چندگاهی است که خبرهایی ناخوشایند و شرم‌آور از بدرفتاری دولتیان با مهاجران افغانی و تلاش‌شان برای دامن‌زدن به اختلاف‌های قومی به گوش می‌رسد. این خبرهای تلخ را ماجرایی به اوج رساند که آن هم حمله‌ به محله‌ی افغان‌های بی‌گناهِ کوچیده به شهر یزد بود؛ ماجرایی که از همان ابتدا بوی نامطبوعی از آن برمی‌خاست و معلوم بود دسیسه‌ای در کار است تا از هیجان‌های مردمیِ ناشی از قتل دختری بی‌گناه در راستای جریانی خشونت‌گرا سوءاستفاده‌ کند. بدیهی است که سیاست‌های قوم‌گرایانه‌، چه در دولت ایران دیده شود و چه در دولت‌های همسایه، واپس‌گرا و بدوی و در امتداد خواست‌های استعمار نوین است و شایسته‌ی سرزنش و سزاوار رسوایی، اما آنچه در این میان جلب نظر می‌کرد، آن بود که برخی ایرانیان را در این زمینه مسئول می‌دانستند و جریانی آشکارا قوم‌گرا و تفرقه‌‌افکن را به ریش ملی‌گرایی ایرانی می‌بستند. من به عنوان یک ایرانی که در ضمن تعلق خاطر نمایانی به تمدن و فرهنگ ایرانی دارم و بنابراین به ملی‌گرا بودنم هم سرافراز هستم، موضوع را طور دیگری می‌فهمم، چون دست بر قضا ملی‌گرایانِ راستین هستند که اقوام کرد و آذری و ازبک و پشتون و تاجیک و گیل و مازن را هم‌تبار و خویشاوند و هم‌هویت می‌دانند و تنها همین‌ها هستند که بر مبنای پایگاهی نظری می‌توانند تفرقه‌افکنی میان ساکنان کشورِ امروزین ایران و زادگانِ کشورِ امروز افغانستان را محکوم کنند. بیش و پیش از همه، ملی‌گرایان هستند که می‌توانند -و می‌باید- از همسانی و هم‌ذاتی و برابری و برادری حقوقی تمام اقوام ایرانی سخن بگویند و از ستم و بیدادگریِ قومی به قومی جلوگیری کنند. اگر به راستی سیاستی پشت پرده در راستای ستم به افغان‌های میهمانِ ما در کار باشد -که به گمانم هست- از جنس همان بربریت و بدویت قومی‌ایست که باعث شد پشتون‌ها اهالی نورستان را، ازبک‌ها تاجیک‌ها را، ترک‌ها ارمن‌ها و آسوری‌ها را و بعثی‌ها قبایل ایرانی عراق را مورد حمله و ظلم قرار دهند. به عبارت دیگر، آنچه در اینجا می‌بینیم، همان قوم‌گرایی کوته‌فکرانه‌ایست که دیرزمانی است از راه ایدئولوژی‌های مدرن در کشورهای همسایه‌مان نهادینه شده و گویا می‌کوشد تا در کشور ایرانِ ما نیز رخنه کند. درک و بازسازی هویتِ بلندمرتبه‌تری مانند ایرانی‌بودن که چتری است بر فراز تمام اقوام و هویت‌های خُردتر منطقه، شاید تنها راهی باشد که برای پیشگیری از ترویج این نوع خشونت‌ها در دست داریم.