گفتار بیستم: خط الیمایی

گفتار بیستم: خط الیمایی

قلمرو: ایلام قدیم، استان‌‌های خوزستان و فارس و لرستان

زبان: آرامی-پارسی

دوره‌‌ی رواج: ۳۱۵۰-۳۶۳۰ تاریخی(۲۳۰ پ.م – ۲۵۰ م.)

دولت‌‌ پشتیبان: پادشاهی الیمایی،شاهنشاهی اشکانی

پس از هجوم مقدونیان و فروپاشی دولت هخامنشی چندین دولت محلی در قلمرو پیشین شاهنشاهی پارس پدید آمدند که یکی‌‌شان تقریبا پهنه‌‌ی دولت ایلام باستانی را در اختیار داشت و اِلیما نامیده می‌‌شد. این دولت محلی در راندن مقدونیان از شرق زاگرس نقشی مهم ایفا کرد، ولی پیوسته زیر فشار تاخت و تازهای سلوکی‌‌هایی قرار داشت که در بابل استقرار یافته بودند.

سنت درباری هخامنشیان در قلمرو الیما ادامه یافت و متون رسمی با همان زبان آمیخته‌‌ی آرامی و پارسی باستان بیان می‌‌شد. این دولت برای نوشتن متون خود خطی ویژه ابداع کرد که از همان آرامی دوران هخامنشی مشتق شده بود. این دولت پس از فراز آمدن اشکانیان به سرعت با ایشان متحد شد و سلسله‌‌ی الیمایی در مقام شهربان در درون دولت اشکانی تا مدت‌‌ها تداوم یافت. همین دودمان احتمالا نیای اصلی خاندان ساسانی بوده‌‌اند و از این رو با خیزش اردشیر بابکان دولت الیمایی و خط ویژه‌‌اش نیز به پایان رسید و به دولت ساسانی و خط پهلوی دگردیسی پیدا کرد.

خط الیمایی ۲۲ حرف داشت که با هم درنمی‌‌پیوستند و در سطرهایی از راست به چپ نوشته می‌‌شدند. حجمی به نسبت چشمگیر از متون الیمایی در قالب سکه‌‌نوشته و دیوارنویس و آوندنوشته کشف شده که اغلبشان خوانده و منتشر نشده است.

مقایسه‌‌ی الفبای الیمایی و سایر خطهای ایران مرکزی