طرح پرسش

طرح پرسش

پرداختن به دورانی پرهیاهو و پیچیده مثل قرن ۴۳ تاریخی (قرن سوم هجری قمری/ قرن نهم میلادی) و شرح سیر تحول اندیشه در این دوران کاری بسیار دشوار است. برای شفاف شدن مسیری که باید طی کنیم، باید به مسائلی بنگریم که برای همه‌ی جریان‌های فکری مهم بوده و پاسخ بدان کلیدواژه‌ها و مضمون‌هایی را پدید آورده که به جبهه‌بندی جریان‌ها و مرزبندی میان مکتب‌ها انجامیده است. این مسائل و جبهه‌بندی‌های اصلی درباره‌شان را می‌توان به این ترتیب خلاصه کرد:

پرسش از قلمروهای شناسایی: شناخت امری یکپارچه است یا حریم فلسفه و دین و علم از هم تفکیک‌پذیرند؟

پرسش از عالم اکبر و عالم اصغر: ساختار و کارکرد انسان با کلیت کیهان همسان است یا نیست؟

پرسش از سرشت گیتی: حرکت ماده از اتم‌های شناور در خلأ ناشی می‌شود، یا دگرگونی کیفی امر بالقوه است در غیاب تهیا؟

پرسش از اراده‌ی آزاد: جبر یا اختیار؟

پرسش از سرشت امر قدسی: انسان و خداوند ذاتی همسان دارند یا دو امر به کلی متفاوت هستند؟

پرسش از پیوند مهر با امر قدسی: ارتباط خداوند و انسان از جنس محبت است یا عبودیت؟

پرسش از دادگری امر قدسی: خداوند به رعایت قواعد اخلاقی از جمله دادگری ملزم است یا نه؟

پرسش از خاستگاه شر: سرچشمه‌ی غایی شر به خداوندی که شیطان را آفریده باز می‌گردد، یا به کنشگری مستقل به نام اهریمن؟

پرسش از شکل حکومت: سیاست ایرانشهری یا خلافت اموی؟

 

 

ادامه مطلب: بخش نخست: زایش (۴۱۰۰-۴۲۳۶/ ۱۰۰-۲۴۴ق) :گفتار نخست: منصور سپیدانی

رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب