ماه امرداد: هجدهم تا بیست‌و‌یکم

ماه امرداد: هجدهم تا بیست‌و‌یکم

هجدهم امرداد

این روز در تاریخ معاصر ایران با چند رخداد در زمینه‌ی مطبوعات مصادف بوده است. روز سه شنبه هجدهم امرداد سال ۱۲۹۴ ابراهیم پورداود نخستین شماره از روزنامه‌ی رستاخیز را که مضمونی ملی‌گرایانه و تندرو داشت منتشر کرد. این روزنامه در بغداد منتشر می‌شد! در همین روز به سال ۱۳۰۳ برادران سعادت در کرمانشاه چاپخانه‌ی سعادت را تأسیس کردند که تأثیر زیادی در ترویج کتابخوانی و نویسندگی مدرن در این شهر داشت. این چاپخانه با تجهیزات آلمانی و پشتیبانی صاحبنظران این کشور راه‌اندازی شد. چهار سال بعد دولت رضاشاه با طی مسیری حقوقی قوانین مربوط به کاپیتولاسیون را که از دوران قاجار به یادگار مانده بود یک به یک لغو کرد. در چنین روزی به سال ۱۳۰۷ قرارداد لغو کاپیتولاسیون بین ایران وسوئد امضاء و مبادله شد.

در تاریخ جهان این روز با جنگ‌هایی خونین قرین بوده است. در سال ۴۸ پیش از میلاد یولیوس سزار^[1] (تصویر زیر) در نبرد فارسالوس^[2] بر پمپی^[3] غلبه کرد و او را از قدرت کنار زد.

César (13667960455).jpg

در سال ۳۷۸ میلادی والنس امپراتور روم (تصویر زیر) در نبرد آدریانوپل^[4] از ویزیگُت‌ها^[5] شکست خورد و به همراه نیمی از سپاهیانش کشته شد. در ۸۷۹ هجری خورشیدی قوای عثمانی پس از شکست دادن ناوگان ونیز مِتونی^[6] در مِسِنیا^[7] را گرفتند و در ۱۱۸۹ ناپلئون وستفالی^[8] را گرفت و در قلمرو خود ادغام کرد.

Valens Honorius Musei Capitolini MC494.jpg در هجدهم امرداد سال ۱۳۲۱ مهاتما گاندی^[9] به خاطر دعوت مردم هند به اعتصاب دستگیر شد، سه سال بعد در ۱۳۲۴ آمریکا بمب اتمی‌ای به نام «مرد چاق^[10]» را روی ناگازاکی^[11] انداخت که به مرگ فوری ۳۵ هزار نفر منتهی شد. در میانشان بین ۲۳ تا ۲۸ هزار نفر کارگر وجود داشت و دو هزار نفرشان کره‌ای‌هایی بودند که برای بیگاری به ژاپن آورده شده بودند. دقیقاً در همین روز ارتش سرخ شوروی به منچوری حمله برد و با ژاپنی‌ها که آنجا را اشغال کرده بودند درگیر شد.

در هجدهم امرداد سال ۱۳۴۴ اتحادیه‌ی مالزی سنگاپور را از عضویت اخراج کرد و به این ترتیب این جزیره به نخستین کشوری تبدیل شد که استقلالش نادلخواه و تحمیلی بود! در ۱۳۷۲ حزب لیبرال دموکرات ژاپن پس از ۳۸ سال از قدرت کنار رفت و در ۱۳۷۸ بوریس یلتسین^[12] نخست وزیرش سرگئی استپاشین^[13] را عزل کرد و برای چهارمین بار کل کابینه‌اش را برکنار کرد.

به سال ۸۹۸ فردیناند ماژلان^[14] و پنج کشتی زیر فرمانش از سویل اسپانیا سفر خود را به دور دنیا آغاز کرد و چرخشی را در فرایند استعمار رقم زد. مسیری را که ناوگان ماژلان پیمود در تصویر زیر می‌بینید.

این روز با چند رخداد پراکنده‌ی سطح فرهنگی هم مصادف بوده است. در ۱۲۳۳ هنری دیوید تورو^[15] کتاب والدن^[16] را به چاپ رساند، توماس ادیسون^[17] است که در چنین روزی به سال ۱۲۵۵ حق اختراع میمِئوگراف^[18] –کپی دستی با استنسیل- را به اسم خود ثبت کرد و در ۱۳۲۳ سازمان جنگل‌داری آمریکا نخستین پوستر «خرس دودی^[19]» را برای تبلیغ حفظ منابع طبیعی منتشر کرد.

$G:\pix\projects\west\Smokey_with_Thomas_Tidwell,_Chief_of_the_United_States_Forest_Service,_and_Arnold_Schwarzenegger.jpg$

خرس دودی اصلی در باغ وحش و نسخه‌های تبلیغاتی‌اش

در ضمن در همین روز به سال ۱۳۴۸ پیروان یک مرشد معنوی به نام چارلز مَنسون^[20] به یک مهمانی هنرمندان حمله بردند و شارون تِیت^[21] هنرپیشه را که باردار هم بود به همراه سایر حاضران به قتل رساندند. شارون تیت همسر رومن پولانسکی^[22] بود. (تصویر زیر)

A color screenshot from the film, The Fearless Vampire Killers. Tate is sitting in a large ceramic bathtub, filled with bubbles up to her shoulders. Strands of hair from her red wig are draped over her face, as she looks, smiling, at Roman Polanski, who is leaning towards her at the side of the bathtub.

در این روز چند نامدار درگذشته‌اند: مأمون خلیفه‌ی عباسی (۲۱۲)، نجم‌الدین ایوب سردار کُرد و پدر صلاح‌الدین ایوبی (۵۵۲)، هیرونیموس بوش^[23] نقاش هلندی (۸۹۵)، هرمان هسه^[24] ادیب آلمانی (۱۳۴۱)، و دمیتری شوستاکوویچ^[25] آهنگساز روس (۱۳۵۴). در حوزه‌ی تمدن ایرانی هم فریدون فرخزاد به سال ۱۳۷۱ در شهر بن آلمان به قتل رسید.

دمیتری شُستاکوویچ

Fereydoun Farrokhzad - Wikipedia

فریدون فرخزاد

Hermann Hesse 2.jpg

هرمان هسه

نوزدهم امرداد

روز نوزدهم امرداد سال ۱۲۸۸ مشروطه‌خواهان پیروزمند میرهاشم دوه‌چی از مستبدین بدنام را که قاتل چندین آزادی‌خواه بود در میدان توپخانه اعدام کردند. این روز برای دولت عثمانی هم بداَختر بود، چون به سال ۱۲۹۲ دومین جنگ بالکان^[26] با امضای عهدنامه‌ی بخارست^[27] توسط یونان،‌ رومانی، مونته‌نگرو، بلغارستان و صربستان خاتمه یافت و جدایی این کشورها از قلمرو امپراتوری عثمانی قطعیت یافت. هفت سال بعدش هم (در ۱۲۹۹) قوای متفقین که در جنگ جهانی اول پیروز شده بودند، ابتدا در معاهده‌ی پاریس و بعد در بندهای توافق‌نامه‌ی سِور^[28] که در این روز امضا شد، استقلال دولت ارمنستان را نیز گنجاندند. سلطان محمد ششم هم به ناچار عهدنامه‌ی سِور را امضا کرد و به این ترتیب قلمرو عثمانی میان متفقین جنگ جهانی اول تقسیم شد (تصویر زیر).

${{{image_alt}}}$

در ۱۲۹۷ در جریان جنگ جهانی اول، نبرد آمیَن^[29] در این روز پایان یافت. این نبرد که چهار روز به درازا کشید، سپاهیان متحد انگلیسی و آمریکایی و فرانسوی در برابر قوای آلمانی که زیر فرمان مارشال لودندورف^[30] می‌جنگیدند صف آراستند و در همین زمان اندک آلمانی‌ها ۲۵ هزار نفر و متفقین ۴۴ هزار نفر تلفات دادند، اما متفقین پیروز شدند و پنجاه هزار سرباز آلمانی را اسیر گرفتند. با این نبرد مرحله‌ی ایستای خندقی جنگ پایان یافت و با ورود خودروهای زرهی جنگ اول جهانی بار دیگر پویایی خود را به دست آورد.

$G:\pix\اعدام میرهاشم دوه.jpg$

اعدام میرهاشم دوه‌چی

در دوران معاصر ما این روز با یکی از صورت‌های تازه و مهیب دست‌اندازی ابرقدرت‌های غربی در شرق پیوند دارد. در نوزدهم امرداد سال ۱۳۴۰ ارتش آمریکا در جنگ ویتنام استفاده از «عامل نارنجی^[31]» را آغاز کرد. این ماده‌ی سمی برای سمپاشی گلخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت و به مدت ده سال (تا ۱۳۵۰) توسط نیروی هوایی آمریکا بر خاک ویتنام پاشیده می‌شد. این ماده در انسان نیز فرسایش ماده‌ی ژنتیکی را به دنبال دارد و به زایمان کودکان ناقص و سقط جنین می‌انجامد. در جریان این عملیات ۸/۱۷ % سطح این کشور سمپاشی شد و چهار میلیون نفر از مردم ویتنام توسط این ماده مسموم شدند که یک میلیون نفرشان هنوز زنده هستند. علاوه بر این ۱/۳ میلیون هکتار جنگل در کشور ویتنام به همراه جانوران مقیم آن به خاطر این کار از میان رفت و تنوع جانوری در بخش‌هایی از سرزمین ویتنام به شدت افت کرد. پیشتر انگلستان در جریان سرکوب شورش مالایی‌ها (۱۳۲۷-۱۳۳۹) از همین سم شیمیایی برای نابود کردن جنگل‌های مالزی و از بین بردن مقاومت مردم مالای استفاده کرده بود.

Agent Orange Deformities (3786919757).jpg

از بالا به پایین: ژنرال انگلیسی سر جرالد تمپلر که فرمان سمپاشی مالزی با عامل نارنجی را صادر کرد، هواپیماهای آمریکایی در حال سمپاشی ویتنام، یک ویتنامی که به خاطر عوارض این سم با دست و پای ناقص به دنیا آمده و جنگل‌زدایی و تخریب محیط زیست در ویتنام به دنبال ده سال سمپاشی آمریکایی‌ها

در عوض در سال ۱۳۶۷ ریگان^[32] قانونی گذاشت که طی آن به بازمانده‌ی شهروندان ژاپنی‌تبار آمریکا که نیم قرن پیش در جریان جنگ جهانی دوم به اردوگاه‌های کار اجباری فرستاده شده یا تبعید شده بودند، بیست هزار دلار غرامت پرداخت شود!

این روز در ضمن با تأسیس چند نهاد فرهنگی خوشنام پیوند دارد. در ۱۰۵۴ کلنگ ساخت رصدخانه سلطنتی گرینویچ^[33] به زمین زده شد، و در ۱۲۲۵ کنگره‌ی آمریکا بنیاد اسمیتسونین^[34] را تأسیس کرد و این به دنبال آن بود که جیمز اسمیتسون^[35] نیم میلیون دلار برای این هدف وقف کرد. در ۱۲۷۱ هم توماس ادیسون^[36] حق اختراع تلگراف دوطرفه را ثبت کرد.

Johns-James Smithson-1816.jpg

جیمز اسمیتسون

Royal observatory greenwich.jpg

رصدخانه گرینویچ

از جمله حوادث دیگر این روز آن که در ۱۳۶۹ کاوشگر فضایی ماژلان^[37] به سیاره‌ی ناهید رسید، در ۱۳۸۲ قطار مونوریل اوکیناوا^[38] گشایش یافت و در ۱۳۹۳ در جریان سقوط هواپیمایی در فرودگاه مهرآباد ۳۹ تن کشته شدند. هنری نستله^[39] بنیانگذار شرکت غذایی نستله هم در چنین روزی به سال ۱۱۹۳ زاده شد و خلیفه واثق (الواثق بامرالله) و تِکودار ایلخان مغول در چنین روزی (به ترتیب در سال‌های ۲۲۶ و ۶۶۳ هجری خورشیدی) درگذشتند.

تکودار و شمس‌الدین جوینی

از زادگان این روز می‌توان از آمادئو آووگادرو^[40] شیمیدان ایتالیایی (۱۱۵۵)، ژان پیاژه^[41] روانشناس بلژیکی (۱۲۷۵) و پرویز مشرف رییس‌جمهور پاکستان (۱۳۲۲) نام برد. آندرو کارنگی^[42] صاحب صنایع فولاد و بنیانگذار کارنگی هال^[43] (۱۲۹۸) و محمود درویش سیاستمدار و شاعر فلسطینی نیز در این روز به سال ۱۳۸۷ درگذشت.

Jean Piaget in Ann Arbor.png

پیاژه

محمود درویش

Drawing of a man wearing a hat

آووگادرو

Andrew Carnegie, three-quarter length portrait, seated, facing slightly left, 1913.jpg

آندرو کارنگی

پرویز مشرف

بیستم امرداد

حدود دو هزار و پانصد سال پیش در چنین روزی، به سال ۴۸۰ پیش از میلاد یک رسته از سپاهیان ایرانی که برای فتح آتن در یونان پیشروی می‌کردند، در تنگه‌ی ترموپولای (ترموپیل^[44]) با مقاومت یونانی‌هایی روبرو شدند که به روایتی رهبری‌شان را اسپارتی‌ها بر عهده داشتند. یونانی‌ها تا سه روز کوشیدند راه پیشروی ایرانیان را سد کنند. اما در بیستم امرداد فرمانده‌ی اسپارتی‌شان لئونیداس^[45] در جنگ کشته شد و باقی گریختند و ایرانیان چنان که قرارشان بود رفتند و آتن را گرفتند. اروپاییان از قرن هجدهم به بعد این درگیری کوچک و نافرجام نظامی را مهم دانسته‌ و لئونیداس را همچون قهرمان مقاومت غربیان در برابر نفوذ شرقیان ستوده‌اند.

File:Léonidas aux Thermopyles (Jacques-Louis David).PNG

لئونیداس در ترموپولای اثر داوید، نقاش دربار ناپلئون

در تاریخ معاصرمان در این روز چند رخداد به نسبت کم‌اهمیت واقع شده است. روز سه‌شنبه بیستم امرداد ۱۲۸۷ جمعیتی بزرگ از مشروطه‌خواهان تبریز همراه با یک گروه موزیک در مسجد صمصام گرد آمدند و با ستارخان و انجمن آزادی‌خواه حقیقت هم‌قسم شدند و تصمیم گرفتند در برابر کودتای محمدعلی‌شاه و بسته شدن مجلس مقاومت کنند. ده سال بعد در ۱۲۹۷ بين ميرزا كوچك‌خان و انگليس‌ها يك موافقتنامه امضاء شد که بر مبنای آن سپاهیان انگلیسی مجاز بودند از گیلان گذشته و به قفقاز دسترسی داشته باشند.

در همین روز به سال ۱۲۹۹ گاندی^[46] سخنرانی مشهوری ایراد کرد و در آن اصول اخلاقی فعالیت سیاسی‌اش را بیان کرد، که بر ستایش رنج استوار بود. بخشی از سخنرانی او چنین بود: «رنجی که شعار عشیره‌ی بشر است،… شرط ضروری هستی است. زندگی از مرگ پدید می‌آید. برای آن که گندم بروید باید دانه‌ی بذر نابود شود… هیچگاه کسی بدون عبور از میان آتش رنج بلند نشده است…هیچ‌کس نمی‌تواند از این قاعده بگریزد… ترقی چیزی جز تزکیه‌ی رنج با اجتناب از رنج دادن نیست. هرقدر رنج پاک‌تر باشد، ترقی والاتر است… ساتیاگراها همان رنج خودآگاه است… من به خود اجازه داده‌ام که قانون کهن فدا کردن خویش یعنی قانون رنج را به ملت هند عرضه کنم…»

دو سال بعد در ایران آشفتگی‌های ناشی از جنگ جهانی اول مشروطه را در خطر فروپاشی قرار داده بود، و تنها نیروی سازمان یافته‌ی وحدت‌بخش و پشتیبان امنیت ارتش رضاخان بود. در ۱۳۰۱ یکی از دوستان و سرداران رضا خان -امان‌الله جهانبانی -که در آن هنگام جوانی بیست و هفت ساله بود پس از دو روز نبرد در قلعه چهریق بر سمیتقو راهزن مشهور کُرد غلبه کرد. شش سال بعد در ۱۳۰۷ آبراهه‌ی پرهزینه‌ای که شهرداری برای انتقال آب از رود کرج و طالقان به تهران کشیده بود گشایش یافت. در ۱۳۲۱ هم پس از سقوط دولت رضاشاهی و ورود متفقین به کشور کمبود خواربار در ایران ظاهر شده بود که برای چاره کردنش اداره‌ی خواربار کشور تأسیس شد و ریاستش را امان‌الله اردلان بر عهده گرفت. در چنین روزی در سال ۱۳۵۱ درگیری میان آیت‌الله میلانی و دکتر شریعتی بالا گرفت و به موجب فتوای ایشان رفتن به حسینیه‌ی ارشاد و خواندن کتاب‌های شریعتی حرام اعلام شد.

در بیستم امرداد سال ۴۹۰ میلادی گُت‌ها^[47] که زیر فرمان تئودوریک بزرگ^[48] و متحدش آلاریک دوم^[49] می‌جنگیدند، در نبرد رودخانه‌ی آدا^[50] در نزدیکی میلان اودوآکر^[51] شاه ایتالیا را شکست دادند. در ۶۳۸ هجری خورشیدی مونگکِه^[52] خان مغول (تصویر زیر) که فاتح آسورستان و میان‌رودان بود و قتل و غارت بسیار کرده بود، به خاطر ابتلا به اسهال شدید درگذشت.

Audience de Möngke.jpeg

در ۱۰۵۹ بومیان پوئبلو^[53] در نیومکزیکو در برابر استعمارگران اسپانیایی سر به شورش برداشتند و چهارصد تن از ایشان را کشتند و باقی را به ترک منطقه واداشتند. دلیل اصلی شورش سرخپوستان آن بود که اسپانیایی‌ها به خاطر تعصب دینی‌شان می‌کوشیدند دین و فرهنگ ایشان را نابود کنند و رقص‌های آیینی‌شان را ممنوع کرده بودند و تندیس‌های دینی و آثار هنری مذهبی‌شان را تخریب می‌کردند. اسپانیایی‌ها با وعده و وعید فراوان دوازده سال بعد بدون مقاومت چندانی بازگشتند، بی آن که قصدی برای عمل به قول‌هایشان داشته باشند. یک قرن بعد در ۱۱۷۱ انقلابیون فرانسه به کاخ تویلری^[54] حمله بردند و لویی شانزدهم^[55] را دستگیر کردند. درست یک سال بعد در ۱۱۷۲ هم موزه‌ی لوور^[56] به طور رسمی در پاریس گشایش یافت.

در ۱۳۱۳ اولین گروه از زندانیان به جزیره‌ی آلکاتراز وارد شدند. در ۱۳۳‍۱ ملک حسین بن طلال هاشمی در اردن ادعای سلطنت کرد و به پادشاهی این سرزمین رسید که سلطنت او تا چهل و هفت سال بعد ادامه داشت. هشت سال بعد در ۱۳۳۹ چاد استقلال یافت و در ۱۳۸۲ رضوان حسام‌الدین رهبر جامعه شریعت در بانکوک بازداشت شد.

هلنا بلاواتسکی

Riduan Isamuddin.jpg

رضوان حسام‌الدین

ملک حسین

این روز در ضمن با چند رخداد مربوط به شهرها هم قرین بوده است. در ۱۱۶۵ کاپیتان فرانسیس لایت^[57] قرارگاهی نظامی را در مالزی ایجاد کرد که بعدتر به شهر پِنانگ^[58] تبدیل شد، در ۱۳۴۷ آخرین سفر قطاری بخاری در انگلستان انجام گرفت و در ۱۳۹۱ زلزله‌ی تبریز به مرگ بیش از سیصد تن و زخمی شدن سه هزار تن انجامید. از میان زادگان این روز می‌توان به هلنا بلاواتسکی^[59] عارف لهستانی (۱۲۱۰) اشاره کرد.

بیست و یکم امرداد

بیست و یکم امردادماه با جنگ‌ها و وقایعی ریز و درشت در قلمرو ایران‌زمین مصادف بوده است. در سال ۴۷۸ هجری خورشیدی سپاهیان صلیبی به رهبری گادفری اهل بویلون^[60] در نبرد عسقلون^[61] بر ارتش فاطمی به فرماندهی افضل شاهنشاه وزیر دولت فاطمی مصر غلبه کردند و این واپسین نبرد در دور نخست زنجیره‌ی جنگ‌های صلیبی بود (تصویر زیر).

در سال ۵۰۰ شاه گرجستان داوید چهارم در نبرد دیدگوری^[62] واقع در چهل کیلومتری تفلیس، که حاکمش متحد سلجوقی‌ها بود، بر سپاهیان سلجوقی که زیر فرمان ایلغازی می‌جنگیدند غلبه کرد. در این جنگ بزرگ ۵۵ هزار گرج و قبچاق و آلان و سکا در برابر نزدیک به صد هزار ترک و عرب و آرانی و ارمنی صف آراستند و تلفاتی سنگین به هر دو طرف وارد آمد.

File:Didgori Monument (Swords).jpg

در ۵۴۳ نورالدین ابوالقاسم محمود بن عمادالدین زنگی حاکم دمشق و حلب با نُه هزار سرباز به جنگ صلیبی‌ها شتافت و در نبرد حریم که در اَرطاه در نزدیکی انطاکیه درگرفت، بر ارتش سی هزار نفره‌ی مسیحیان که انطاکیه و طرابلس را در دست داشتند -و با قوای بیزانس پشتیبانی می‌شدند- غلبه کرد و تقریباً همه‌ی سرداران صلیبی را به اسارت گرفت.

در ۱۱۴۴ شاه عالم دوم فرمانروای گورکانی و رابرت کلایو^[63] که نماینده‌ی کمپانی هند شرقی بود عهدنامه‌ی الله‌‌آباد را امضا کردند و این آغازگاه حکومت رسمی انگلیسی‌ها در هند بود. بر اساس این عهدنامه که ده ماه پس از نبرد خونین بخار به هندیان تحمیل شد، شاه عالم پذیرفت که کمپانی هند شرقی به اسم شاه انگلستان از قلمرو بهار و اوریسا و بنگال که تسخیر کرده بود مالیات بگیرد و در این نواحی حقوق دیوانی داشته باشد. یعنی به تعبیری دولت گورکانی هند حضور دولت انگلیس در هند را به رسمیت شمرد. در سال ۱۲۹۷ هم محاكمه اعضاء كميته مجازات آغاز شد.

امضای عهدنامه‌ی الله‌آباد

در بیست و یکم امرداد سال ۸۷۸ هجری خورشیدی نخستین درگیری‌های میان ناوگان عثمانی و ونیز در دریای اژه آغاز شد و به پیروزی کمال رئیس دریاسالار عثمانی در نبرد زونچیو^[64] انجامید. در ۱۰۰۳ هم لویی سیزدهم به دنبال کشمکشی درباری رئیس شورای سلطنتی‌اش را برکنار کرد و نقش مشاوره و مدیریت امور دیوانی‌اش را به کاردینال ریشیلیو^[65] سپرد.

Battle of Zonchio 1499.jpg

نبرد زونچیو

Cardinal de Richelieu mg 0053.jpg

کاردینال ریشیلیو

در سال ۱۳۳۱ در «شب شاعران مقتول^[66]» سیزده نویسنده و شاعر یهودی که از سه سال پیش بی دلیل در زندان لوبیانکای^[67] مسکو محبوس بودند و تحت شکنجه‌های وحشیانه قرار داشتند، به دستور استالین^[68] اعدام شدند. در ۱۳۵۵ بیش از دو هزار شهروند فلسطینی در کشتار تل الزعتر^[69] در شمال بیروت کشته شدند. این جنایت در جریان جنگ داخلی لبنان در اردوگاه فلسطینیان زعتر رخ داد که پنجاه تا شصت هزار فلسطینی رانده‌شده از سرزمینشان را در خود جای داده بود. عاملان این کشتار گروه‌های شبه‌نظامی التنظیم، مارونی‌های خوری، حزب کتائب و ارتش ببر بودند. در ۱۳۴۳ هم آفریقای جنوبی به خاطر قوانین نژادپرستانه‌اش از شرکت در بازی‌های المپیک محروم شد.

مهم‌ترین نوآوری‌های فنی این روز یکی در ۱۲۳۰ رخ داد و این زمانی بود که ایزاک سینگر^[70] چرخ خیاطی‌اش را اختراع کرد و کمی بعد شرکت سینگر را بنیان نهاد. دیگری در ۱۳۳۹ که اولین ماهواره‌ی مخابراتی ناسا به نام اِکو 1 آ^[71] به مدار زمین پرتاب شد، و سومی در ۱۳۶۰ که اولین نمونه از رایانه‌ی شخصی آی‌بی‌ام^[72] به بازار عرضه شد. در ۱۲۹۷ هم شرکت «کارخانه‌ی موتور بایر^[73]» (BMW) در آلمان تأسیس شد.

این روز از نظر جانورشناسان هم اهمیتی دارد. چون در سال ۱۲۶۲ آخرین نمونه از کواگا (Equus quagga quagga)، که نژادی از گورخرهای بومی آفریقای جنوبی بود، در باغ‌وحش آمستردام مُرد و این زیرگونه منقرض شد و در صد و هفتمین سالروز این واقعه (در ۱۳۶۹) بقایای اسکلت سو^[74] – مشهورترین و کامل‌ترین نمونه از تیرانوسوروس^[75]– در داکوتای آمریکا کشف شد.

Sues skeleton.jpg

سو

کوآگا

از میان زادگان نامدار این روز جرج چهارم^[76] شاه انگلستان (۱۱۴۱)، اروین شرودینگر^[77] فیزیکدان و ریاضیدان (۱۲۶۶)، محمد ضیاءالحق سیاستمدار پاکستانی (۱۳۰۳) و فیدل کاسترو^[78] رهبر انقلاب کوبا (۱۳۰۵) به شمارند.

یان فلمینگ

Kleopatra-VII.-Altes-Museum-Berlin1.jpg

کلئوپاترا

Florence Nightingale three quarter length.jpg

فلورانس نایتینگل

Erwin Schrödinger (1933).jpg

اروین شرودینگر

در همین روز به سال ۳۰ پیش از میلاد کلئوپاترا^[79] آخرین ملکه‌ی مقدونی مصر پس از شکست از اوکتاویانوس^[80] اولین امپراتور روم خودکشی کرد. در ۸۰۳ هجری خورشیدی یونگ‌لِه^[81] امپراتور چین درگذشت، و در ۹۸۱ ابوالفضل بن مبارک وزیر دانشمند اکبرشاه گورکانی و نویسنده‌ی اکبرنامه جان سپرد. در ۱۲۸۹ فلورانس نایتینگل^[82] بنیانگذار شغل پرستاری مدرن و در ۱۳۴۳ هم یان فلمینگ^[83] نویسنده و خالق جیمز باند^[84] فوت کرد.