گفتار دوازدهم: خط مالایالام

گفتار دوازدهم: خط مالایالام

قلمرو: جنوب هند

زبان: مالایام

دوره‌‌ی رواج: سال ۴۲۱۰– ۵۴۰۰ (۸۳۰- ۲۰۲۰ م.)

خط مالایالام ( ) ویژه‌‌ی قومی با زبانی به همین نام است که در ناحیه‌‌ی کِرالا در جنوب هند زندگی می‌‌کنند و ۴۵ میلیون نفر جمعیت دارند. این نویسه الفبایی هجایی است و از چپ به راست نوشته می‌‌شود. ۱۵ حرف برای واکه‌‌ها و ۴۲ حرف برای همخوان‌‌ها دارد و چند نشانه‌‌ی دیگر هم اغلب به اینها افزوده می‌‌شوند. این خط در اصل همان خط واتِلوتو است که با عناصری از خط گرانثا درآمیخته شده باشد. قدیمی‌‌ترین اثر به جا مانده از این خط کتیبه‌‌ی واژاپالی است که به فرمان شاه راجَه‌‌شِکارَه وَرمَن به سال ۴۲۰۹ (۸۳۰ م.) در مرکز کرالا نوشته شده است.

خط پارسی هم در جنوب هند رایج بوده و برای نوشتن زبان مالایالام به کار گرفته می‌‌شده است. این خط را پس از دوران استعمار هند به زبان شرق‌‌شناسانه «عربی مالایالام» می‌‌نامند که نادرست است. چون آشکارا از پارسی وامگیری شده و نه عربی و در برابر آوا-حرف‌‌های بومی مالایالام حروفی مثل «چ» ( ) و «گ» ( ) و «پ» ( ) و «ژ» ( ) را هم داراست. این خط به ویژه در مکتب‌‌های دکن برای آموزش خط به کودکان و دختران به کار گرفته می‌‌شده است.

این خط در دوران استعمار هند مثل بقیه‌‌ی عناصر فرهنگ ایرانی در مرکز اصلی‌‌اش یعنی سرزمین کرالا سرکوب و منسوخ شده است و امروزه فقط به شکلی بسیار محدود در این قلمرو در مدرسه‌‌های دینی مسلمانان باقی مانده است، اما در سنگاپور و مالزی همچنان کاربرد دارد. این خط بر خلاف تبلیغات استعمارگران تنها در امور دینی کاربرد نداشته و استفاده از آن به مسلمانان هم محدود نمی‌‌شده است. چون مثلا مسیحیان دکن هم با همین خط متون خود را می‌‌نوشته‌‌اند. این خط در فاصله‌‌ی اوایل قرن ۵۲ تا ۵۴ (ق ۱۸-۲۰م.) در مالابار و سرزمین‌‌های اطراف نیز کاربرد داشت.

الفبای مالایالام