ماه آبان: دهم تا دوازدهم

ماه آبان: دهم تا دوازدهم

دهم آبان

احتمالاً در حوالی این روز بوده که در سال ۵۲۲ پیش از میلاد مردی به نام آثرین (آذرین) پسر اوپَدَرْمَه، که از اسم خودش و پدرش پیداست که پارسی یا مادی بوده، در خوزستان سر به شورش برداشت و خود را شاه ایلام خواند و این بلافاصله پس از آن بود که خبر کشته شدن گوماته بردیا به دست داریوش بزرگ در میان مردم ایلام انتشار یافت.

نزدیک به پانصد سال بعد، کراسوس که یکی از سه فرمانروای روم بود در حوالی این روز با سپاه بزرگش رم را ترک کرد و به سوی ایران لشکر کشید. او در سپاهش سی و پنج هزار لژیونر پیاده، چهار هزار سواره و چهار هزار پیاده‌‌ی سبک‌‌اسلحه داشت و به این ترتیب شمار سپاهیانش چهل و سه هزار تن بود. پسرش هم تا سال بعد با هزار سوارکار گل در سوریه به او ملحق شد. وقتی او در خاک سوریه پیاده شد، سپاهی از متحدان یونانی و شش هزار سوارکار ارمنی از طرف آرتاواز نیز به ارتشش ملحق شدند. این ارتش عظیم چندی بعد در حران از ارتش ده هزار نفره‌‌ی ایران به فرماندهی سورن شکست خوردند و همگی کشتار شدند.

در دهم آبان سال ۵۹۳ هجری خورشیدی بندر سینوپ در شمال آناتولی تسلیم سلجوقی‌‌ها شد و به قلمرو ایشان پیوست. در ۱۳۰۰ میرزا علی‌‌اکبرخان معروف به مدعی‌‌العموم ( بعدها علی‌‌اکبر داور) که مدت ده سال به تحصیل علم حقوق در سوئیس اشغال داشت، به ریاست کل معارف برگزیده شد، و در ۱۳۰۵ قانون نظام وظیفه برای نخستین بار اجرا شد و دولت از کل مردان جوان سربازگیری کرد.

در ۱۳۰۷ آتاتورک فرمان داد استفاده از الفبای پارسی و خط کهن رایج در قلمرو عثمانی ممنوع شود و به جای آن نوشتارها با خط لاتین ثبت گردد. این قانون که تا به امروز پابرجاست به گسست تاریخی هویت مردم ترکیه، پایین آمدن سطح دانش عمومی و رکود چشمگیر علوم در این قلمرو منتهی شد. در ۱۳۱۶ هم بلشویک‌‌ها در منطقه‌‌ی آران کشیش‌‌های لوتری را به همراه رهبرشان پاول هامبرگ^[1] اعدام کردند.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1300-1320\عروسی فوزیه۳.jpg$ در ۱۳۱۸ محمدرضا پهلوی که ولیعهد بود با فوزیه دختر شاه مصر ازدواج کرد (تصویر بالا) و به این مناسبت مراسم باشکوهی در ورزشگاه امجدیه برگزار کردند. در ۱۳۲۳ در پی آشوب‌‌های جنگ جهانی دوم ۷۳۳ کودک لهستانی پناهنده به ایران به قم فرستاده شدند و به تدریج تا سه سال بعد به زلاند نو کوچ کردند. در ۱۳۳۸ هم نیروهای ساواک در یک عملیات ضربتی اعضای اصلی حزب دموکرات کردستان را دستگیر کردند. شمار کل اعضا و هواداران این حزب در این تاریخ سه هزار نفر بود.

در دهم آبان سال ۳۶۵ میلادی قبایل آلمانی از رود راین رد شدند و به استان رومی گل حمله بردند. والنتینیان^[2] امپراتور روم به پاریس رفت تا با آن‌‌ها مقابله کند. در ۷۳۴ هوگنو‌‌ها^[3] که پروتستان‌‌های فرانسوی بودند کوچ‌‌نشینی ریودوژانیرو را در برزیل تشکیل دادند.

در همین روز به سال ۱۱۳۴‌‌ لیسبون به خاطر یک زلزله‌‌ی شدید و تسونامی ویرانگر به کلی نابود شد و بین شصت تا نود هزار تن از ساکنانش کشته شدند (تصویر بالا). این فاجعه‌‌ی طبیعی یکی از دلایلی بود که باعث شد اندیشمندان اروپایی در عقلانی بودن سیر حوادث طبیعی و خیرخواهانه بودن مشیت الهی تردید کنند.

در ۱۱۷۹ جان آدامز^[4] اولین رئیس‌‌جمهور آمریکا بود که در محل اقامت نوسازی اقامت کرد که بعدتر به کاخ سفید تبدیل شد. در ۱۱۸۴ ناپلئون به اتریش حمله کرد و در همین روز در ۱۱۹۳ پس از شکست ناپلئون دولت‌‌های پیروزمند در کنگره‌‌ی وین نقشه‌‌ی اروپا را از نو ترسیم کردند. در ۱۲۵۵ گردبادی مهیب هند را درنوردید و به مرگ دویست هزار نفر منتهی شد. در ۱۲۷۳ تزار الکساندر سوم درگذشت و پسرش تزار نیکلای دوم به تاج و تخت روسیه دست یافت. در ۱۲۹۳ در جریان جنگ جهانی اول روسیه به عثمانی اعلان جنگ داد و در ۱۳۰۹ هایله سلاسی امپراتور حبشه شد.

تزار نیکولای دوم

جان آدامز

در ۱۳۳۳ جبهه‌‌ی آزادیبخش ملی الجزایر اولین عملیات برای بیرون راندن فرانسویان را انجام داد، در ۱۳۴۲ نگو دین دیم^[5] رئیس‌‌جمهور ویتنام جنوبی به دنبال کودتایی کشته شد و در ۱۳۵۸ طی کودتای دیگری کلنل آلبرتو ناتوش^[6] در بولیوی دولت قانونی والتر گوارا^[7] را با خونریزی زیاد سرنگون کرد. در ۱۳۷۲ هم پیمان ماستریخت^[8] بسته شد و روند اتحاد اروپا به طور رسمی آغاز شد.

دهم آبان در تاریخ علم و هنر و فرهنگ نیز روزی مهم بوده است. در ۸۹۱ سقف صومعه‌‌ی سیستین^[9] که به دست میکل‌‌آنژ نقاشی شده بود برای تماشای نمازگزاران گشوده شد، در ۸۹۹ فردیناند ماژلان^[10] در جریان نخستین سفر دریایی به دور دنیا آبراهه‌‌ی ماژلان را کشف کرد که در پایین آمریکای جنوبی قرار داشت و اقیانوس آتلانتیک و آرام را به هم متصل می‌‌کرد. در ۱۱۶۹ ادموند برک^[11] رساله‌‌ی «تأملی در انقلاب فرانسه» را نوشت و شعارهای انقلابیون را فاجعه‌‌آمیز دانست.

سقف صومعه‌‌ی سیستین

Annie Oakley by Baker's Art Gallery c1880s-crop.jpg

آنی اوکلی

در ۱۲۲۷ اولین مدرسه‌‌ی پزشکی برای زنان در بوستون گشایش یافت، در ۱۲۴۹ اولین پیش‌‌بینی هواشناسی توسط دفتر هواشناسی آمریکا انجام شد، در ۱۲۷۳ ادیسون از بانوی هفت‌‌تیرکشی به اسم آنی اوکلی^[12] فیلم گرفت و همین باعث شد بوفالو بیل^[13] او را در نمایش غرب وحشی خود استخدام کند. در ۱۲۷۶ کتابخانه‌‌ی کنگره‌‌ی آمریکا بر عموم مردم گشوده شد و در ۱۳۰۵ هم شبکه‌‌ی تلویزیونی بی‌‌بی‌‌سی شروع به کار کرد.

در ۱۳۲۰ آنسل آدامز^[14] عکسی از طلوع ماه بر فراز نیومکزیکو گرفت که به یکی از مشهورترین عکس‌‌های تاریخ تبدیل شد، در ۱۳۲۴ روزنامه‌‌ی رسمی کره‌‌ی شمالی که امروز رودونگ سین‌‌مون^[15] نامیده می‌‌شود، برای نخستین بار با نام چونگ‌‌رو^[16] انتشار یافت و در ۱۳۲۹ پاپ پیوس دوازدهم^[17] وقتی حکمی درباره‌‌ی جوهر مریم مقدس صادر کرد، ادعا کرد که از معصومیت و خطاناپذیری الاهی برخوردار است.

در ۱۳۴۷ نظام رده‌‌بندی اتحادیه‌‌ی فیلم‌‌سازان آمریکا شروع به کار کرد. این شیوه در واقع روشی برای سانسور فیلم‌‌هایی است که محتوای خشن یا ضددینی دارند. در ۱۳۶۱ هم شرکت هوندا با تأسیس کارخانه در مریلند، اولین صنعت آسیایی شد که خودروهایش را در خاک آمریکا تولید می‌‌کرد.

عکس آدامز از ماه بر فراز نیومکزیکو

در روز دهم آبان این شخصیت‌‌ها در قلمرو ایران‌‌زمین زاده شدند:‌‌ احمد مختار پاشا سردار و صدراعظم عثمانی (۱۲۱۸)، ابوالفتح‌‌میرزا سالارالدوله دولتمرد قاجاری مخالف مشروطه (۱۲۶۰)، آیت‌‌اللّه شیخ محمدعلی اراکی (۱۲۷۵)، و ‌‌رفیق حریری نخست‌‌وزیر لبنان (۱۳۲۳). در همین روز عبدالمجیدمیرزا عین‌‌الدوله صدراعظم قاجاری (۱۳۰۲) در فقر و تنگدستی درگذشت و و حبیب‌‌الله‌‌خان کَلَکانی (۱۳۰۸) هم در کابل جان سپرد. محمد ساعد مراغه‌‌ای نخست وزیر پیشین ایران هم در سال 1352 درگذشت. در میان انیرانیان هم دالای لامای یازدهم به سال ۱۲۱۷ در این روز زاده شده و اِزرا پاوند شاعر آمریکایی^[18] در ۱۳۵۱ درگذشته‌‌اند.

احمد مختار پاشا

رفیق حریری

یازدهم آبان

روز یکشنبه ۱۱ آبان ۱۲۳۰ (هفتم محرم ۱۲۶۸ ق.)، دو ساعت به غروب مانده، توفانی در تهران به پا خاست و چادر تکیه‌‌ی دولتی را که انبوهی از مردم برای تماشای مراسم تعزیه در آن گرد آمده بودند از هم درید. این توفان چادر را به زیر انداخت و برخی از بلورهای نهاده شده در حجره‌‌ها را درهم شکست. امیرکبیر به سرعت امر کرد تا خرابی‌‌ها ترمیم شود و مراسم ادامه یابد، اما بسیاری از مردم این حادثه را به فال شوم گرفتند و آن را نشانه‌‌ی فرو افتادن امیر از قدرت فرض کردند.

یک قرن بعد، در همین روز به سال ۱۳۱۷ دادگاه پنجاه و سه نفر برگزار شد و در آن دکتر تقی ارانی که رهبر کمونیست‌‌ها به حساب می‌‌آمد شش ساعت در دفاع از خود و شرح مبانی عقیدتی‌‌اش سخن گفت. چهل و دو سال بعد (در ۱۳۵۹) حبیب‌‌الله آشوری وقتی برای دیدن دوستش به مجلس رفته بود دستگیر شد. او نظریه‌‌پرداز شکلی از اسلام سیاسی جزم‌‌اندیش و خشن بود که به شکل‌‌گیری گروه فرقان انجامید. آشوری کمی بعد، با فتوای مراجع، مرتد اعلام شد و اعدام شد. در این میان به سال ۱۳۳۲ مجلس مؤسسان پاکستان نام این کشور را «جمهوری اسلامی پاکستان» نهاد و در ۱۳۴۳ ملک سعود شاه عربستان در کودتایی از قدرت کنار زده شد و برادر ناتنی‌‌اش فیصل شاه شد.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\حبیب الله آشوری.jpg$

حبیب‌‌الله آشوری

Image result for ‫دادگاه تقی ارانی‬‎

تقی ارانی

در ۳۷۵ هجری خورشیدی برای نخستین بار کلمه‌‌ی Ostarrîchi (اتریش) در یک فرمان از امپراتور روم اوتوی سوم^[19] ثبت شد. در یازدهم آبان سال ۶۱۹ میلادی خاقان ترک‌‌ها وقتی برای دیداری به چین رفته بود با دسیسه‌‌ی امپراتور تانگ به دست رقیبانش به قتل رسید. در ۹۱۳ هجری خورشیدی مجلس انگلستان هنری هشتم شاه انگلستان را به ریاست کلیسای آنگلیکن انتخاب کرد و مرجعیت پاپ را نامشروع دانست. در ۱۱۷۴ هجری خورشیدی دیرکتوار انقلابیون فرانسه که کمیته‌‌ای پنج نفره بود، تشکیل شد. این به دنبال سرنگون شدن روبسپیر^[20] از قدرت و منحل شدن کمیته‌‌ی امنیت عمومی بود که فعالیت اصلی‌‌اش عبارت بود از اعدام مردم ضدانقلابی. این نهاد چهار سال قدرت را در دست داشت تا آن که توسط ناپلئون منحل شد.

دیرکتوار فرانسه

هنری هشتم

در ۱۲۷۸ بوئرها^[21] محاصره‌‌ی شهر لیدی‌‌اسمیت^[22] در آفریقای جنوبی را که در دست انگلیسی‌‌ها بود آغاز کردند. این محاصره ۱۱۸ روز به درازا کشید و شهر با رسیدن قوای کمکی بریتانیایی از محاصره نجات یافت. در ۱۲۹۱ هم بلغارها در نبرد لوله بورگاس^[23] بر قوای عثمانی غلبه کردند. در این نبرد هریک از دو طرف بیش از صد هزار سرباز وارد میدان کردند و هرکدام حدود بیست هزار کشته و زخمی دادند.

Ladysmith Town Hall 1900 - Project Gutenberg eText 15972.png

شهر لیدی‌‌اسمیت

جنگ الایا کالاموس

در ۱۲۹۶ اعلامیه‌‌ی بالفور^[24] صادر شد و به طور ضمنی از تشکیل دولت اسرائیل در فلسطین جانبداری کرد. در همین روز کمیته‌‌ی نظامی انقلابی شورای پتروگراد که مرکز هماهنگ‌‌کننده‌‌ی انقلاب روسیه بود برای نخستین بار تشکیل جلسه داد و در ۱۲۹۷ چهل هزار ملوان آلمانی بندر کیِل^[25] را گرفتند و به این ترتیب انقلاب کمونیست‌‌های اسپارتاکیست در آلمان آغاز شد، ولی پس از ده روز با مقاومت ارتشیان و داوطلبان مردمی به شکست انجامید.

Spartakusaufstand Barrikaden.jpg

جنگ منتانا میان نیروهای ناسیونالیست گاریبالدی و قوای وفادار به پامبارزان در کیل در حال تیراندازی به انقلابیون کمونیست اسپارتاکیست

در ۱۳۱۹ جنگ اِلایا-کالاموس^[26] بین یونان و ایتالیا آغاز شد، در ۱۳۲۲ پانصد هواپیمای بمب‌‌افکن آمریکایی حمله به بندر ویلهلم‌‌شاوِن^[27] در آلمان را آغاز کردند. در جریان این بمباران‌‌ها دو سوم ساختمان‌‌های شهر با خاک یکسان شد و بخش بزرگی از ساکنان غیرنظامی‌‌اش کشته شدند. در ۱۳۲۸ در پی مذاکرات بسیار توافق شد که دولت هلند استقلال اندونزی را به رسمیت بشناسد و حاکمیت این سرزمین را که هنوز در دست شرکت هند شرقی هلند بود به جمهوری اندونزی منتقل کند. در ۱۳۴۴ یک کواکر سی و یک ساله به نام نورمن موریسون^[28] به نشانه‌‌ی اعتراض به استفاده از ناپالم در جنگ ویتنام در برابر دروازه‌‌ی پنتاگون اقدام به خودسوزی کرد و در ۱۳۴۵ آمریکا قانونی گذراند و به صد و بیست و سه هزار مهاجری که از کوبا گریخته بودند اجازه داد مقیم این کشور شوند.

این روز در تاریخ ارتباطات هم اهمیتی دارد چون در یازدهم آبان سال ۱۲۹۹ بود که ایستگاه رادیویی KDKA در پیتسبورگ اولین برنامه‌‌های تبلیغاتی رادیویی را پخش کرد و در ۱۳۶۷ هم اولین کرم رایانه‌‌ای به نام موریس^[29] در دانشگاه MIT پراکنده شد.

Pier Paolo Pasolini.jpg

پازولینی

HH the AGA KHAN 1936.jpg

آقا خان محلاتی

در ۹۸۳ تراژدی اتلو اثر شکسپیر برای نخستین بار به نمایش درآمد، در ۱۲۷۵ برای نخستین بار تصویری از پستان برهنه‌‌ی یک زن به طور رسمی به چاپ رسید. این عکس در شماره‌‌ای از مجله‌‌ی National Geographic منتشر شد و در ۱۲۹۰ شورولت با عرضه‌‌ی نخستین خودروهای خود وارد رقابت با خودروهای مدل تی‌‌فورد شد.

شمار زیادی از نامداران قلمرو ایران‌‌زمین در این روز زاده شده‌‌اند: عمر دوم بن عبدالعزیز خلیفه‌‌ی اموی (سال ۲۱ هجری خورشیدی)، سلطان محمود غزنوی (۳۵۰)، سلطان محمد پنجم عثمانی (۱۲۲۳)، ‌‌آقاخان محلاتی سوم پیشوای مذهب شیعه‌‌ی اسماعیلی (۱۲۵۶)، محمد رفیق طرار نهمین رئیس‌‌جمهور پاکستان (۱۳۰۸)، مریم‌‌بیگم دختر ظاهرشاه (۱۳۱۵) و شاهرخ خان هنرپیشه‌‌ی هندی (۱۳۴۴). در همین روز به سال ۱۳۳۳ علیرضا پهلوی، برادر شاه، وقتی با هواپیمایش در هوایی توفانی پرواز می‌‌کرد سقوط کرد و جان سپرد. در میان انیرانیان هم ماری آنتوانت در این روز به سال ۱۱۳۴ زاده شده و آنی اوکلی^[30] بانوی تیرانداز و هفت‌‌تیرکش آمریکایی در ۱۳۰۵ و پیر پائولو پازولینی هنرپیشه و کارگردان ایتالیایی در ۱۳۵۴ درگذشته‌‌اند.اتلو و دزدمونا

دوازدهم آبان

مهم‌‌ترین رخداد تاریخی دوازدهم آبان آن است که در این روز به سال ۲۳ هجری خورشیدی دلاوری پارسی به نام پیروز که اعراب به خاطر سپیدی پوستش به او ابولؤلؤ (پدر مروارید) می‌‌گفتند، پس از دیدن صف پسران نوجوان ایرانی که به بردگی گرفته شده بودند، عمر بن خطاب خلیفه‌‌ی دوم را در مدینه به قتل رساند، که مقبره‌‌اش (تصویر زیر) همچنان در همان شهر قرار دارد.

باقی رخدادهای این روز در تاریخ ایران‌‌زمین به نسبت حاشیه‌‌ای و فرعی بوده است. در ۱۲۹۵ سر پرسی زکریا کاکس^[31] نماینده‌‌ی انگلستان در خلیج‌‌پارس عهدنامه‌‌ای با عبدالله بن جاسم ثانی نوشت و او را به امیر دولت دست‌‌‌‌نشانده‌‌ی تازه‌‌‌‌تأسیس قطر تبدیل کرد. بر اساس این عهدنامه انگلستان بر عهده می‌‌گرفت که در برابر حمله‌‌ی ایران به این منطقه از شیخ عبدالله دفاع کند و در مقابل قرار شد این کشور نوپا حق نداشته باشد با دولت‌‌های دیگر مکاتبه کند و قرارداد ببندد، مگر آن که نخست تأیید انگلستان را گرفته باشد!

در ۱۳۰۰ قزاق‌‌ها کلیه‌‌ی انقلابیون معروف غیرنظامی را که از کلنل محمدتقی‌‌خان حمایت می‌‌کردند دستگیر و عده‌‌ای از آن‌‌ها را به جوخه‌‌ی اعدام سپردند، در ۱۳۰۲ محمدحسن‌‌میرزا ولیعهد ایران تأسیس رژیم جمهوری در ترکیه را به آتاتورک تبریک گفت و در ۱۳۱۲ میرزا باقر اوغلو حسینوف که منشی اول شورای مرکزی حزب کمونیست تاجیکستان بود و سه سال از طرف بلشویک‌‌ها در این سرزمین کشتار کرده بود از کار برکنار شد.

Tajuddin Ahmed Bangla.jpg

تاج‌‌الدین احمد

Abul Hasnat Muhammad Qamaruzzaman.jpg

محمد قمرالزمان

در ۱۳۳۵ سربازان اسرائیلی به روستاهای فلسطینی‌‌نشین نوار غزه حمله کردند و همه‌‌ی مردان بالغی را که یافتند ‌‌کشتند. در خان‌‌یونس ۲۷۵ نفر و در رفاح ۱۱۱ نفر از مردم غیرنظامی به قتل رسیدند. در ۱۳۵۴ سید ناظرالاسلام، ابوالحسنات محمد قمرالزمان، تاج‌‌الدین احمد، محمد منصور علی و شیخ مجیب‌‌الرحمان که رهبران سیاسی بنگلادش و برخی‌‌شان نخست‌‌وزیران سابق این کشور بودند به دست کودتاچیان در زندان داکا به قتل رسیدند.

Khan Yunis-1930s.jpg

روستای خان یونس در فلسطین، سال ۱۳۱۰

در ۱۳۶۱ آتش‌‌سوزی در تونل سالَنگ در افغانستان به مرگ بیش از دو هزار تن انجامید. این تونل را دولت شوروی در زمان اشغال افغانستان در کوهستان کتل سالنگ ساخته بود و در جریان حوادثی که با پنهان‌‌کاری شدید کمونیست‌‌ها تا به امروز مبهم مانده، احتمالاً به دنبال برخورد چند تانکر سوخت نظامی روس‌‌ها در این تونل هفتصد سرباز شوروی و حدود دو هزار شهروند افغان در آن گرفتار ماندند و سوختند. در ۱۳۶۵ هم روزنامه‌‌ی لبنانی الشراع در گزارشی افشا کرد که آمریکایی‌‌ها برای رهایی هفت گروگانشان در لبنان به طور پنهانی به ایران سلاح می‌‌فروشند و این سرآغاز رسوایی سیاسی موسوم به ایران کنترا بود. در ۱۳۶۷ هم مزدورهای تامیلی که از سریلانکا به حرکت درآمده بودند، کوشیدند با کودتایی دولت مالدیو را ساقط کنند. اما رئیس‌‌جمهور مالدیو مأمون عبدالقیوم از هندی‌‌ها کمک خواست و ارتش هند طی ۲۴ ساعت خطر کودتا را فرو نشاند.

در سطح جهانی دوازدهم آبان‌‌ماه با چندین رخداد مهم سیاسی و نظامی مصادف بوده است. در ۳۶۱ میلادی کنستانتیوس دوم^[32] امپراتور روم در کیلیکیه در اثر بیماری درگذشت و در بستر مرگ پسرعمویش یولیانوس^[33] را به جانشینی برگزید، در ۱۲۴۶ جوزپه گاریبالدی و پیروانش در نبرد مِنتانا^[34] از نیروهای پاپ شکست خوردند و به این ترتیب از راندن وی از رم بازماندند.

T. Rodella - battaglia di Mentana - litografia acquerellata su carta - 1870s.jpg

نبرد منتانا

ساختمان روزنامه‌‌ی تایمز در بمبئی

هیرو هیتو

در دوازدهم آبان ۱۳۱۵ فرانکلین روزولت^[35] برای بار دوم به ریاست‌‌جمهوری آمریکا انتخاب شد، در ۱۳۲۵ پس از شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم قانون مشروطه‌‌ی ژاپن توسط امپراتور هیرو هیتو تنفیذ شد و در ۱۳۴۳ لیندون جانسون^[36] به ریاست‌‌جمهوری آمریکا رسید.

در ۱۳۴۸ نیکسون^[37] در رادیو و تلویزیون با مردم آمریکا سخن گفت و از اکثریت خاموشی که در نظر او هوادار مداخله‌‌ی نظامی در ویتنام بودند خواست تا فعال شوند و از سیاست او پشتیبانی کنند و در ۱۳۶۵ هم فدراسیون میکرونزی از آمریکا استقلال یافت.

دوازدهم آبان در تاریخ مطبوعات هم اهمیتی دارد. چون در ۱۲۱۷ روزنامه‌‌ی تایمز هند که در میان روزنامه‌‌های انگلیسی‌‌زبان گسترده‌‌ترین دامنه‌‌ی توزیع و شمار مخاطبان را داشته (و دارد) در بمبئی آغاز به انتشار کرد.

Laika (Soviet dog).jpg

نوآوری‌‌هایی هم در این روز رخ داده است؛ مثلاً در ۱۱۹۶ قدیمی‌‌ترین بانک کانادا در مونترآل گشایش یافت، و در ۱۳۳۶ روس‌‌ها سفینه‌‌ی اسپوتنیک ۲^[38] را پرتاب کردند و به همراه آن برای نخستین بار جانوری –سگی به نام لایکا (تصویر بالا)- نیز به فضا فرستاده شد.

از جمله رخدادهای دیگر این‌‌که در ۱۳۰۱ هوارد کارتر^[39] باستانشناس انگلیسی در دره‌‌ی شاهان مصر ورودی آرامگاه توت‌‌آنخ‌‌آمون^[40] را یافت (تصویر زیر).

اورنگ‌‌زیب بر تخت طاووس

آندره مالرو

در قلمرو ایران‌‌زمین این کسان در دوازدهم آبان‌‌‌‌ماه زاده شده‌‌اند: اورنگ‌‌زیب شاه گورکانی هند (۹۹۷). رفتگان سرزمینمان هم در این روز عبارت‌‌اند از ابن قدامه مقدسی امام حنبلیان دمشق (۶۰۲)، حاج مولانا غوثوی شاه مرشد صوفیان جنوب هند و شاعر و روزنامه‌‌نگار (۱۳۳۴)، شمس‌‌ کسمائی از فعالان سیاسی هوادار بلشویک‌‌ها در آذربایجان و پیشگام شعر نو (۱۳۴۰) و احمد چلبی دولتمرد عراقی (۱۳۹۴).

Image result for ‫شمس کسمائی‬‎

شمس کسمائی

احمد چلبی

در میان انیرانیان این نامداران در این روز زاده شده‌‌اند: لوکان^[41] شاعر رومی (۳۹ میلادی)، وینچنزو بلینی^[42] آهنگساز ایتالیایی (۱۱۸۰ هجری خورشیدی)، میجی^[43] امپراتور ژاپن (۱۲۳۱)، آندره مالرو^[44] نویسنده‌‌ی فرانسوی (۱۲۸۰) و چارلز برونسون^[45] هنرپیشه‌‌ی آمریکایی (۱۳۰۰). سولومون گوگنهایم^[46] بازرگان آثار هنری و مبلغ هنر مدرن (۱۳۲۸)، و ویلهلم رایش^[47] روانکاو اوکراینی-اتریشی (۱۳۳۶) هم در این روز درگذشته‌‌اند.

Wilhelm Reich in his mid-twenties.JPG