سوشیانس تارنمای رسمی شروین وکیلی
بخش نخست تعريف انسان
فصل نخست: سيستم‌هاي پيچيده
پيچيدگی[1]
پويايی ماده، انرژی و اطلاعات سازنده‌‌‌ی چيزی است كه ما به نام جهان تجربی می‌‌‌شناسيم. جهان، با تمام پديده‌‌‌های زيرمجموعه‌‌‌اش، از پويايی اين سه عنصر ايجاد میشود و شناسايی روندهای حاكم بر اين سه عنصر كليدی و روابط ميان‌شان خشت پايه‌ی شناسايی ماهيت پديدارها محسوب میشود. مهم‌‌‌ترين ويژگی يك پديده حد و مرز ــ فيزيكی يا معنايی ــ ماده/ انرژی/ اطلاعات مربوط به آن با محيط خارج است. به اين ترتيب، می‌‌‌توان هر واحد متشكل و در هم پيوسته از ماده/ انرژی/ اطلاعات را كه مرزی طبيعی يا قراردادی با جهان پيرامونش دارد به عنوان
يك «سيستم» يا «سامانه» در نظر گرفت. واژه‌‌‌ی سيستم[2] از ريشه‌ی يونانی «سون» 
به معنای «با هم» و «استِما» 
به معنای «متصل و هم‌‌‌راستا» مشتق شده است و سامانه هم به معنای نظم و سامان‌يافتگی است. با اين توضيح، می‌‌‌توان هر چيزی را كه در نظام شناختی ما به عنوان يك پديده در نظر گرفته میشود نوعی سيستم دانست. دانش تجربی و كلاسيك، به‌تازگی، مفهوم سيستم را به دامنه‌‌‌ی واژگان تحليلی و تخصصی حوزه‌‌‌ی علوم دقيق وارد كرده است و از كاربرد و نظريه‌‌‌پردازی در مورد اين واژه کمتر از يك قرن می‌‌‌گذرد.
امروز، ابزارهای رياضی و تحليلی گوناگونی در قالب «نظريه‌ی عمومی سيستم‌ها» (GST)[3] برای بررسی پويايی ماده/ انرژی/ اطلاعات در سيستم‌ها ابداع شده است؛ ابزارهايی كه می‌‌‌كوشند تا از روش ساده‌‌‌ی تجزيه و تحويل كردن[4] رخدادها به اجزای خردترشان چشم‌پوشی كنند و كل رفتار سيستم را به صورتی كل‌گرا تفسير نمايند.[5]
اگر با اين ابزارهای تحليلی به روابط سه عنصر يادشده بپردازيم، دير يا زود به عامل مهم و تعيين‌كننده‌‌‌ای به نام «پيچيدگی» برخورد می‌‌‌كنيم. پيچيدگی، می‌‌‌تواند با دو شاخص تعريف شود. نخست؛ تعداد عناصر موجود در يك سيستم (يعنی تعداد واحدهای تفكيك‌شدنی يا شمارش‌پذيرِ مادی، انرژيايی و اطلاعاتی موجود در سيستم)، و دوم؛ تعداد روابط بينابينی موجود در ميان اين عناصر. در يك تصور نمايه‌‌‌ای، چگالشِ گره‌‌‌های معرف عناصر سيستم، و انبوهیِ خطوطی كه نشانگر روابط بين اين عناصر هستند، پيچيدگی سيستم را نشان می‌‌‌دهند.
پيچيدگی يك سيستم با تعداد شاخص‌هايی كه برای صورت‌بندی كردن رفتارش مورد نياز است ارتباط مستقيم دارد. يعنی هرچه تعداد متغيرهای مورد نياز برای پيش‌بينی رفتار يك سيستم بيشتر باشند، آن سيستم پيچيده‌‌‌تر است
[1]– complexity
[2] system
[3] General Systems Theory
[4] Reduction
[5]. Jantsch, 1980.
ادامه مطلب: بخش نخست – فصل نخست – سلسله مراتب
رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب