ماه اردیبهشت: هجدهم تا بیست‌و‌دوم

ماه اردیبهشت: هجدهم تا بیست‌و‌دوم

هجدهم اردیبهشت

مهم‌ترین رخداد هجدهم اردیبهشت مرگ سلطان سنجر فرمانروای نامدار سلجوقی است که در ۵۳۶ خورشیدی رخ داد. در قرن گذشته هم در دوشنبه ۱۸ اردیبهشت سال ۱۲۸۴ شورش زنان تهران و تظاهراتشان بابت گران بودن نان را داریم، که باعث شد محمدعلی‌شاه درخواست‌هایشان را بپذیرد و ولیعهد را مأمور کند تا طی دو روز اوضاع نرخ نان را به سامان سازد. در ضمن روز چهارشنبه هجده اردیبهشت ۱۲۹۱ سربازان مشروطه‌خواه یپرم‌خان بر سپاهیان سالارالدوله غلبه یافتند و داودخان کلهر و علی‌اکبرخان پسرش را که سرداران مهم مستبدان بودند به قتل رساندند.

در کشورهای دیگر این روز با چند رخداد سیاسی و اجتماعی ناهمتراز مصادف بوده است. در ۱۲۴۰ در جریان جنگ‌های داخلی آمریکا ریچموند^[1] در ویرجینیا پایتخت نیروهای کنفدراسیون ایالات آمریکا اعلام شد و به این ترتیب آمریکا به دو کشور درگیر با هم تجزیه شد. در ۱۳۲۴ فرانسوی‌ها به دنبال شورش مردم الجزایر در شهر بازرگانی سِطیف به این منطقه حمله بردند و به کشتار اهالی دست گشودند. دولت فرانسه به طور رسمی شمار مسلمانان کشته شده در این واقعه را ۱۰۲۵ نفر اعلام کرده که بی‌شک نادرست است. گزارش اخیر انتشاریافته از رادیو قاهره که شمار قربانیان را چهل و پنج هزار تن می‌داند هم احتمالاً اغراقی در خود دارد. شمار دقیق شهروندان کشته شده معلوم نیست اما بی‌شک چند ده هزار تن را در بر می‌گیرد. بعد از این کشتار جنگ‌های استقلال الجزایر با فرانسویان آغاز شد. در ۱۳۷۹ هم ولادیمیر پوتین^[2] رئیس جمهور روسیه شد و در ۱۳۸۳ افراطیون اسلام‌گرا یک بازرگان آمریکایی به نام نیک برگ^[3] را گردن زدند و فیلمش را در اینترنت پخش کردند. و این نخستین اثر از این دست بود.

$G:\pix\projects\west\mid 20th-45-70\ورود نوشیدنی کوکاکولا به فرانسه - ۱۹۵۰.jpg$

اولین عرضه‌ی کوکاکولا در فرانسه (۱۳۲۹/ ۱۹۵۰ م.)

رخدادهای فرهنگی این روز هم جای توجه دارد. در ۱۲۹۱ شرکت سینمایی پارامونت^[4] تأسیس شد که امروز یکی از مهم‌ترین نهادهای فیلم‌ساز جهان است. در ۱۲۶۵ داروسازی به نام جان پِمبِرتون^[5] برای نخستین بار در آمریکا نوشابه‌ای قندی به اسم کوکاکولا عرضه کرد. در ۱۲۷۷ لیگ ایتالیا اولین بازی فوتبال خود را برگزار کرد و در ۱۳۵۵ اولین ترن هوایی که مسیرش حلقه‌ی عمودی داشت در کالیفرنیا راه‌اندازی شد. در ۱۳۵۹ هم سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد آبله مرغان ریشه‌کن شده است.

زادگان هجدهم اردیبهشت عبارت‌اند از ادوارد گیبون^[6] مورخ انگلیسی (۱۱۱۶)، فردریش هایک^[7] فیلسوف اقتصاد (۱۲۷۸)، تیتو^[8] رهبر یوگسلاوی (۱۲۷۱) و انریکه ایگلسیاس^[9] خواننده‌ی اسپانیایی (۱۳۵۴). درگذشتگان نامدار این روز پرشمارتر هستند. مهم‌تر از همه آن که در ۱۱۷۳ آنتوان لاوازیه^[10] دانشمند و شیمی‌دان فرانسوی که در ضمن مأمور مالیاتی دوران رژیم کهن هم بود، به جرم خیانت در یک روز شتابزده محاکمه و با گیوتین اعدام شد. باقی رفتگان این روز عبارت‌اند از اسوالد اشپنگلر^[11] نظریه‌پرداز اجتماعی آلمانی (۱۳۱۵)، جان استوارت میل^[12] فیلسوف انگلیسی (۱۲۵۲)، و هلنا بلاواتسکی^[13] عارف اروپایی (۱۲۷۰).

نوزدهم اردیبهشت

نوزدهم اردیبهشت در تاریخ قرون میانه‌ی ایران با مرگ الغ‌بیک نوه‌ی دانشمند تیمور لنگ مصادف است. الغ‌بیک که دو نسل پس از تیمور در سلسله‌ی گورکانی به سلطنت رسید، اخترشناس و ریاضیدان بزرگی بود و در پشتیبانی از دانشمندان ایرانی و آباد ساختن شهرها کوششی داشت. چندان که رصدخانه‌ی سمرقند را با مدیریت جمشید کاشانی ساخت. او در چنین روزی به سال ۸۲۹ خورشیدی به دست فرزند جاه‌طلبش عبداللطیف میرزا گورکانی حاکم بلخ به قتل رسید. این پسر بر پدر شورید و او را همراه با برادرش با مکر به قتل رساند، اما خودش هم پس از شش ماه سلطنت به دست سربازانش کشته شد.

$G:\pix\projects\iranzamin\دانلود-فایل-کتاب-زیج-الغ-بیک.jpg$

برگی از زیج الغ بیک، جدول نجومی‌ای که جمشید کاشانی و گروهی از دانشمندان همکارش با فرمان و همکاری الغ‌بیک تدوین کردند.

در تاریخ معاصرمان این روز با چند کشمکش قرین است که با روحیه‌ی بلشویکی پیوندی دارد. در ۱۲۹۹ کمونیست‌های قفقازی که توسط ارتش سرخ پشتیبانی می‌شدند این منطقه را تسخیر کردند و به ویژه در جریان سقوط باکو و گرفتن این شهر جنایت‌های زیادی مرتکب شدند. هفت دهه بعد باز در این منطقه بحرانی پیش آمد و آن زمانی بود که در سال ۱۳۷۱ قوای ارمنی شوشا را تصرف کردند. در بین این دو تاریخ رخداد شبه‌بلشویکی‌ای در ایران رخ داد و آن هم اعدام حبیب القانیان در سال ۱۳۵۸ بود که انگار مهم‌ترین جرمش ثروت فراوانش بوده باشد. چون او رئیس انجمن کلیمیان ایران هم بود، این واقعه مهاجرت گسترده‌ی یهودیان ایران به غرب را به دنبال داشت.

Habib elghanian.jpg

حبیب‌الله القانیان

بوفالو بیل

پانچ و جودی

در خارج از ایران دو رخداد وابسته به جنگ جهانی دوم در این روز رخ داده است. یکی در ۱۳۱۵ که ایتالیایی‌ها در آن پس از فتح آدیس‌آبابا کشور اتیوپی را بخشی از قلمرو خود اعلام کردند، و دیگری در ‍۱۳۲۰ که زیردریایی آلمانی U-110 توسط ناوگان انگلیس غنیمت گرفته شد. این زیردریایی یک دستگاه رمزگذاری انیگما-ماشین داشت که بعدتر برای واگشایی پیام‌های آلمان‌ها مورد استفاده قرار گرفت. در ۸۸۲ کریستف کلمب^[14] به جزایر کیمن^[15] رسید و چون آنجا لاک‌پشت زیاد بود اسمش را تورتوگاس^[16] گذاشت و روند ادعای مالکیت دولت اسپانیا بر سرزمین‌های «کشف‌شده» را آغاز کرد.

رخدادهای فرهنگی و علمی نوزدهم اردیبهشت هم جالب توجه بوده‌اند. در ۱۲۵۳ اولین تراموای اسبی در بمبئی شروع به کار کرد، در ۱۲۸۰ اولین پارلمان استرالیا در ملبورن و کانبرا تأسیس شد، در ۱۳۳۹ نخستین داروی ضدبارداری خوراکی به نام اِنووید^[17] به بازار عرضه شد، و در ۱۳۸۰ خورشیدی ۱۲۹ نفر در جریان درگیری‌های بعد از بازی فوتبال در غنا کشته شدند.

این روز در ضمن با نمایش‌ها و آیین‌های مربوط به آن پیوندی داشته است. در نوزدهم اردیبهشت ۱۰۴۱ نخستین نمایش خیمه‌شب‌بازی که در آن پانچ و جودی^[18] حضور داشتند در انگلستان اجرا شد و این‌ها دو شخصیت عروسکی هستند که هنوز هم محبوبیت زیادی بین کودکان و مردم دارند. در ۱۲۶۶ بوفالو بیل^[19] اولین نمایش خود درباره‌ی غرب وحشی را در لندن بر صحنه برد و تصویری رمانتیک و در ضمن تخیلی از آمریکا را در ذهن اروپاییان پدید آورد که تا به امروز دوام آورده است. در ۱۳۳۷ فیلم «سرگیجه^[20]»ی هیچکاک^[21] اکران شد و در ۱۳۹۴ روس‌ها بزرگ‌ترین رژه‌ی تاریخ را در روز بزرگداشت پیروزی‌شان در جنگ جهانی دوم در میدان سرخ مسکو اجرا کردند. در این برنامه نیم میلیون نفر رژه رفتند!

از زادگان نامدار نوزدهم اردیبهشت می‌توان از آدام اوپل^[22] مؤسس کمپانی اوپل (۱۲۱۶) و هری ترومن^[23] رئیس جمهور آمریکا (۱۲۶۳) نام برد و از زمره‌ی رفتگان این روز می‌توان از فریدریش شیلر^[24] شاعر آلمانی (۱۱۸۴)، ژوزف لویی گی‌لوساک^[25] فیزیکدان فرانسوی (۱۲۲۹) و گوستاو فلوبر^[26] نویسنده‌ی فرانسوی (۱۲۵۹) یاد کرد. نوزدهم اردیبهشت در ضمن روز زاده شدن خطیب بغدادی (۳۸۱) هم هست که فقیه شافعی مذهب و مورخ نامدار ایرانی بود که در پیوستگی با دربار قائم بالله آرای خود را در منبرهای میان‌رودان و آسورستان تبلیغ می‌کرد.

File:2015 Moscow Victory Day Parade - 01.jpg

بیستم اردیبهشت

بیستم اردیبهشت در تاریخ ایران و جهان با ازدحامی از رخدادهای گوناگون همراه بوده است. در حریم تمدن ایران‌زمین این روز با رخدادهایی اغلب خشونت‌آمیز قرین بوده است. در سال ۷۰ میلادی تیتوس^[27] پسر امپراتور ویسپاسیانوس^[28] رومی حمله به اورشلیم را آغاز کرد و این نبردی نابرابر بود که به کشتار وحشتناک مردم اورشلیم انجامید. در زمان یاد شده تنور جنگ‌های ایران و روم گرم بود و اورشلیم و فلسطین بین اشکانیان و رومیان دست به دست می‌شد و چون مردم منطقه هوادار ایرانی‌ها بودند و مدام بر رومی‌ها شورش می‌کردند، با سرکوب ستمگرانه و وحشیانه‌ی مهاجمان روبرو بودند.

Image result for vladimir arutyunian

بوش هنگام سخنرانی در میدان آزادی تفلیس، دقایقی پیش از پرتاب نارنجک

در بیستم اردیبهشت ۱۱۷۷ جورج ونکوور^[29] جهانگرد و کاشف انگلیسی که نام خود را به شهری در کانادا داده بود، درگذشت. و در دوران معاصرمان بیستم اردیبهشت ۱۳۱۶ با نخستین بازجویی از پنجاه و سه نفر و نخستین اشاره‌ها به این برچسب همراه است. در دوران خودمان در ۱۳۷۶ زلزله‌ی شدیدی منطقه‌ی قاینات را ویران کرد و به مرگ ۱۵۶۷ نفر، زخمی شدن ۲۳۰۰ نفر، ویران شدن پانزده هزار خانه و بی‌خانمان شدن پنجاه هزار نفر منتهی شد. هشت سال بعد هم در ۱۳۸۴ زمانی که جورج بوش^[30] برای دیدار میخايیل ساکاشویلی^[31] به گرجستان رفته بود، ولادیمیر آروتیونیان^[32] ارمنی نارنجکی را در تفلیس به سویشان پرتاب کرد که در نزدیکی‌اش به زمین افتاد، اما عمل نکرد!

در ۱۲۳۶ شورش بزرگ هندیان بر ضد سلطه‌ی انگلستان در مروت آغاز شد که با شدت و خونریزی بسیار سرکوب شد. در ۱۲۵۶ هم رومانی استقلال خود را از عثمانی اعلام کرد و کمی بعد به کشوری مستقل تبدیل شد.

مراسم کتابسوزان نازی‌ها

در قرن بیستم چند رخداد مهم مربوط به آلمان در این روز واقع شده است. مثلاً این که در ۱۳۱۲ نازی‌ها در آلمان جشن کتابسوزان گرفتند و در ۱۲۱۹ ارتش آلمان به بلژیک، هلند و لوکزامبورگ حمله کرد و همه را برق‌آسا گرفت. انگلیسی‌ها در پاسخ در همین روز چرچیل را به صدارت رساندند و به ایسلند حمله بردند. اما آلمان‌ها به آشتی با انگلستان گرایش داشتند. به همین خاطر یک سال بعد در همین روز (۱۳۲۰) رودولف هس^[33] با چتر در اسکاتلند فرود آمد تا گفتگوهای صلح را با انگلیسی‌ها آغاز کند، که بریتانیایی‌های سرسخت دستگیرش کردند! در خارج از محور اروپا هم این روز از این نظر اهمیت دارد که در ۱۳۲۷ دولت جمهوری چین شرایط اضطراری موقت اعلام کرد و قدرتی بسیار را به چیانگ کای شک^[34] داد تا شورش کمونیست‌ها را سرکوب کند. طنزآمیز این که شرایط اضطراری یاد شده تا ۱۳۷۰ یعنی دهه‌ها پس از تثبیت کمونیست‌ها بر چین همچنان برقرار ماند!

$G:\draw\artists\Joe Weems\hulk_asunder_1_cvr_colors.jpg$

هالک

$G:\pix\projects\west\Louis16-1775.jpg$

لویی شانزدهم

در بیستم اردیبهشت عزل و نصب‌های سیاسی جالب توجهی هم رخ داده است. در ۱۱۵۳ لویی شانزدهم و ماری آنتوانت^[35] شاه و ملکه‌ی فرانسه شدند، در ۱۳۰۳ جی ادگار هوور^[36] به ریاست اف بی آی رسید، در ۱۳۶۰ فرانسوا میتران^[37] نخستین رئیس‌جمهور سوسیالیست جمهوری پنجم فرانسه شد و در ۱۳۷۳ نلسون ماندلا^[38] اولین رئیس‌جمهور سیاهپوست آفریقای جنوبی شد.

بیستم اردیبهشت با رخدادهای فرهنگی و اجتماعی جالبی هم قرین بوده است. در ۱۲۰۳ گالری ملی در لندن به روی عموم گشوده شد، در ۱۲۴۸ اولین خط راه‌آهن بین قاره‌ای ساحل شرقی و غربی آمریکا را به هم متصل کرد، در ۱۲۷۲ دادگاه عالی ایالات متحده به ابهامی فلسفی پایان داد و حکم کرد که سیب‌زمینی از رده‌ی سبزیجات است، و نه میوه‌ها!

در ۱۲۸۳ شرکت خودروسازی هورخ و سی^[39] تأسیس شد، که در نهایت به آئودی^[40] تبدیل شد، در ۱۲۸۷ آمریکایی‌ها برای نخستین بار در گرفتونِ^[41] ویرجینیای غربی روز مادر را جشن گرفتند، در ۱۳۳۳ بیل هیلی^[42] اولین آواز سبک راک اند رول را که صدرنشین جدول محبوبیت شد، عرضه کرد، در ۱۳۳۹ زیردریایی اتمی آمریکایی تریتون^[43] برای نخستین بار سفر دور دنیا را از زیر آب تکمیل کرد، در ۱۳۴۱ گروه مارول کامیکز^[44] نخستین شماره از مجله‌ی مصور هالک^[45] را منتشر کرد و در ۱۳۵۴ کمپانی سونی اولین ویدئوی بتاماکس را به بازار عرضه کرد، که تا ده سال بعد در ایران منشأ تغییرات فرهنگی مهمی شد. در ۱۲۹۷ هم ریچارد فاینمن^[46] فیزیک‌دان آمریکای به دنیا آمد.

بیست و یکم اردیبهشت

این روز با واکنش اقوام ایرانی و قلمروهای پارسی‌زبان بر ضد استعمارگران قرین بوده است. در ۱۲۳۶ شورشیان هندی که در شمال شبه‌قاره برای راندن استعمارگران بسیج شده بودند و با دربار شاه ایران هم روابطی داشتند، دهلی را از انگلیسی‌ها پس گرفتند. شصت سال بعد پای انگلیسی‌ها به ایران هم رسیده بود و در ۱۲۹۷ آیت‌الله سید عبدالحسین موسوی نجفی لاری حکم جهاد بر ضد آنان را صادر کرد که به شورش عشایر جنوب و در نهایت به رانده شدنشان انجامید. دقیقاً در همان روز به دنبال فروپاشی دولت تزاری دولت جمهوری قفقاز شمالی اعلام موجودیت کرد و حساب خود را از روس‌هایی جدا کرد که از هشتاد سال پیش به دنبال جنگ‌های ایران و روس آن قلمرو را اشغال کرده بودند.

$G:\pix\projects\iranzamin\300px-اقامه_نماز_توسط_سید_عبدالحسین موسوی نجفی لاری.jpg$

سید عبدالحسین موسوی نجفی لاری هنگام نماز

در تاریخ نزدیک‌ترمان این روز با بازگشت محمدرضا شاه به ایران (۱۳۱۵) هم‌زمان است. در این زمان او هنوز ولیعهد بود و تحصیلش در سوئیس را نیمه‌کاره گذاشت تا به کشور بازگردد. یک سال بعد در ۱۳۱۶ کمونیست‌های ایرانی که به ۵۳ نفر نامبردار شده بودند به زندان محکوم شدند که در میانشان بزرگ علوی هفت سال محکومیت گرفته بود. در سال‌های اخیر هم رخدادهای این روز در سال ۱۳۹۲ به ویژه اهمیت دارد. چون در این روز هم از سویی صلاحیت آقای هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری ایران رد شد و هم در بمب‌گذاری ریحان‌لی در ترکیه پنجاه و دو تن کشته شدند. در ۱۳۹۱ هم دو خودروی حامل سلفی‌های انتحاری در نزدیکی پادگان‌های نظامی شهر دمشق منفجر شد و به مرگ ۵۵ نفر و زخمی شدن چهارصد تن انجامیدند.

در سطح جهانی این روز به شکل جالب توجهی با نامگذاری قلمروهای جغرافیایی مصادف بوده است. در بیست و یکم اردیبهشت سال ۳۳۰ میلادی بیزانتیوم^[47] را در مراسم جشنی به نام رم نو دوباره نامگذاری کردند، اما مردم این شهر آنجا را کنستانتینوپل نامیدند. در ۱۲۴۶ کشور لوکزامبورگ در اروپای غربی تشکیل شد، که اسم اصلی‌اش زمانی که در قرن دهم میلادی همچون استانی رومی شکل می‌گرفت، لوتسلبورگ بود. در ۱۳۲۸ هم سیام برای بار دوم اسم خودش را زیر فشار بین‌المللی به تایلند تغییر داد که هنوز هم چنین باقی مانده و کشور نوپای اسرائیل هم در همین روز به عضویت سازمان ملل در آمد.

در ۱۱۵۲ مجلس انگلستان قانون چای^[48] را تصویب کرد و برای نجات کمپانی هند شرقی از ورشکستگی انحصار توزیع چای در آمریکای شمالی را به این شرکت داد. این همان قانونی بود که با اعتراض آمریکایی‌ها روبرو شد و در نهایت جنگ‌های استقلال آمریکا را به دنبال داشت. در ۱۲۵۱ ویکتوریا وودهال^[49] اولین زنی بود که نامزد ریاست جمهوری آمریکا شد که البته نتوانست رأی چندانی بیاورد، چون در این تاریخ زنان آمریکا اصولاً حق رأی هم نداشتند! و این حرکت او نوعی نمایش نمادین برای پشتیبانی از جنبش گرفتن حق رأی برای زنان بود.

در این روز دو محاکمه‌ی جنجالی و بحث‌برانگیز را هم داریم. نخست آن که در ۶۸۹ خورشیدی پنجاه و چهار عضو فرقه‌ی شهسواران معبد در فرانسه در دادگاه پاپ محاکمه شدند و در این روز به جرم ارتداد به تیرک بسته و سوزانده شدند. ۶۵۰ سال بعد در همین روز به سال ۱۳۳۹ مأموران موساد در بوئنوس آیرس آرژانتین آدولف آیشمن^[50] را شناسایی کردند و ربودند. او بعدتر در اورشلیم به خاطر نقشش در کشتار یهودیان محاکمه و اعدام شد.

بیست و یکم اردیبهشت با چندین رخداد فرهنگی و علمی نیز هم‌زمان است. در ۹۳۰ قدیمی‌ترین دانشگاه قاره‌ی آمریکا –سان مارکوس^[51]– در لیمای پرو بنیان نهاده شد، در ۱۱۹۹ کشتی بیگل^[52] که بعدتر داروین را به سفر مشهورش برد، به آب انداخته شد. در ۱۳۷۴ با رونق فناوری هسته‌ای ‌بیش از ۱۷۰ کشور عهدنامه‌ی محدودسازی سلاح‌های اتمی را به طور نامشروط امضا کردند. در همان سال دستگاه رایانه‌ای سِگا ساتورن^[53] در آمریکا به بازار عرضه شد و به زودی نخستین بازار برای بازی‌های رایانه‌ای را ایجاد کرد. و در ۱۳۷۶ رایانه‌ی «آبیِ سیر^[54]» در شترنج گری گاسپاروف^[55] را شکست داد و قهرمان جهان شد!

دستگاه سگا ساتورن

در چنین روزی به سال ۱۰۹۹ خورشیدی هیرونیموس کارل فریدریش فون مونش‌هاوزن^[56] زاده شد، او به خاطر دروغ‌های شاخدارش بعدتر به شخصیتی کمیک در ادبیات غرب تبدیل شد و دو فیلم از داستان‌هایش ساخته شده است. فون لیبیگ^[57] شیمی‌دان آلمانی در ۱۱۸۲ به دنیا آمد، در ۱۲۸۳ سالوادور دالی^[58] زاده شد که شخصیتی به همان اندازه خیال‌پرداز و اغراق‌آمیز بود. در۱۲۸۹ هم دوروتی کرافوت هاجکین^[59] کاشف انگلیسی ساختمان ویتامین 12B متولد شد و در میان ایرانیان هم شهره آغداشلو زاده‌ی این روز (۱۳۳۱) است.

در میان رفتگان این روز احمد بن طولون حاکم مصر و سوریه (۲۶۳) و مهم‌تر از همه غازان‌خان آخرین شاه مغول ایران است که در ۶۸۳ درگذشت. در میان فوت‌کنندگان انیرانی این روز می‌توان از جان هرشل^[60] اخترشناس انگلیسی (۱۲۵۰) و باب مارلی^[61] خواننده‌ی جامائیکایی (۱۳۶۰) یاد کرد.

$G:\pix\projects\west\Victoria_Woodhull_by_Mathew_Brady_c1870.png$

ویکتوریا وودهال

بیست و دوم اردیبهشت

بیست و دوم اردیبهشت‌ماه در ایران‌زمین با رخدادهایی فرهنگی و سیاسی در کرانه‌های خاوری و باختری این حوزه‌ی تمدنی مصادف بوده است. در چنین روزی به سال ۲۴۷ خورشیدی راهبان سغدی که دین بودا را از ایران شرقی به چین منتقل می‌کردند و کار ترجمه‌اش به زبان چینی را به انجام می‌رساندند، نسخه‌ای از سوترای الماس (وَجرَه‌ستیکَه‌ سوترَه) را در چین به چاپ رساندند. این نسخه‌ی چاپی به ترجمه‌ی کوماراجیوَه -راهب کشمیری قرن چهارم میلادی- در غارهای دون‌هوانگ چین کشف شده و کهن‌ترین کتاب چاپی جهان است. کتابی که خصلت بین‌المللی راه ابریشم را در جهان باستان به خوبی نشان می‌دهد.

$G:\pix\projects\iranzamin\سوترای الماس کهنترین کتاب.jpg$

رخدادهای دیگر بیست و دوم اردیبهشت بیشتر به سازماندهی نهادها و امور دانشگاهی و علمی مربوط می‌شوند. در تاریخ معاصر ایران به سال ۱۲۵۲ هیئتی که برای چاپ تمبر از طرف ناصرالدین‌شاه به اروپا رفته بودند به اتریش رسیدند و کار خود را برای انتقال این فناوری به ایران آغاز کردند. حدود چهل سال بعد (۱۲۹۰)

مورگان شوستر

میرزا یوسف‌خان مستشارالدوله

هیئت دیگری که از مورگان شوستر و چهار همراهش تشکیل یافته بود برای ساماندهی امور اقتصادی ایران به تهران آمدند و در پارک اتابک اقامت گزیدند.

در ۱۲۵۹ مقاله‌اي از ميرزايوسف‌خان مستشارالدوله منتشر شد که در آن برای نخستین بار به طور رسمی از تغییر خط پارسی سخن به میان رفته بود. مقاله‌ای که با نیت نیک و ناآگاهی درباره‌ی سیاست استعماری انگلیس و روس همراه بود. چرا که تغییر خط ترفندی بود برای منسوخ کردن خط دیرینه‌ی ایران‌زمین و ایرانی‌زدایی از سرزمین‌های استعمارشده، که درباره‌ی قفقاز و سغد و خوارزم به دست روس‌ها و در ترکیه به دست پان‌ترک‌ها و در شمال هند و پاکستان به دست انگلیسی‌ها اجرا شد و مردم این قلمروها را از اندوخته‌ی فرهنگی و تاریخی‌شان محروم ساخت.

از میان رخدادهای سال‌های بعد می‌توان از تأسیس جمعیت زنان آزادی‌خواه به سال ۱۳۱۴ یاد کرد که صدیقه دولت‌آبادی یکی از بنیانگذاران بانفوذ آن بود. در ۱۳۷۵ هشت نفر در یک روز هنگام صعود به اورست جان باختند. در سال‌های اخیر هم برنامه‌ی پان‌ترک‌ها برای نفرت‌پراکنی بر اساس یک کاریکاتور در سال ۱۳۸۵ را داریم که خوشبختانه با ناکامی و بی‌توجهی توده‌ی مردم روبرو شد.

در سطح جهانی بیست و دوم اردیبهشت با چند رخداد سیاسی گره خورده است. در سال ۲۸۶ خورشیدی ژو وِن^[62] آخرین امپراتور دودمان تانگ –آی^[63]– را از قدرت برکنار کرد و این سلسله‌ی باشکوه پس از سیصد سال منقرض شد. نهصد سال بعد در ۱۱۷۶ ناپلئون ونیز را فتح کرد و حدود صد و پنجاه سال بعد (۱۳۲۸) برلین پایتخت آلمان به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شد و تجزیه‌ی این کشور رسمیت یافت.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\done\Iraj_mirza_picture.jpg$

ایرج میرزا

کنراد زوسه

بارون مون‌هاوزن

چنان که گفتیم این روز با نهاد دانشگاه هم پیوندی برقرار می‌کند. در ۷۴۳ خورشیدی قدیمی‌ترین دانشگاه لهستان در کراکو^[64] تأسیس شد و. در ۱۳۲۰ کنراد زوسِه^[65] نخستین رایانه‌ی کاملاً خودکار قابل برنامه‌ریزی را در برلین ساخت و آن را Z3 نامید. زادگان این روز عبارت‌اند از فلورانس نایتینگل (۱۱۹۹) و جیدو کریشنامورتی^[66] فیلسوف هندی (۱۲۷۴). درگذشتگان این روز هم عبارت‌اند از ایرج‌میرزا شاعر شوخ‌طبع ایرانی (۱۳۰۴) و اریک اریکسون^[67] روانشناس نامدار آمریکایی (۱۳۷۳).

Richmond ↑
Vladimir Putin ↑
Nick Berg ↑
Paramount Pictures ↑
John Pemberton ↑
Edward Gibbon ↑
Friedrich Hayek ↑
Josip Broz Tito ↑
Enrique Iglesias ↑
Antoine Lavoisier ↑
Oswald Spengler ↑
John Stuart Mill ↑
Helena Blavatsky ↑
Christopher Columbus ↑
Cayman Islands ↑
Las Tortugas ↑
Enovid ↑
Punch and Judy ↑
Buffalo Bill ↑
Vertigo ↑
Alfred Hitchcock ↑
Adam Opel ↑
Harry S. Truman ↑
Friedrich Schiller ↑
Joseph Louis Gay-Lussac ↑
Gustave Flaubert ↑
Titus ↑
Vespasian ↑
George Vancouver ↑
George W. Bush ↑
Mikheil Saakashvili ↑
Vladimir Arutyunian ↑
Rudolf Hess ↑
Chiang Kai-shek ↑
Marie Antoinette ↑
John Edgar Hoover ↑
François Mitterrand ↑
Nelson Mandela ↑
Horch & Cie ↑
Audi ↑
Grafton ↑
Bill Haley ↑
Triton ↑
Marvel Comics ↑
Hulk ↑
Richard Feynman ↑
Byzantium ↑
Tea Act ↑
Victoria Woodhull ↑
Adolf Eichmann ↑
San Marcos ↑
HMS Beagle ↑
Sega Saturn ↑
Deep Blue ↑
Garry Kasparov ↑
Hieronymus Karl Friedrich von Münchhausen ↑
Justus von Liebig ↑
Salvador Dalí ↑
Dorothy Hodgkin ↑
John Herschel ↑
Bob Marley ↑
Zhu Wen ↑
Ai ↑
Kraków ↑
Konrad Zuse ↑
Jiddu Krishnamurti ↑
Erik Erikson ↑

ادامه مطلب: ماه اردیبهشت: بیست‌و‌سوم تا سی‌و‌یکم

رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب

سوشیانس تارنمای رسمی شروین وکیلی

ماه اردیبهشت: هجدهم تا بیست‌و‌دوم

دوره‌ی زروان(در زمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی هنر و اسطوره(همزمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی اسطوره‌شناسی(در زمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی تکامل و عصب‌شناسی(در زمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی فلسفه و عرفان(در زمان – آذر ۱۴۰۳)