پنجشنبه , آذر 22 1403

ماه خرداد: یکم تا هفتم

ماه خرداد: یکم تا هفتم

اول خرداد

اول خردادماه روز جهانی تنوع زیستی است. اما رخدادهای این روز بیش از آن که به تنوع زیستی مربوط باشند، به امور دیگر مربوط می‌شوند. در ایران‌زمین این روز با جنگ گرانیک مصادف است که در سال ۳۳۴ پیش از میلاد میان داریوش سوم شاهنشاه هخامنشی و اسکندر مقدونی درگرفت و به شکست نیروهای ایرانی انجامید. نزدیک به هزار و پانصد سال بعد، در همین روز به سال ۵۵۵ خورشیدی فداییان اسماعیلی صلاح‌الدین ایوبی را در نزدیکی حلب ترور کردند اما او جان سالم به در برد.

http://img1.tebyan.net/big/1391/07/86153193193174135401731591764715017156221148.jpg

صولت الدوله قشقایی

G:\pix\projects\iranzamin\modern\Millspaugh02 میلسپو.jpg

دکتر میلسپو 

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Conan_doyle.jpg/200px-Conan_doyle.jpg

آرتور کونان دویل 

در دوران معاصر این روز با صدور اعلامیه‌ی صولت‌الدوله‌ی قشقایی (در ۱۲۹۷) مصادف است، که شورش ایل‌های استان فارس بر ضد حضور نظامی انگلیسی‌ها در ایران را اعلام می‌کرد. در ۱۳۰۶ دکتر میلسپو رئیس کل دارائی ایران به خدمت خود خاتمه داد و یک سال بعد (۱۳۰۷) قانون اعزام محصل به خارج به تصویب رسید. به موجب این قانون دولت، همه ساله، یک صد نفر محصل را به هزینه‌ی خود برای انجام تحصیلات عالیه به اروپا اعزام می‌کرد و اجرای همین قانون بود که طبقه‌ی نخبگان فرهنگی ابتدای دوران محمدرضا شاه پهلوی را پدید آورد.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\رضاشاه بااولین گروه محصلین اعزامی ازایران به اروپا که درعکس بازرگان , سحابی و سنجابی.jpg

رضاشاه در کنار اولین گروه اعزامی دانشجویان، بازرگان، سنجابی و سحابی یعنی سه سیاستمداری که در سرنگونی پسرش نقشی ایفا کردند هم در تصویر حضور دارند!

در پایان دوران رضاشاه و آغاز جنگ جهانی دوم، در جریان اشغال ایران‌زمین توسط نیروهای متفقین در همین روز به سال ۱۳۲۰ سربازان انگلیسی هنگام حمله به عراق فلوجه را اشغال کردند. چهل و یک سال بعد عراقی‌ها بودند که به خاک ایران تجاوز کرده بودند، در سرزمین‌های پیرامونی ایران‌زمین هم دو تأسیس دولت مهم را در این روز داریم. در ۱۳۵۱ سرزمین سیلان نام خود را به جمهوری سریلانکا تغییر داد و به یک کشور مستقل تبدیل شد و به کشورهای مشترک‌المنافع پیوست. در ۱۳۶۹ هم یمن شمالی و جنوبی با هم متحد شدند و جمهوری یمن تأسیس شد.

http://cdn.mashreghnews.ir/old/files/fa/news/1394/3/4/1047924_558.jpg

اول خردادماه با جنگ‌ها و خشونت‌های مذهبی هم مصادف بوده است. در ۲۳۲ خورشیدی ناوگان بیزانس غافلگیرانه به بندر دمیاط در مصر حمله کرد و آنجا را ویران ساخت. در ۸۳۴ جنگ رزها[1] در انگلستان آغاز شد و در نخستین نبرد آلبان که نقطه‌ی شروع این ماجرا بود، ریچارد دوک یورک[2] هنری ششم را شکست داد و اسیر کرد.

در سال ۱۳۹ ستاره‌ی هالی در آسمان نمایان شد و مایه‌ی هراس مردم خرافاتی شد. در ۷۴۹ خرافات مشابهی فاجعه آفرید و مردم بروکسل به دنبال شایعه‌ای که می‌گفت یک یهودی در مراسمی جادویی به آثار مقدس مسیحی اهانت و خدشه وارد کرده، حدود بیست تن از مهتران یهودیان شهرشان را کشتار کردند و بازماندگان را از شهر بیرون راندند. بعد از آن هم تا پایان جنگ جهانی دوم سالگرد آن را همچون مراسمی دینی جشن می‌گرفتند. در جریان اشغال بلژیک توسط نازی‌ها در جریان این مراسم یهودیان مورد غارت و آزار قرار می‌گرفتند. در دوران زندگی خودمان در ۱۳۶۶ پلیس هندو در هاشم‌پور نزدیک قاضی‌آباد ۴۲ جوان مسلمان را از محله‌شان بیرون کشیدند و در خارج از شهر همه را به قتل رساندند و جسدهایشان را در کانال آبی انداختند.

سکه‌ی شیرشاه پشتون

در سطح جهانی رخدادهای پراکنده‌ی دیگری هم در این روز قرار می‌گیرد. در ۱۲۴۳ به دنبال جدا شدن یونان از عثمانی، جزایر دریای اژه به کشور یونان ملحق شدند، در ۱۲۲۷ برده‌داری در مارتینیک[3] الغا شد، در ۱۳۳۶ در آفریقای جنوبی قانونی جدایی نژادی در دانشگاه‌ها را اجباری ساخت، و در ۱۳۵۲ نیکسون به نقش خود در کتمان قضیه‌ی واترگیت اعتراف کرد.

رخدادهای فرهنگی‌ای هم که در این روز واقع شده شایان توجه است. در اول خرداد سال ۱۲۲۸ آبراهام لینکلن[4] اختراع جرثقیلی برای گذراندن قایق‌ها از روی موانع سنگی کف رودخانه را ثبت کرد. او تنها رئیس‌جمهور آمریکاست که اختراعی به اسم خود دارد. در ۱۲۲۵ بنگاه خبررسانی آسوشیتد پرس[5] در نیویورک تأسیس شد و در ۱۲۹۰ کتابخانه‌ی عمومی نیویورک افتتاح شد.

متین‌السلطنه ثقفی

اول خردادماه با زادروز این افراد قرین است: ایزام کان‌آک شاه مایا که در سال پنجم هجری خورشیدی زاده شد، الکساندر پوپ[6] شاعر انگلیسی (۱۰۶۷، ویلیام استورجن[7] مخترع انگلیسی موتور برق (۱۱۶۲)، ژرار دو نروال[8] شاعر فرانسوی (۱۱۸۷)، ریشارد واگنر[9] بنیانگذار آلمانی اپرا (۱۱۹۲) و آرتور کونان دویل[10] خالق داستان‌های شرلوک هولمز (۱۲۳۸). درگذشتگان این روز هم عبارت‌اند از امپراتور کنستانتین که نخستین فرمانروای مسیحی روم بود و در اول خرداد ۳۳۷ میلادی از دنیا رفت، شیرشاه سوری[11] فرمانروای پشتون دهلی (۹۲۴)، ویکتور هوگو[12] (۱۲۶۴) و هنریک ایبسن[13] نمایشنامه‌نویس (۱۲۸۵). در ضمن روز چهارشنبه اول خرداد ۱۲۹۶ عبدالحمید ثقفی متین‌السلطنه هم در دفتر مجله‌اش در خیابان فردوسی به ضرب گلوله ترور شد و از پای در آمد.

دوم خرداد

دوم خردادماه با تکاپوهای مذهبی رنگارنگی مصادف است که برخی‌شان فرجام‌هایی خونین داشته‌اند. مهم‌تر از همه در تاریخ معاصرمان آن که در ۱۲۲۳ ملا حسین بشرویه که در جستجوی بابِ امام زمان در ایران سفر می‌کرد، در شیراز علی محمد باب را دید و ادعای نبوت او را پذیرفت. در عالم مسیحیت هم این روز با روایت‌هایی از الهام و معجزه گره خورده است. مثلاً بنا به روایت‌های اساطیری در چنین روزی به سال ۲۲۳ خورشیدی روح سنت جیمز در نبرد قوای آستوریاس با خلیفه‌ی اموی قرطبه ظاهر شد و باعث شد مسیحیان در نبرد کلاویخو[14] پیروز شوند. البته ناگفته نماند که چنین جنگی اصولا رخ نداده و به کل داستانی بیش نیست، هرچند امروز اسپانیایی‌ها سالگردش را گرامی می‌دارند!

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Portrait_of_Girolamo_Savonarola_1524.jpg/220px-Portrait_of_Girolamo_Savonarola_1524.jpg

جیرونامو ساوونارولا

G:\pix\projects\iranzamin\modern\done\علیمحمد باب.jpg

علی‌محمد باب 

http://sahebnews.ir/files/uploads/2013/11/210px-Queen_Victoria_bw.jpg

ملکه ویکتوریا 

در همین روز به سال ۸۰۹ قوای بورگوندی[15] ژاندارک را اسیر کردند، و او نیز ادعای ارتباط با عالم بالا را داشت و انگلیسی‌ها به همین بهانه به شکلی دلخراش اعدامش کردند. در ۸۷۷ هم کشیشان جیرونامو ساوونارولا[16] مصلح اجتماعی ایتالیایی را، که او هم مدعی کشف و شهود بود، به جرم کفر بر تیرک بستند و سوزاندند. نسخه‌ای ابلهانه از همین جانفشانی‌ها در راه الهام و اوهام به سال ۱۳۸۵ رخ داد و آن زمانی بود که دو بمب‌گذار انتحاری داعشی در یمن خود را منفجر کردند و ۴۵ نفر را که برخی‌شان سربازان ارتش یمن بودند همراه خود کشتند. در همین روز هشت انتحاری دیگر در جبله و طرسوس (در سوریه) ‌خود را منفجر کردند و ۱۸۴ شهروند را کشتند و دویست تن دیگر را به سختی زخمی کردند.

G:\pix\projects\iranzamin\۱۳۸۵ داعش یمن انتحاری.jpg

قربانیان بمب‌گذاری انتحاری داعش در یمن

دوم خردادماه روز درگیری ایرانیان با نیروهای استعماری هم هست. در ۱۲۷۴ نصرالله‌خان افغان با نود نفر به انگلستان سفر کرد و در برابر ملکه ویکتوریا چاکرانه رفتار کرد و دستش را بوسید و به همین خاطر در روزنامه‌های پارسی‌زبان مورد ریشخند قرار گرفت. در ۱۲۹۷ روحانيون فارس اعلاميه‌اي انتشار داده مردم را به قيام عليه بيگانگان تهييج كردند. در نتیجه عشایر جنوب سر به شورش برداشتند و غالب شهرهاي فارس را از نیروهای انگلیسی پاکسازی کردند. دقیقاً در همین روز استالین یک ماه بعد از کشتار مردم باکو به دست کمونیست‌ها در روزنامه‌ی پراودا مطلبی منتشر کرد و در آن موضع رسمی بلشویک‌ها را درباره‌ی وقایع باکو شرح داد. در این متن، او مردم باکو (یعنی قربانیان) را سرزنش کرد و گفت که به خاطر عقاید ارتجاعی‌شان (پایبندی به دین اسلام و هویت ایرانی) دارند راه ‌ترقی سرزمینشان را سد می‌کنند! دو سال بعد در همین روز (۱۲۹۹) رقیب و دشمن سرسخت استالین یعنی تروتسکی[17] به طور رسمی از جنبش جنگل هواداری کرد و میرزا کوچک‌‌خان را ستود.

دوم خردادماه با چندین رخداد اجتماعی و فرهنگی نیز مصادف است. در ۱۲۰۸ سیریل دِمیان[18] در وین حق اختراع آکوردئون را به اسم خود ثبت کرد، و در ۱۳۷۴ اولین نسخه از زبان برنامه‌نویسی جاوا به بازار عرضه شد.

نامدارانی که در دوم خرداد زاده شدند عبارت‌اند از: چین‌زونگ[19] امپراتور سونگ (۴۷۹)، کارل لینه[20] گیاهشناس سوئدی (۱۰۸۶)، فرانتس مسمر[21] کاشف آلمانی خواب مصنوعی (۱۱۱۳)، و عباس افندی مشهور به عبدالبهاء دومین جانشین بعد از باب (۱۲۲۳). از میان درگذشتگان مهم این روز هم می‌توان به این نام‌ها اشاره کرد: تای زونگ امپراتور تانگ (۱۵۸)، طغان تیمورخان مغول (۷۴۹)، شاه اسماعیل اول صفوی (۹۰۳)، لئوپولد فون رانکه[22] مورخ نامدار آلمانی (۱۲۶۵)، و در ضمن در ۱۳۲۴ هاینریش هیملر[23] که اسیر متفقین شده بود هم خودکشی کرد.

سوم خرداد

این روز در ایران با رخدادهای سیاسی و نظامی و در جهان با وقایع دینی بزرگ همراه بوده است. روز شنبه سوم خرداد ۱۲۱۷ انگلستان که در پی تجزیه‌ی ایران شرقی بود به ایران اخطاریه‌ای فرستاد و سپاهیان محمدشاه را وادار به شکستن محاصره‌ی هرات کرد. نیم قرن بعد در ۱۲۹۱ يپرم‌خان ارمنی که در جریان جنگ‌های مشروطه‌خواهان با اشرار کشته شده بود، در تهران با تشريفات شكوهمند در حالي‌كه جنازه را روي لوله‌ی توپ گذاشته بودند تشييع شد و در مدرسه‌ی كوشش واقع در خيابان نادري به خاک سپرده شد.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\تشییع یکی از مشروطه خواهان پس از جنگ لرستان با حضور یپرم و سردار اسعد.jpg

تشییع جنازه‌ی مجاهدان شهید در جنگ لرستان، با حضور یپرم‌خان

پنج سال بعد در ۱۲۹۷ در همین روز در میانه‌ی جنگ هشت روزه‌ی باش‌آباران، سردار ارمنی موسی سیلیکیان توانست در حومه‌ی ایروان تنها با هزار تفنگدار پیشروی ستون عثمانی به درون ارمنستان را متوقف سازد. سه سال بعد در ۱۳۰۰ تظاهرات شدیدی در مسجدشاه و صحن بهارستان علیه سیدضیاءالدین که نخست وزیر بود انجام گرفت، سیدیعقوب انوار و سیدمحمد بیرجندی مدیر مدرسه تدین و مشکوة‌السادات هر کدام علیه رئیس دولت بیانات تندی ایراد کردند و از احمدشاه درخواست نمودند او را عزل کند. مهم‌ترین واقعه در این زنجیره آن که در سوم خرداد سال ۱۳۶۱ خرمشهر آزاد شد و جریان جنگ ایران و عراق چرخشی به سود ایران کرد.

http://www.iichs.ir/Upload/Image/139403/Orginal/2a18fbea_2a55_43ed_8593_7c9433e48c0a.jpg

سید یعقوب انوار اردکانی(چپ) با رشیدالسلطان بختیاری و سردار محیی

در سطح جهانی این روز با رخدادهایی مذهبی قرین بوده که بیشترشان به خصلت مهاجم مسیحیان اروپایی مربوط می‌شده است. نمونه‌اش آن که در ۵۹۷ خورشیدی لشکریان مهاجم مسیحی در جریان پنجمین جنگ صلیبی از آکر به مصر حمله بردند. نمونه‌ی دیگر آن که در ۹۹۶ صد انگلیسی نخستین کلنی این کشور در آمریکا را تأسیس کردند که بعدتر به جیمزتاون[24] تبدیل شد. در ۱۰۰۰ اتحادیه‌ی پروتستان‌ها به طور رسمی منحل شد، چرا که در بسیاری از سرزمین‌های شمالی به پیروزی دست یافته بود.

در ۱۱۶۷ کارولینای جنوبی در مقام هشتمین ایالت به ایالات متحده‌ی آمریکا پیوست، در ۱۱۷۷ جان وسلی[25] در آمریکا جنبش دینی متدیسم[26] را آغاز کرد که به زودی به یک جریان مذهبی شکوفا و مهم در این کشور تبدیل شد و امروز نوعی بنیادگرایی دینی همتای سلفی‌گری محسوب می‌شود. در ۱۳۳۵ اختتامیه‌ی ششمین شورای بودایی برگزار شد و راهبان حاضر ۲۵۰۰سالگی کیش بودایی را گرامی داشتند. در ۱۳۷۰ هم یهودیان اتیوپی طی عملیات سلیمان به اسرائیل انتقال یافتند.

http://www.greatmilitarybattles.com/%3A/Users/User/Desktop/GREAT%20MILITARY%20BATTLES/Battleship_Bismarck.jpg

رزم‌ناو بیسمارک

از میان رخدادهای جنگی این روز می‌توان به سال ۱۲۹۲ اشاره کرد که در این روز سیمون بولیوار[27] به مِریدا وارد شد و لقب رهایی‌بخش را دریافت کرد و برای حمله به ونزوئلا لشکری بسیج کرد. سه دهه بعد در همین روز به سال ۱۳۲۰ رزم‌ناو آلمانی بیسمارک[28] توسط ناوگان انگلستان غرق شد که پیشرفته‌ترین و بزرگ‌ترین رزم‌ناو جهان محسوب می‌شد. در ۱۳۷۲ اریتره از اتیوپی استقلال یافت و در ۱۳۹۳ هریک از چهار کسی که اقدام به بمب‌گذاری در سازمان تجارت جهانی نیویورک کرده بودند به ۲۴۰ سال زندان محکوم شدند!

رخدادهای فرهنگی هم در این روز بسیار رخ داده‌اند. در ۹۷۴ اولین فهرست مدرن کتابخانه‌ در دانشگاه لایدن[29] تدوین شد، در ۱۲۰۹ سارا جوزفا هِیل[30] کتاب کودکان مری بره‌ی کوچولویی داشت[31] را چاپ کرد که امروز به یکی از مشهورترین اشعار کودکان تبدیل شده است. در ۱۲۲۳ ساموئل مورس[32] نخستین پیام تلگراف را در دیوان عالی آمریکا فرستاد که این جمله از سفر اعداد کتاب مقدس بود:‌ «What hath God wrought». در ۱۲۶۲ پل بروکلین[33] پس از چهارده سال ساخت و ساز بر مردم گشوده شد، در ۱۳۱۹ ایگور سیکورسکی[34] اولین بالگرد را به پرواز درآورد و در ۱۳۳۵ اولین مسابقه‌ی یوروویژن[35] در سوئیس برگزار شد.

در سوم خرداد شمار زیادی از نامداران زاده شده‌اند که در میانشان می‌توان به این نام‌ها اشاره کرد: ژرمانیکوس[36] سردار نیرومند و خونریز رومی (سال ۱۵ پیش از میلاد)، ژان پل مارا[37] انقلابی پرشور فرانسوی (۱۱۲۲)، رالف والدو امرسون[38] اندیشمند آمریکایی (۱۱۸۲)، میخائیل شولوخوف[39] نویسنده‌ی روس (۱۲۸۴)، باب دیلان[40] خواننده‌ی آمریکایی و جورج لاکوف[41] فیلسوف زبان آمریکایی که هردو در ۱۳۲۰ زاده شدند.

چهارم خرداد

چهارم خردادماه با مجموعه‌ای از رخدادهای ریز و درشت واگرا مصادف بوده است. در سال ۴۶۴ خورشیدی آلفونسوی ششم شاه کاستیل[42] موفق شد تولدو[43] را فتح کند و به حاکمیت مسلمانان بر این قلمرو خاتمه دهد. در ۱۳۰۰ احمدشاه قاجار به دنبال اعتراض شدید مردم سیدضیاءالدین را از صدارت عزل کرد و دولت بیست و پنج هزار تومان به او داد و محترمانه به این ترتیب به اروپا تبعیدش کرد.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1332-42\SeyyedZia.jpg

سید ضیاءالدین در دوران پیری

در ۱۳۲۹ دکتر مصدق در جریان کشمکش بر سر ملی شدن صنعت نفت، به بازنشستگی اجباری فضل‌الله زاهدی به دست رزم‌آرا اعتراض کرد و شاه که با رزم‌آرا دشمنی داشت از او هواداری کرد و زاهدی را به سناتوری برگزید. در ۱۳۲۵ مجلس اردن امیر عبدالله اول را به حکومت برگزید، و در ۱۳۶۰ در گرماگرم جنگ ایران و عراق شورای همکاری خلیج فارس در ریاض خلق شد. این شورا از عربستان، بحرین، کویت، قطر، عمان، و امارات تشکیل شده بود و کشورهایی با پیشینه‌ی چند ده سال را شامل می‌شد که پیشتر مستعمره‌ی انگلستان بودند و حالا قرار بود پول نفتشان را برای فرسودن توان نظامی ایران به اروپا بفرستند و برای عراق اسلحه بخرند.

رخدادهای سیاسی دیگر این روز آن که در ۱۱۸۹ مردم بوئنوس آیرس شورش کردند و جنگ‌های استقلال آرژانتین شروع شد، و در ۱۲۷۴ جمهوری فرمز (تایوان) تشکیل شد.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/GCC_heads_of_states_meeting_1981.jpg/300px-GCC_heads_of_states_meeting_1981.jpg

شش شیخ عرب در شورای همکاری‌شان

روز چهارم خرداد در ضمن ارتباطی با آسمان و سفرهای فضایی واقعی و مجازی هم پیدا می‌کند. چون در ۱۳۴۰ کندی[44] در سخنرانی‌اش در کنگره گفت تا پیش از پایان دهه انسان به ماه خواهند فرستاد و در نتیجه شانزده سال بعد (۱۳۵۶) فیلم مشهور «جنگ ستارگان[45]» اکران شد! در همین روز به میمنت این ماجرا دولت چین ممنوعیت آثار شکسپیر را برداشت و به این ترتیب انقلاب فرهنگی خاتمه یافت. نزدیک ده سال بعد از ماجراها برنامه‌ی تلویزیونی دیرپا و مشهور اوپرا آغاز شد که تا چهارم خرداد ۱۳۹۰ ادامه داشت و در این روز اوپرا وینفری[46] آخرین بخش از برنامه‌اش را پس از بیست و پنج سال اجرا کرد.

در ۹۱۷ ژان کالون[47] اصلاحگر مسیحی و پیروانش از ژنو تبعید شدند. پارلمان انگلستان هم در ۱۰۶۸ قانون رواداری دینی را تصویب کرد که فقط پروتستان‌ها را شامل می‌شد و بگیر و ببند کاتولیک‌ها را مهار نمی‌کرد! در ۱۲۹۷ در پی فروپاشی دولت تزاری جمهوری دموکراتیک گرجستان تأسیس شد که اندکی بیش نپایید و باز به دست روس‌ها فتح و ویران شد.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1300-1320\Nazrul.jpg

قاضی ناظرالاسلام بنگالی

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Ahmed_Cevdet_Pasha.jpg/260px-Ahmed_Cevdet_Pasha.jpg

احمد جودت پاشا

https://images-na.ssl-images-amazon.com/images/M/MV5BMTgzODE3MzYxNF5BMl5BanBnXkFtZTYwMzEyNjc4._V1_UY317_CR1,0,214,317_AL_.jpg

اوپرا وینفری 

این روز با زادروز این افراد مصادف است: ابوالفتح نصیرالدین محمود بگادَه شاه گجرات (۸۳۷)، دانیل گابریل فارنهایت[48] وضع‌کننده‌ی مقیاس درجه‌بندی دما (۱۰۶۵)، قاضی ناظرالاسلام شاعر بنگالی (۱۲۷۸)، نعیم فراشری[49] شاعر آلبانیایی (۱۲۲۵)، ایگور سیکورسکی[50] مخترع هلیکوپتر (۱۲۶۸)، عبدالرحمن صوفی اخترشناس نامدار ایرانی (۳۶۵)، حسین بن احمد بن حجاج کاتب معروف به ابن حجاج فاضل، ادیب و شاعر شیعه (۳۸۰) و احمد جودت پاشا[51] (۱۲۷۴) در چنین روزی درگذشتند.

G:\pix\projects\iranzamin\صورلکواکب.jpg

http://www.ibna.ir/images/docs/files/000230/nf00230747-3.jpg

برگ‌هایی از صورالکواکب نوشته‌ی عبدالرحمن صوفی که تا قرن نوزدهم مرجع اخترشناسی در ایران‌زمین و اروپا بود

پنجم خرداد

پنجم خردادماه در ایران‌زمین روزی پرحادثه و پرمخاطره بوده است و در تاریخ معاصرمان کشمکش‌های ایرانیان با نیروهای استعمارگرِ خواهان تجزیه‌ی ایران‌زمین اغلب با شکست و ناکامی روبرو بوده است. یک نمونه‌ی پیروزمندانه از این مقاومت‌ها به عصر ساسانی مربوط می‌شود. در سال ۴۵۱ میلادی ارتش ساسانی شورش آواریر را در ارمنستان فرو نشاند و شاهنشاه ایران دین مسیحیت را در این قلمرو آزاد کرد. در دوران معاصر اما اقتدار ایران در این زمینه چندان نبود و کامیابی‌های اندکی که به دست آمد بیشتر سویه‌ای سیاسی داشت تا نظامی.

دلیل اصلی مداخله‌ی نیروهای استعمارگر در ایرانِ این دوران هم منابع سوختی غنی سرزمینمان بود و موقعیت استراتژیک ایران که از نظر نظامی و تجاری اهمیتی چشمگیر داشت. ترس از ایرانی مقتدر که می‌توانست هند را از زیر نفوذ انگلستان خارج کند باعث شد که در پنجم خرداد ۱۲۵۸ روسیه و انگلستان طی عهدنامه‌ی گندمک[52] کشور افغانستان را تأسیس کردند و استان‌های باستانی هرات و بلخ و کابلستان را از ایران‌زمین جدا کردند.

http://www.khouznews.ir/files/fa/news/1393/3/4/22095_317.jpg

http://www.shana.ir/ShanaContent/media/image/2015/04/191368_orig.jpg

دو نگاره از چاه نفت شماره یک مسجد سلیمان

حدود سی سال بعد در پنجم خرداد سال ۱۲۸۷ اولین بهره‌برداری اقتصادی از نفت خاورمیانه در مسجد سلیمان انجام شد و شرکت نفت ایران و انگلیس تأسیس شد. در جریان جنگ اول جهانی به سال ۱۲۹۷ جنگ شديدي بين نيروهاي دولتي مقيم فارس که با انگلستان پیوند داشتند با عشاير قشقايي که هوادار آلمان بودند در ده شيخ و اطراف آن روي داد و دو روز به طول انجاميد و در نتیجه صولت‌الدوله شكست خورده متواري شد. از قشون دولتي ۵۲ کشته و زخمي و از نيروي قشقايي چهار صد و پنجاه كشته و زخمي بر جاي ماند. در ۱۳۷۰ بود که در همین روز زْویاد گامساخوردیا[53] اولین رئیس‌جمهور گرجستان پس از جدایی از شوروی شد.

در ۱۲۹۹ ارتش سرخ که شمال ایران را در اختیار گرفته بود زیر فشار بین‌المللی ناگزیر به تخلیه‌ی کشور شد، اما تروتسکی[54] که فرمانده‌ی نیروهای شوروی بود قلمرو خود را به دست میرزا کوچک‌خان سپرد که گروهی از بلشویک‌ها در اطرافش کاشته شده بودند. یک سال بعد اغتشاش در اوضاع داخلی ایران به حدی رسیده بود که در پنجم خرداد ۱۳۰۰ کلنل محمدتقی‌خان حاکم نظامی خراسان و رئیس ژاندارمری کشور به دنبال عزل سیدضیاءالدین طی تلگرافی از سردارسپه خواست تا اوضاع را قبضه کند.

G:\pix\projects\west\wwII\2000 Amazing World War 2 Pictures Collection HQ [1980 X 1200] - {RedDragon}\Russian\(19).jpg

ارتش سرخ و نمایش درفش‌های آلمانی به غنیمت گرفته شده

بیست سال بعد، در ۱۳۲۱ همان رضاشاه به دنبال حمله‌ی انگلستان و شوروی از قدرت عزل شده بود و انگلیسی‌ها که در اثر جنگ با آلمان ورشکسته شده بودند به زور قراردادی مالی با ایران بستند که در آن نرخ تسعیر ریال به لیره بین ۱۲۸ تا ۱۳۰ ریال برای هر لیره تعیین شده بود که به معنای مکیدن منابع پولی ایران و غارت کشور بود. جالب آن که این دقیقاً همان روزی بود که مارشال رومل[55] حمله‌ی بزرگ خود را در شمال آفریقا شروع کرد، اما در نهایت کاری از پیش نبرد و در برابر اتحاد شوروی و انگلستان وادار به عقب‌نشینی شد. ناگفته نماند که قرارداد بیست ساله‌ی همکاری این دو کشور که در گرماگرم جنگ دوم شکل گرفت نیز در همین روز پرماجرا بسته شد. در مقیاس جهانی هم پنجم خردادماه با کشورگشایی‌ها و لشکرکشی‌ها و کشتارهایی بزرگ مصادف بوده است. در سال ۴۷ پیش از میلاد ژولیوس سزار که برای حمله به ایران مقدمه‌چینی می‌کرد به طرسوس رفت و کوشید مردم آن منطقه را بر ضد ایرانیان برانگیزد. اما رقیبش کاسیوس[56] کوشید در همان‌جا او را به قتل برساند که موفق نشد. شصت سال بعد در ۱۷ میلادی سردار نامدار رومی ژرمانیکوس[57] پس از فتوحات در آلمان و کشتار مهیب مردم این سرزمین پیروزمندانه به رم بازگشت و این لقب را به خاطر شاهکارهایش در آلمان به دست آورد. بعدتر که آمریکایی‌ها از انگلستان جدا شدند و در آمریکا دولت مستقل خود را تأسیس کردند، همین سیاست را ادامه دادند. چون در همین روز به سال ۱۲۰۹ کنگره‌ی آمریکا فرمان مورد نظر اندرو جکسون[58] برای پاکسازی سرخپوستان و نابودی‌شان را تصویب کرد.

در پنجم خرداد سال ۱۱۸۴ ناپلئون تاج آهنین لومباردها[59] را در کلیسای جامع میلان بر سر گذاشت و خود را شاه ایتالیایی‌ها خواند. در ۱۳۱۹ انگلیسی‌ها که بزرگ‌ترین شکستشان را از آلمان خورده بودند، ناگزیر شدند خاک اروپای قاره‌ای را ترک کنند و در چنین روزی عملیات دینامو را برای تخلیه‌ی قوای خود از دونکرک آغاز کردند. پرچم اتحادیه‌ی اروپا هم در همین روز در ۱۳۶۵ رونمایی شد.

G:\pix\projects\west\Tsar Nicholas II allows his daughter, the Grand Duchess Anastasia, to smoke.jpg

تزار نیکولای دوم که اجازه می‌دهد دخترش آناستازیا سیگار دود کند!

رخدادهای دیگری که در این روز واقع شدند عبارت‌اند از تأسیس دانشگاه بوستون (۱۲۴۸)، و انتشار داستان دراکولا به قلم برام استوکر[60] نویسنده‌ی ایرلندی (۱۲۷۶). در ۱۲۸۶ طاعون در سان‌فرانسیسکو شایع شد و شمار زیادی را از پای در آورد. در ۱۳۰۶ شرکت فورد تولید خودروی فورد مدل آ را آغاز کرد که قرار بود جایگزین مدل تی قدیمی شود، و در ۱۳۰۹ برج کرایسلر با بلندای ۳۱۹ متر که در آن زمان بلندترین بنای ساخت دست بشر بود، در نیویورک افتتاح شد. چند رخداد مذهبی هم با این روز قرین هستند. از جمله آن که در ۷۰۷ ویلیام اوکام[61] فیلسوف انگلیسی و دو راهب فرانسیسکن دیگر از ترس تکفیر پاپ از آوینیون[62] گریختند.

در میان زادگان و رفتگان این روز برای شیعیان مهم‌ترین واقعه درگذشت علی بن موسی الرضا امام هشتم است که در پنجم خرداد ۱۹۷ خورشیدی رخ داد. در قرون میانه این روز با زایش و مرگ سلطان‌های عثمانی پیوندی دارد. چنان که در ۹۴۵ سلطان محمد سوم عثمانی زاده شد و محمد اول سلطان عثمانی (۸۰۰) و بایزید دوم عثمانی (۸۹۱) در این روز درگذشتند.

درگذشتگان نامدار دیگر این روز عبارت‌اند از امیر عبدالقادر که شاگرد شیخ عبدالرحمن علیش الکبیر و رئیس نهضت مقاومت الجزایر بود و در ۱۲۶۲ در دمشق درگذشت. ژیل دو لا توره[63] پزشک فرانسوی (۱۲۸۳)، میرزا غلام احمد بنیانگذار مذهب احمدیه (۱۲۸۷)، روبرت کخ[64] پزشک و دانشمند آلمانی (۱۲۸۹)، مارتین هایدگر[65] فیلسوف آلمانی (۱۳۵۵)، و هوشنگ سیحون معمار (۱۳۹۳) هم در این روز از دنیا رفتند.

Image result for martin heidegger

مارتین هایدگر

http://www.baillement.com/images/tourette-photo.gif

ژیل دو لا توره

G:\pix\projects\iranzamin\modern\هوشنگ سیحون.jpg

هوشنگ سیحون  

Image result for sydney pollack

سیدنی پولاک 

ششم خرداد

این روز در تاریخ معاصرمان با تأسیس چند نهاد و تثبیت چند قول و قرار هم‌زمان است. روز جمعه ششم خرداد ۱۲۸۳ چهل تن مشروطه‌خواه گرد هم جمع شدند و انجمن آزادی‌خواهان ایران را تأسیس کردند. اردشیر جی، یحیی دولت‌آبادی، میرزا جهانگیر صوراسرافیل، سید جمال واعظ اصفهانی، و ملک‌المتکلمین از چهره‌های شاخص این گروه بودند. این روز در ضمن با تأسیس خلافت در آیین احمدیه (۱۲۸۷) و اعلام نامزدی محمدرضا پهلوی و فوزیه (۱۳۱۷) نیز مقارن است. روزنامه‌ی کیهان هم به صاحب امتیازی عبدالرحمن فرامرزی و مدیریت و سردبیری دکتر مصطفی مصباح‌زاده در چنین روزی به سال ۱۳۲۱ انتشار خود را آغاز کرد. حدود دو دهه بعد در ۱۳۳۹ کودتای نظامی در ترکیه به دموکراسی پایان داد و رئیس‌جمهور جلال بایر را از قدرت خلع کرد.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1300-1320\جشن نامزدی فوزیه و ولیعهد ایران در مصر.jpg

جشن نامزدی محمدرضا پهلوی و فوزیه در مصر

با فروپاشی امپراتوری تزاری بخش‌های جداشده از ایران از روسیه استقلال یافتند و در هفتم خرداد ۱۲۹۷ استان‌های باستانی شروان و آران که در آن هنگام بنا به دلایلی سیاسی و برای همبستگی با آذربایجان ایران اسم خود را به آذربایجان برگردانده بود، اعلام جمهوری کرد. این نخستین کشور مسلمان جهان بود که دولتی جمهوری تشکیل می‌داد و رهبرش فتحعلی‌خان خویی (خویسکی) بود که وزارت خارجه‌ی این دولت را بر عهده گرفته بود. درست در همین روز نیروهای عثمانی به سودای غلبه بر قفقاز به این منطقه تاختند و سردارشان وهیب پاشا که با ده هزار سپاهی همراهی می‌شد در منطقه‌ی قراکلیسا با شش هزار ارمنی که زیر فرمان توماس نظربیکیان می‌جنگیدند رویارو شد. در این جنگ ارمنی‌ها توانستند ترکان را با شکست سنگینی به عقب‌نشینی وادار کنند. در همین روز ارمنستان هم اعلام جمهوری کرد.

در سرزمین‌های انیرانی این روز با رخدادهایی متنوع مصادف بوده است. در ۱۰۸۲ پتر کبیر شهر سن‌پترزبورگ را بنیان نهاد، در ۱۰۱۶ ارتش انگلیس به بهانه‌ی حمایت از موهیکان‌ها به روستای پِکوت‌ها[66] حمله کرد و پانصد تن اهالی‌ آنجا را کشتار کرد، در ۱۲۳۹ گاریبالدی[67] حمله به پالرمو را در سیسیل آغاز کرد که مرحله‌ای مهم در تشکیل کشور ایتالیا بود، در ۱۲۴۳ مونتانا در قالب ایالتی به ایالات متحده‌ی آمریکا پیوست، در ۱۲۷۵ نیکولای دوم[68] آخرین تزار روس شد، در ۱۲۸۴ جنگ تسوشیما[69] بین روس و ژاپن آغاز شد که در ظهور موجی از استعمارستیزی در کشورهای غیراروپایی تعیین‌کننده بود. در ۱۲۹۶ پاپ بندیکت پانزدهم برای نخستین بار در تاریخ کلیسای کاتولیک کل قوانین و اصول حقوقی کاتولیک را در یک متن گردآوری و منتشر کرد.

Related image

جنگ تسوشیما: رمزناو ژاپنی آساشی (جلوی تصویر) بر کشتی‌های روسی آتش می‌بارد

http://www.pacificwar.org.au/webgraphics/historicalbackground/Asahi_fires_1905.jpg

Related image

جنگ تسوشیما: : رزم‌ناوهای روسی(بالا)، رزمناو آساشی(پایین)

در ششم خرداد سال ۱۳۱۲ والت دیسنی[70] کارتون «سه خوک کوچولو» را منتشر کرد. آواز مشهور «کی از گرگ بد گنده می‌ترسه؟» در آن گنجانده شده بود. در ۱۳۲۰ که تنور جنگ دوم جهانی داغ بود، رزم‌ناو آلمانی بیسمارک در اقیانوس آتلانتیک غرق شد و ۲۱۰۰ سرنشینش کشته شدند. در ۱۳۳۷ فانتوم اف ۴ برای نخستین بار پرواز کرد، در ۱۳۸۰ گروه اسلامگرای ابوسیاف بیست نفر را در جزیره‌ی پالاوان فیلیپین ربودند و تا دو سال بعد همچون گروگانی نگه داشتند.

در ششم خردادماه چند تن از ایرانیان نامدار و وابستگان به حوزه‌ی تمدن ایرانی زاده شده‌اند. در میانشان مهم‌تر از همه ابن خلدون مورخ و فیلسوف مغربی است که در ۷۱۱ خورشیدی به دنیا آمد. در دوران معاصرمان محمدعلی‌خان تربیت مشروطه‌خواه نامدار در ۱۲۵۶ زاده شد، ظهی حواس باستانشناس مصری در ۱۳۲۷ و شهرداد روحانی موسیقی‌دان هم در ۱۳۳۳ پا به گیتی نهاد. درگذشتگان این روز عبارت‌اند از توماس مونستر[71] عارف آلمانی (۹۰۴)، ژان کالون[72] متأله پروتستان (۹۴۳)، نیکولو پاگانینی[73] ویولونیست ایتالیایی (۱۲۱۹)، جواهر لعل نهرو[74] (۱۳۴۳) و سیدنی پولاک[75] هنرپیشه و کارگردان (۱۳۸۷).

G:\pix\projects\iranzamin\ابن خلدون.jpg

ابن خلدون

http://www.musicema.com/sites/default/files/n00048743-r-b-000_0.jpg

شهرداد روحانی 

G:\pix\projects\iranzamin\modern\done\Mohammad-ali_tarbiyat.jpg

محمدعلی خان تربیت 

هفتم خرداد

 این روز با مجموعه‌ای متراکم از رخدادهای گوناگون مصادف است. در ایران‌زمین بیشتر این رخدادها به پایان جنگی و جستن از خطری و دفع بلایی مربوط می‌شوند. قدیمی‌تر از همه این که در هفتم خرداد سال ۵۸۵ پیش از میلاد، زمانی که سپاهیان ماد و لودیه درگیر جنگ با هم بودند، خورگرفتی روی داد و سربازان دو طرف که هراسان شده بودند از جنگ دست برداشتند و با هم آشتی کردند. هووخشتره شاه ماد که به یاری اخترشناسان از این خورگرفت خبردار بود و به دستیاری تالس میلتوسی[76] شایعه‌هایی در این زمینه پراکنده بود، نسبت به حریف خود آلواتِس شاه لودی دست بالا را گرفت و قلمروی که مورد نزاع بود در دست مادها باقی ماند.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\یوسف مستشارالدوله.jpg

میرزا یوسف‌خان مستشارالدوله

دو و نیم هزاره بعد، همه‌ی تمدن‌های آن روزگار از بین رفته بودند و خاطره‌شان هم گم شده بود و تنها کشوری که هنوز بر پا بود ایران بود که آن هم راه زوال را می‌پیمود. با این همه اهالی‌اش خاطره‌ی مادها را هنوز در یاد داشتند و برای جلوگیری از این انحطاط چاره‌جویی می‌کردند. در این راستا، در همین روز به سال ۱۲۴۷ خورشیدی‌ مستشارالدوله‌، در نامه‌ای به‌آخوندزاده‌، از نيّت‌ خود در تدوين‌ رساله‌ی «يك‌ كلمه‌» پرده‌ برداشت‌ و در نامه‌ای سرّی برایش نوشت: «من‌ به‌ كار بزرگي‌ كه‌ منافع‌ دولتي‌ و ملّتي‌ آن‌ زيادتر از وضع‌ الفباست‌، مشغول‌ هستم‌. اگر سعادت‌ ياري‌ كرد، اهتمامات‌ من‌ و همكاران‌ من‌ كه‌ با من‌ يك ‌رأي‌ هستند، مؤثر افتاد، بهترين‌ نعمات‌ قسمت‌ ما و هم‌وطنان‌ ما خواهد شد. اين‌ يك‌ فقره‌ را محرمانه‌ به‌ شما نوشتم‌؛ امانت‌ بداريد تا ببينم ‌چه‌ اثر خواهد داد.»

حدود چهل سال بعد، کوشش‌های مستشارالدوله و یارانش به بار نشسته بود و ایران می‌رفت که به یک کشور مشروطه تبدیل شود. شاهی که این امر را ممکن ساخت مظفرالدین‌شاه قاجار بود که در هفتم خرداد سال اعلام مشروطه (۱۲۸۵) همراه درباریانش به پاریس رفته بود. در همین روز در پاریس یک جوان آنارشیست به شاه ایران حمله کرد و او را ترور کرد. اگر موفق می‌شد بی‌شک فرمان مشروطه امضا نمی‌شد و تاریخ ایران مسیری دیگر را می‌پیمود. اما خوشبختانه یکی از ایرانیان حاضر که میرزا محمودخان حکیم‌الملک بود -یعنی همان ابراهیم حکیمی در دوران پهلوی که سه بار به صدارت رسید- و مردی دلیر و زورمند بود، با تروریست درگیر شد و او را خلع سلاح کرد.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1230-1285\سفر دوم به اروپا در كنتركسويل در فرانسه 1. ابوالقاسم ناصرالملك 2. حسن پيرنيا (مشيرالملك) 3. محمود حكيم‎الملك 4. نظرآقا يمين‎السلطنه 5. مظفرالدين.jpg

مظفرالدین‌شاه و همراهانش در سفر دوم به اروپا: شماره‌ی ۵ مظفرالدین شاه و شماره‌ی ۳ حکیم‌الملک است.

چند سال بعدتر خویشاوندان مظفرالدین‌شاه از جمله پسرش می‌کوشیدند روند تجدد را متوقف کنند و در میانشان سالارالدوله که به هواداری از مستبدان و دشمنی با مشروطه در کشور تاخت و تاز می‌کرد از باقی مهم‌تر بود. در هفتم خرداد ۱۲۹۱ کری‌خان ارمنی سردار مشروطه‌خواهان پایگاه قدرتش کرمانشاه را فتح کرد و در عمل به فتنه‌ی سالارالدوله پایان داد.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1285-1300\Fatali Khan Khoyski deputies of the II State Duma Muslims. 1907.jpg

فتحعلی‌خان خویی (نفر اول نشسته سمت چپ) به همراه نمایندگان مسلمان دومای روسیه

در چنین روزی (۱۱۸۶) مصطفی چهارم به خلافت عثمانی رسید و در سال ۱۲۹۷ نبرد سردارآباد در چهل کیلومتری ایروان پایان یافت و در آن نُه هزار ارمنی به رهبری موسی سیلیکان توانستند راه را بر ارتش سیزده هزار نفره‌ی عثمانی ببندند و دست‌اندازی‌شان به قفقاز را مانع شوند. عثمانی‌ها که فرمانده‌شان کاظم قرابکیر و وهیب پاشا و روشتو بیک بودند، با بر جا نهادن ۲۵۰۰ کشته و زخمی وادار به عقب‌نشینی شدند.

در این روز رخدادهای سیاسی‌ای هم واقع شده است. در ۱۳۰۰ احمدشاه طی دستور تلگرافی کلنل محمدتقی‌خان را از مداخله در امور حکومتی خراسان ممنوع نمود و در همین روز به سال ۱۳۲۷ اولین سفر هیئت ایرانی بعد از استقلال هند به این کشور پس از بیست و دو روز به پایان رسید. نمایندگان ایرانی در این سفر عبارت بودند از علی اصغر حکمت و غلامحسین صدیقی و مهدی بیانی و صفیه فیروز که در هند مهمان جواهر لعل نهرو و ابوالکلام آزاد بودند. در این تاریخ هنوز پاکستان و هند از هم جدا نشده بودند و ناگفته نماند که در همین روز به سال ۱۳۷۷ پاکستان در پاسخ به برنامه‌ی اتمی هند بمب‌ اتمی‌اش را آزمایش کرد. آمریکا، ژاپن و سایر کشورها به این خاطر این کشور را تحریم اقتصادی کردند. این روز در پاکستان به اسم یوم تکبیر هر ساله جشن گرفته می‌شود.

هفتم خرداد در ضمن با هوانوردی هم ارتباط غیرعادی‌ای دارد. نمونه‌اش آن که در ۱۳۵۸ عبدالعزیز عمری زاده شد و او همان کسی بود که در جریان ۲۰ شهریور (۱۱ سپتامبر) یکی از هواپیماهای ربوده شده را به برج تجارت جهانی کوبید. اما پیش از آن که بتواند چنین کند در سال ۱۳۶۶ یک خلبان هجده‌ساله‌ی آلمان غربی به اسم ماتیاس روست[77] با هواپیمایی شخصی از سیستم دفاع هوایی شوروی گذر کرد و در میدان سرخ فرود آمد و بحرانی در مشروعیت و اعتبار جهانی دولت شوروی ایجاد کرد.

هفتم خردادماه در تاریخ جهان با کشمکش‌های استعماری گره خورده است. یکی که مقدم بر این ماجراست جنگ مشهور آرمادای[78] اسپانیاست که در چنین روزی به سال ۹۶۷ آغاز شد و در آن ۱۳۰ کشتی اسپانیایی با سی هزار سرباز لیسبون را برای حمله به انگلستان ترک کردند. این دو کشور بر سر استیلا بر دریاها و بهره‌جویی از مستعمره‌های نویافته با هم درگیر شده بودند. اما تا دویست سال بعد این مستعمره‌ها بودند که در برابر اروپایان قد علم می‌کردند. در ۱۱۸۱ در گوادلوپ[79] شورش بردگان به شکست انجامید و چهارصد برده‌ی شورشی پیش از آن‌که به دست سربازان ناپلئون اسیر شوند خودکشی کردند. در ۱۲۰۹ آندرو جکسون[80] رئیس‌جمهور آمریکا فرمان بیرون راندن سرخپوستان آمریکا از سرزمینشان را امضا کرد، در ۱۲۵۰ کمون پاریس فروپاشید و در ۱۲۸۴ جنگ تسوشیما[81] با شکست روسیه و پیروزی ناوگان ژاپن خاتمه یافت که یکی از معدود پاتک‌های پیروزمندانه‌ی کشوری پیرامونی به یک دولت اروپایی بود.

G:\pix\projects\west\vw-prototyp.jpg

هیتلر و فردیناند پورشه (چپ) در کنار نمونه‌ی مدل آغازین فولکس واگن

در تاریخ نزدیک‌ترمان در جریان جنگ جهانی دوم در همین روز به سال ۱۳۱۹ بلژیک تسلیم آلمان‌ها شد؛ در ۱۳۴۳ سازمان آزادی‌بخش فلسطین تأسیس شد و در ۱۳۹۵ اوباما نخستین رئیس‌جمهور ایالات متحده بود که از یادمان شهدای هیروشیما دیدار کرد. در سالگرد زلزله‌ی کاماکورا[82] در اوکیناوا که هفت قرن پیشتر در سال ۶۷۲ رخ داد و ژاپنی‌ها در آن سی هزار کشته داد.

در ضمن این روز از نظر رخدادهای مدنی و علمی-فرهنگی هم اهمیت دارد. در ۱۲۹۸ آرتور ادینگتون[83] و اندرو کلود دو شروا کروملین[84] نظریه‌ی نسبیت عام انشتین را آزمایش کردند، در ۱۳۱۴ نخستین نمونه از هواپیمای مسراشمیت[85] به آسمان پرید، در ۱۳۱۵ آلن تورینگ[86] مقاله‌ی مهم «درباره‌ی اعداد پردازش‌پذیر» را که مبنای رایانه است به نشریه‌ای سپرد تا منتشر شود؛ در ۱۳۱۶ شرکت فولکس واگن[87] تأسیس شد و نخستین نمونه‌ها از این خودرو را تولید کرد. یکی از طراحان این خودرو آدولف هیتلر بود! در ۱۳۴۰ پیتر بِنِنسون[88] مقاله‌ی «زندانیان فراموش‌شده[89]» را منتشر کرد، که سنگ بنای تأسیس سازمان دیده‌بان حقوق بشر محسوب می‌شود. یک تقارن جالب این که در ۱۳۳۱ زنان یونان حق رأی به دست آوردند و در همین روز حدود شصت سال بعد در ۱۳۹۰ مردم مالتا به قانون مجاز شمرده شدن طلاق رأی دادند که تا پیش از آن در کشورشان غیرقانونی بود!

زادگان نامدار این روز عبارت‌اند از سلطان سلیم دوم عثمانی (۹۰۳)، توماس مور[90] فیلسوف ایرلندی (۱۱۵۸) و یان فلمینگ[91] نویسنده و خالق جیمز باند (۱۲۸۷). در میان درگذشتگان این روز هم به این نام‌ها برمی‌خوریم: سنت ژرمن قدیس مسیحی پاریسی (۵۷۶ م.)، نوح وبستر[92] لغت‌نامه‌نویس (۱۲۲۲)، آن برونته[93] نویسنده‌ی انگلیسی (۱۲۲۸)، آلفرد آدلر[94] روان‌شناس اتریشی (۱۳۱۶) و فرانسیسکو وارلا[95] زیست‌شناس و فیلسوف شیلیایی (۱۳۸۰).

 

 

  1. Wars of the Roses ↑
  2. Richard of York. ↑
  3. Martinique ↑
  4. Abraham Lincoln ↑
  5. Associated Press ↑
  6. Alexander Pope ↑
  7. William Sturgeon ↑
  8. Gérard de Nerval ↑
  9. Richard Wagner ↑
  10. Arthur Conan Doyle ↑
  11. Sher Shah Suri ↑
  12. Victor Hugo ↑
  13. Henrik Ibsen ↑
  14. Clavijo ↑
  15. Burgundians ↑
  16. Girolamo Savonarola ↑
  17. Leon Trotsky ↑
  18. Cyrill Demian ↑
  19. Qinzong ↑
  20. Carl Linnaeus ↑
  21. Franz Mesmer ↑
  22. Leopold von Ranke ↑
  23. Heinrich Himmler ↑
  24. Jamestown ↑
  25. John Wesley ↑
  26. Methodist movement ↑
  27. Simón Bolívar ↑
  28. Bismarck ↑
  29. Leiden ↑
  30. Sarah Josepha Hale ↑
  31. Mary Had a Little Lamb ↑
  32. Samuel Morse ↑
  33. Brooklyn Bridge ↑
  34. Igor Sikorsky ↑
  35. Eurovision Song Contest ↑
  36. Germanicus ↑
  37. Jean-Paul Marat ↑
  38. Ralph Waldo Emerson ↑
  39. Mikhail Sholokhov ↑
  40. Bob Dylan ↑
  41. George Lakoff ↑
  42. Alfonso VI of León and Castile ↑
  43. Toledo ↑
  44. John F. Kennedy ↑
  45. Star Wars ↑
  46. Oprah Winfrey ↑
  47. John Calvin ↑
  48. Daniel Gabriel Fahrenheit ↑
  49. Naim Frashëri ↑
  50. Igor Sikorsky ↑
  51. Ahmed Cevdet Pasha ↑
  52. Gandamak Treaty ↑
  53. Zviad Gamsakhurdia ↑
  54. Leon Trotsky ↑
  55. Erwin Rommel ↑
  56. Cassius ↑
  57. Germanicus ↑
  58. Andrew Jackson ↑
  59. The Iron Crown of Lombardy ↑
  60. Bram Stoker ↑
  61. William of Ockham ↑
  62. Avignon ↑
  63. Gilles de la Tourette ↑
  64. Robert Koch ↑
  65. Martin Heidegger ↑
  66. Pequots ↑
  67. Giuseppe Garibaldi ↑
  68. Nicholas II of Russia ↑
  69. Battle of Tsushima ↑
  70. Walt Disney ↑
  71. Thomas Müntzer ↑
  72. John Calvin ↑
  73. Niccolò Paganini ↑
  74. Jawaharlal Nehru ↑
  75. Sydney Pollack ↑
  76. Thales of Miletus ↑
  77. Mathias Rust ↑
  78. Armada ↑
  79. Guadeloupe ↑
  80. Andrew Jackson ↑
  81. Battle of Tsushima ↑
  82. Kamakura ↑
  83. Arthur Eddington ↑
  84. Andrew Claude de la Cherois Crommelin ↑
  85. Messerschmitt ↑
  86. Alan Turing ↑
  87. Volkswagen ↑
  88. Peter Benenson ↑
  89. The Forgotten Prisoners ↑
  90. Thomas Moore ↑
  91. Ian Fleming ↑
  92. Noah Webster ↑
  93. Anne Brontë ↑
  94. Alfred Adler ↑

  95. Francisco Varela ↑

 

 

ادامه مطلب: ماه خرداد: هشتم تا دوازدهم

رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب

© همه حقوق تارنمای سوشیانس از آن شروین وکیلی است.