واکنش به خشونت سربازان اسرائیلی اولین انتفاضه‌‌ی فلسطینی‌‌ها آغاز شد.

Afbeeldingsresultaat voor ‫انتفاضة‬‎

Imagen relacionada

درگیری مردم فلسطین و نیروهای اسرائیلی

در چنین روزی به سال ۵۳۶ میلادی بلیزاریوس^[38] سردار بیزانسی بدون جنگ وارد رم شد و گُت‌‌ها که شهر را پیشتر در دست داشتند از آنجا گریختند. در ۸۸۹ ناوگان پرتغال به فرماندهی آلفونسو دو آلبوکرک^[39] بر سلطان بیجاپور پیروز شد و گوآ را فتح کرد. استعمار پرتغالی‌‌ها در این سرزمین تا ۴۵۱ سال بعد دوام آورد.

Belisarius mosaic.jpg

یوستی‌‌نیان

Gabriel Narutowicz colorized.png

ناروتوویچ

در سال ۱۳۱۹ ارتش انگلستان که سربازانش هندی بودند در عملیات قطب‌‌نما^[40] به مصر حمله کردند و قوای ایتالیایی را نزدیک به سیدی بارانی^[41] شکست دادند، در ۱۳۲۰ چین، کوبا، فیلیپین و گواتمالا با فشار انگلستان به آلمان اعلان جنگ دادند و در ۱۳۲۵ متفقین پیروزمند در دادگاه نورنبرگ دانشمندان و پزشکان آلمانی هوادار حزب نازی را به جرم مشارکت در آزمایش‌‌های علمی بر روی زندانیان و قتل از سر ترحم محاکمه کردند. هم‌‌زمان همین پیروزمندان دانشمندان ژاپنی که آزمایش‌‌هایی به راستی غیرانسانی و بسیار وحشتناک‌‌تر را بر شهروندان غیرنظامی چینی انجام داده بودند عفو شدند، به این شرط که اسناد و تجربیاتشان درباره‌‌ی ساخت سلاح‌‌های شیمیایی و میکروبی را به آمریکایی‌‌ها واگذار کنند. در این دادگاه هفت تن به مرگ و نُه تن به حبس‌‌های بلندمدت محکوم شدند. در ۱۳۷۱ هم سربازان آمریکایی طی عملیات «احیای امید^[42]» به سومالی وارد شدند.

دادگاه نورنبرگ

عملیات قطب‌‌نما

از زمره‌‌ی رخدادهای مذهبی این روز در دنیای مسیحیت آن که در سال ۸۰۴ دانشگاه کاتولیکی لووِن^[43] تأسیس شد، پاپ پیوس نهم^[44] در ۱۲۴۳ فرمان Quanta cura را به همراه پیوستی منتشر کرد و در آن فهرستی از گناهان را عرضه کرد که هسته‌‌ی مرکزی‌‌اش به آزادی‌‌خواهی و اندیشه‌‌های لیبرالی مربوط می‌‌شد! در ۱۲۸۴ هم در فرانسه قانون جدایی کلیسا از دولت تصویب شد.

وقایع فرهنگی و اجتماعی دیگری هم در این روز واقع شده‌‌اند که برخی از مهم‌‌ترین‌‌هایش به این شرح هستند: در ۱۰۳۹ برای نخستین بار در اروپا یک زن در نمایشنامه‌‌ای ایفای نقش کرد. این زن مارگارت هاجز^[45] یا آن مارشال^[46] نام داشت و در تئاتر اتلو نقش دزدمونا را بازی می‌‌کرد، در ۱۲۷۶ مارگریت دوران^[47] فعال فمینیست فرانسوی (تصویر بالا) مجله‌‌ی La Fronde را در پاریس منتشر کرد. در ۱۲۸۵ تئودور روزولت^[48] رئیس‌‌جمهور آمریکا به خاطر میانجی‌‌گری در جنگ روس و ژاپن جایزه‌‌ی نوبل صلح را ربود و به این ترتیب اولین آمریکاییِ دریافت‌‌کننده‌‌ی جایزه‌‌ی نوبل شد. در سال ۱۳۳۲ شرکت جنرال الکتریک اعلام کرد که همه‌‌ی کارکنان کمونیست از این سازمان اخراج می‌‌شوند، در ۱۳۴۴ یک شیء پرنده‌‌ی ناشناخته (شپن: UFO) در آسمان میشیگان دیده شد و کمی بعد در پیتسبورگ بر زمین سقوط کرد، در ۱۳۴۷ از ابزارهای ارتباطی تازه‌‌ی رایانه‌‌ها (ماوس، هایپرتکس، NSL) رونمایی شد و در ۱۳۵۸ انقراض ویروس آبله مرغان اعلام شد. این تنها بیماری انسانی است که به دست بشر منقرض شده است.

photograph

تندیس یادبود سگ قهوه‌‌ای

photograph

ویلیام بیلیس

رخداد جالب توجه دیگر این روز آن بود که در ۱۲۸۶ در جریان شورش‌‌های «سگ قهوه‌‌ای^[49]» حدود هزار دانشجوی پزشکی در لندن با حدود چهارصد پلیس بر سر اجرای مراسمی برای یادبود جانوران تشریح‌‌شده به زد و خورد پرداختند! این درگیری‌‌ها زمانی شروع شد که یک گروه فمینیست سوئدی به تشریح یک سگ قهوه‌‌ای در دانشکده‌‌ی پزشکی اعتراض کردند و آن را وحشیانه دانستند و انجمن مبارزه با تشریح جانوران بیانیه‌‌های تندی در این زمینه صادر کرد. ویلیام بیلیس^[50]، دانشمند انگلیسی که تشریح این سگ را در دانشگاه و در برابر شصت دانشجو انجام داده بود، پزشکی نامدار بود که به خاطر کشف هورمون‌‌ها و ساختن داروهایی بر مبنای پژوهشش بر سگ‌‌ها شهرت داشت. او از صادرکنندگان این بیانیه‌‌ها شکایت کرد و برنده شد. مخالفان تشریح یک تندیس برنزی از سگ قهوه‌‌ای درست کردند و در سال ۱۲۸۵ آن را به نمایش گذاشتند و بر آن کتیبه‌‌ای حک کردند که مایه‌‌ی خشم دانشجویان و دانشمندان شد. حمله‌‌ي پیاپی دانشجویان برای تخریب آن و دفاع فمینیست‌‌ها و اعضای اتحادیه‌‌های کارگری که با پلیس پشتیبانی می‌‌شدند به دوقطبی شدن جامعه و جبهه‌‌بندی دیرپایی انجامید که اوج آن همین درگیری‌‌ها بود.

Sonia Gandhi (cropped).jpg

سونیا گاندی

George Boole color.jpg

بول

یوزف پیلاتس

زادگان نامدار این روز عبارت‌‌اند از: یوزف پیلاتس^[51] مربی ورزشی آلمانی و خالق ورزش پیلاتس (۱۲۶۲) و ‌‌سونیا گاندی، سیاستمدار ایتالیایی‌‌تبار هندی (۱۳۲۵). جرج بول^[52] ریاضیدان و منطق‌‌دان انگلیسی (۱۲۴۳) هم در این روز از دنیا رفت.

Richard Nixon ↑
Patrice Lumumba ↑
Daniel of Galicia ↑
Marcus Tullius Cicero ↑
Mark Antony ↑
Justin II ↑
Tiberius ↑
Jesse James ↑
Peterel ↑
Pearl Harbor ↑
Nanking ↑
Charles Brooks ↑
Thorn ↑
Pope Paul VI ↑
Athenagoras I ↑
Encyclopædia Britannica ↑
The Blue Marble ↑
Gian Lorenzo Bernini ↑
Theodor Schwann ↑
Noam Chomsky ↑
Werner von Siemens ↑
Herbert Spencer ↑
Gerhard Lenski ↑
Gabriel Narutowicz ↑
Virgin of Guadalupe ↑
Pope Pius IX ↑
John Lennon ↑
Falcon 9/Dragon Test Flight ↑
Horace ↑
Wang Anshi ↑
Mary Stuart ↑
François de La Rochefoucauld ↑
William Crapo Durant ↑
Jean Sibelius ↑
Benjamin Constant ↑
Thomas De Quincey ↑
Edmund Allenby ↑
Belisarius ↑
Afonso de Albuquerque ↑
Operation Compass ↑
Sidi Barrani ↑
Operation Restore Hope ↑
University of Louvain ↑
Pope Pius IX ↑
Margaret Hughes ↑
Anne Marshall ↑
Marguerite Durand ↑
Theodore Roosevelt ↑
Brown Dog Riots ↑
William Bayliss ↑
Joseph Pilates ↑
George Boole ↑

ادامه مطلب: ماه آذر: نوزدهم تا بیست‌و‌یکم

رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب

سوشیانس تارنمای رسمی شروین وکیلی

ماه آذر: شانزدهم تا هجدهم

دوره‌ی زروان(در زمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی هنر و اسطوره(همزمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی اسطوره‌شناسی(در زمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی تکامل و عصب‌شناسی(در زمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی فلسفه و عرفان(در زمان – آذر ۱۴۰۳)