ماه آبان: نوزدهم تا بیست‌ودوم

ماه آبان: نوزدهم تا بیست‌ودوم

نوزدهم آبان

در این روز به سال ۱۱۷۵ جنگ‌‌های خونین ایران و روس دستخوش وقفه شد. چون کاترین کبیر فرمانروای روسیه درگذشت و سپاهیان روس به این خاطر عقب‌‌نشینی کردند. بیش از یک قرن بعد به سال ۱۲۸۶ مراسمی در تهران برگزار شد که طی آن ابوالقاسم‌‌خان قره‌‌گوزلو ناصرالملک صدراعظم ایران تدبیری اندیشید و محمدعلی‌‌شاه قاجار شاه مستبد و تازه‌‌برتخت‌‌نشسته را به مجلس ملی برد و او را واداشت تا به قانون مشروطه سوگند وفاداری بخورد.

ولادیسلاو در جنگ وارنا

محاصره‌‌ی زارا 

این روز در تاریخ سیاسی به ویژه با جنگ‌‌های صلیبی و دولت‌‌های شبه‌‌قاره‌‌ی هند ارتباط داشته است. در سال ۵۸۱ جنگجویان کاتولیک صلیبی که از ده هزار ونیزی و ده هزار صلیبی اروپای غربی تشکیل می‌‌شدند، با وجود مخالفت پاپ به شهر کاتولیک زارا در کرواسی حمله کردند و آنجا را در محاصره گرفتند. این که صلیبی‌‌ها به جای جنگ با مسلمانان به شهری مسیحی حمله کرده بودند برای همه آشکار ساخت که هدف اصلی‌‌شان غارت شهرهاست و شعارهای دینی در این مورد دستاویزی بیش نیست.

در ۸۲۳ هم صلیبی‌‌هایی که زیر فرمان ولادیسلاو سوم^[1] شاه لهستان می‌‌جنگیدند در نبرد وارنا^[2] از عثمانی‌‌ها به فرماندهی سلطان مراد سوم شکست خوردند و ولادیسلاو در میدان نبرد کشته شد. در این نبرد هریک از دو سردار بین بیست تا سی هزار سرباز را به میدان فرستادند و در پایان کار حدود نیمی از قوای مسلمان و کل قوای صلیبی از میان رفتند.

بقایای قلعه‌‌ی پراتاپ‌‌گره

در ۱۰۳۸ چاتراپاتی شیواجی مهاراج^[3] حاکم دولت ماراتا در هند در نبرد قلعه‌‌ی پراتاپ‌‌گَره^[4] در نزدیکی پونا بر قوای نیرومندترِ عادلشاه که زیر فرمان افضل‌‌خان و رستم‌‌زمان می‌‌جنگیدند غلبه کردند و حمله‌‌ی ایشان را پس زدند. این نخستین حرکت نظامی دولت ماراتا محسوب می‌‌شود.

نوزدهم آبان در ضمن با کشمکش استعمارگران و مقاومت بومیان هم پیوندی دارد. در ۹۵۹ سربازان انگلیسی پس از غلبه بر روستای اسمرویک^[5] در ایرلند حدود پانصد سرباز ایتالیایی و اسپانیایی را که از سوی پاپ به یاری شورشیان ایرلندی فرستاده شده بودند با وعده و امان‌‌نامه به تسلیم واداشتند و بعد همه را گردن زدند. در ۱۲۰۰ هم بانویی احتمالاً افسانه‌‌ای به نام روفینا آلفارو^[6] در پاناما مردم را به شورش برانگیخت و به این ترتیب جنگ‌‌های استقلال پاناما آغاز شد. در ۱۲۱۰ نات ترنر^[7] رهبر شورش بردگان در ویرجینیا به دار آویخته شد. در ۱۲۹۶ نبرد پاسِندِیل^[8] که در جریان جنگ جهانی اول رخ داد با ورود سربازان کانادایی به پایان رسید. در این نبرد که در روستای پاسندیل بلژیک درگرفت، شش لشکر آلمانی دو هفته در برابر چهارده لشکر انگلیسی و بلژیکی و فرانسوی قوای متفقین مقاومت کردند و در نهایت شکست خوردند، در حالی که هریک از دو طرف حدود ده هزار کشته داده بود.

نبرد پاسندیل

در این روز یوزف پیلسودسکی^[9] قدرت را در لهستان در دست گرفت و این کشور از روسیه استقلال یافت و هم‌‌زمان با این حوادث امپراتور شارل اول اتریش از قدرت کناره‌‌گیری کرد. درست در همین روز آلمان در واگن قطاری در کامپین^[10] سند آتش‌‌بس با متفقین را امضا کرد و به جنگ جهانی اول پایان داد. در ۱۳۲۴ ملی‌‌گرایان اندونزی در نبرد سورابایا^[11] با استعمارگران اروپایی که پس از جنگ جهانی دوم باز قصد تصرف این سرزمین را داشتند جنگیدند و پس از کشتار زیاد بیرونشان راندند. در ۱۳۵۰ هم خمرهای سرخ در کامبوج به فرودگاه پنوم‌‌پن حمله بردند و نُه هواپیما را نابود کردند و ۴۴ نفر را کشتند.

انیو موریکونه

معبد ایزدبانوی خرد 

در ۱۲۵۱ شهر بوستون در اثر آتش‌‌سوزی ویران شد و در نتیجه ۷۷۶ ساختمان فرو ریخت و ۵/۷۳ میلیون دلار خسارت به بار آمد (تصویر زیر). در ۱۳۰۵ سیستم شماره‌‌گذاری بزرگراه‌‌ها و خیابان‌‌ها در نیویورک وضع شد و در ۱۳۶۲ بیل گیتس^[12] نرم‌‌افزار ویندوز ۱ را به بازار عرضه کرد.

نیکی کریمی

عسکر آقازاده

 مصطفی کمال پاشا

از میان مردمان قلمرو ایران‌‌زمین عسکر آقازاده (آسکار آکایِف) اقتصاددان و اولین رئیس‌‌جمهور قزقیزستان (۱۳۲۳)، و نیکی کریمی هنرپیشه‌‌ی ایرانی (۱۳۵۰) در این روز زاده شده‌‌اند و مصطفی کمال پاشا مشهور به آتاتورک (۱۳۱۷) و خسرو تسلیمی تهیه‌‌کننده‌‌ی سینما اهل ایران (۱۳۸۷) در این روز از جهان رفته‌‌اند.

انیرانیان نامدارانی که در این روز زاده شده‌‌اند عبارت‌‌اند از: مارتین لوتر^[13] رهبر جنبش پروتستان (۸۶۲)، ریچارد برتون^[14] هنرپیشه‌‌ی ولزی (۱۳۰۴) و اِنیو موریکونِه^[15] آهنگساز ایتالیایی و سازنده‌‌ی موسیقی فیلم‌‌های وسترن (۱۳۰۷). در میان رفتگان این روز هم می‌‌توان از این کسان نام برد:‌‌ آرتور رمبو^[16] شاعر فرانسوی (۱۲۷۰) و لئونید برژنف^[17] از رهبران شوروی (۱۳۶۱).

ریچارد برتون

مارتین لوتر

لئونید برژنف  

بیستم آبان

روز بیستم آبان سال ۱۲۳۰ ناصرالدین‌‌شاه با ارسال این دستخط، امیرکبیر را از صدارت عزل کرد: «چون صدارت عظمی و وزارت کبری زحمت زیاد دارد و تحمل این مشقت برای شما دشوار است شما را از آن کار معاف کردیم، باید به کمال اطمینان مشغول امارت نظام باشید.»

هفتاد سال بعد در همین روز به سال ۱۳۰۰ پس از به قدرت رسیدن رضاخان دکتر محمدخان مصدق‌‌السلطنه وزیر مالیه به موجب ماده واحده‌‌ی مجلس شورای ملی برای مدت سه ماه اختیاراتی برای اصلاحات تشکیلات وزارت مالیه گرفت. چهار دهه بعد در ۱۳۴۱ امیر عبدالله سلیم صباح با تصویب قانون مشروطه‌‌ کشور کویت را رسمیت بخشید و شکل‌‌گیری این کشور که از سال پیش با حمایت انگلستان اعلام شده بود تثبیت شد.

در همین روز به سال ۱۳۵۸ مجلس خبرگان انقلابی کوشید رنگ پرچم ایران را تغییر دهد. خواست نمایندگان حاضر در این مجلس آن بود که پرچم سه رنگ ایران فراموش شود و (تا حدودی به تقلید از پاکستان) پرچمی سبز با علامت الله در میانه‌‌اش پرچم جدید کشور ایران شود. کسی که از این خبط تاریخی جلوگیری کرد موبد «رستم شهرزادی» نماینده‌‌ی زرتشتیان ایران (تصویر بالا) بود که در مجلس خبرگان از پرچم سه رنگ دفاع کرد و با ربط دادن سه رنگ پرچم به عقاید مذهبی شیعیان گفت: «فرزندان حضرت علی بن ابیطالب علیه‌‌السلام که امام حسن سبزپوش و امام حسین سرخ‌‌پوش و حضرت عباس سفیدپوش بودند و در تمام شمائل و احادیث به این سه رنگ مخصوص ظاهر می‌‌شدند و آنچه در اذهان است سرخی، خبردهنده‌‌ی شهادت، سفیدی خبردهنده‌‌ی صلح و کبوتر سفید پیک صلح بوده و هست. حتی مردگان را در اسلام با پارچه به این رنگ ملبس می‌‌کنند و سبز نمونه‌‌ای از نعمت و آبادانی و بزرگی بوده است و فرزندانِ برحق حضرت رسول اکرم که به نام سید خوانده می‌‌شدند شال سبز که معرف بزرگواری اجدادشان است به کمر می‌‌بستند.» به این ترتیب نمایندگان خبره‌‌ی این مجلس پذیرفتند که کاری به کار پرچم کشور نداشته باشند.

شارل اول امپراتور اتریش

 لویی دوازدهم

 ویکتور امانوئل سوم در کودکی

بیستم آبان در تاریخ جهان با درگیری‌‌های سیاسی و نظامی بسیار مصادف بوده است. در ۶۷۲ رادِن ویجایا^[18] نخستین شاه منطقه‌‌ی جاوه شد و دولت ماجاپاهیت^[19] را تأسیس کرد. در ۸۷۹ هجری خورشیدی لویی دوازدهم شاه فرانسه و فردیناند دوم شاه آراگون طی عهدنامه‌‌ی گرانادا^[20] توافق کردند که قلمرو ناپل را بین خودشان تقسیم کنند. در ۱۱۲۹ پس از آن که شاه جوان تبت به دست دو سرباز چینی به قتل رسید، مردم لهاسا در برابر حاکمیت دودمان چینگ سر به شورش برداشتند.

در ۱۲۹۷ اتریش جمهوری شد. در ۱۳۰۶ لئون تروتسکی^[21] از حزب کمونیست شوروی اخراج شد و به این ترتیب استالین قدرت را در روسیه قبضه کرد. در ۱۳۱۹ هم در جریان جنگ جهانی دوم انگلیسی‌‌ها در نبرد تارانتو^[22] (تصویر زیر) برای نخستین بار جنگی دریایی را تنها با حمله‌‌ی هوایی به کشتی‌‌های دشمن پیش بردند. در ۱۳۵۴ هم آنگولا استقلال یافت.

در این روز چند رخداد جالب دینی نیز رخ داده است. یکی آن که در سال ۵۹۴ چهارمین شورای لاتران^[23] برگزار شد و در آن رهبران مسیحی تصویب کردند که در آیین عشای ربانی شراب و نان مراسم به محض ورود به دهان مؤمنان به خون و گوشت بدن مسیح تبدیل می‌‌شود! در ۹۳۴ آیین کاتولیک با نفوذ ملکه مری اول^[24] بار دیگر در انگلستان رسمیت یافت. در ۱۱۷۲ کنوانسیون انقلابی فرانسه اعلام کرد که ایزدبانوی عقل برترین نیروی مقدس است و پرستش او دین دولتی فرانسه محسوب می‌‌شود! و دیگری آن که در ۱۳۷۱ کلیسای انگلستان به زنان اجازه داد به مقام کشیشی برسند.

این روز در تاریخ کاربردهای ریاضیات هم برجسته بوده است. چون در سال ۱۰۵۴ گوتفرید لایب‌‌نیتس^[25] برای اولین بار انتگرال گرفت، و در ۱۳۴۵ ناسا فضاپیمای جمینی ۱۲^[26] را به هوا پرتاب کرد.

تئودور داستایفسکی

ملکه مری اول

  رولان بارت

زادگان این روز در میان مردم ایران‌‌زمین عبارت‌‌اند از نیما یوشیج شاعر مازنی و مبلغ شعر بی‌‌قافیه‌‌ی فارسی (۱۲۷۶)، سیروس غنی دیپلمات و مورخ ایرانی (۱۳۰۸) و مارشا مهران رمان‌‌نویس ایرانی‌‌تبار آمریکایی (۱۳۵۶) که «آش انار» داستان مشهور اوست. در همین روز ارشک تارسوسی^[27] سراسقف طرسوس (۴۰۵ میلادی) و یزید بن معاویه خلیفه‌‌ی اموی (۶۲ هجری خورشیدی) درگذشته‌‌اند.

در میان اهالی فرنگ این نامداران در بیستم آبان زاده شده‌‌اند: پاراسلسوس^[28] پزشک سوئیسی (۸۷۲)، ویلیام هوگارث^[29] نقاش انگلیسی (۱۰۷۶)، تئودور داستایفسکی^[30] داستان‌‌نویس روس (۱۲۰۰)، ویکتور امانوئل سوم^[31] شاه ایتالیا (۱۲۴۸)، جان هنری وایتهد^[32] فیلسوف و ریاضی‌‌دان آمریکایی (۱۲۸۳)، رولان بارت اندیشمند فرانسوی (۱۲۹۴) و لئوناردو دی‌‌کاپریو^[33] هنرپیشه‌‌ی آمریکایی (۱۳۵۳). منصور قلاوون حاکم عصر ممالیک مصر هم در 669 از دنیا رفت.

جان هنری وایتهد

ویلیام هوگارث

  لئوناردو دی‌‌کاپریو

بیست و یکم آبان

روز بیست و یکم آبان سال ۱۲۷۲ عهدنامه‌‌ی دوراند^[34] خط مرزی میان کشور نوپای افغانستان که توسط انگلیسی‌‌ها از ایران جدا شده بود و قلمرو دولت هند بریتانیایی را تعیین کرد و توسط مورتیمر دوراند^[35] انگلیسی و عبدالرحمن‌‌خان افغان امضا شد. این خطِ دلبخواه که ارتباطی با تاریخ و جغرافیای منطقه ندارد امروز مرز پاکستان و افغانستان است. در ۱۲۹۷ هم قوای متفقین قسطنتنیه را اشغال کردند.

ورود متفقین به قسطنتنیه

در همین روز به سال ۱۳۰۲ رضاخان فرمانی صادر کرد که بر مبنای آن هر ایرانی که خود را تحت حمایت خارجی‌‌ها قرار بدهد و خود را به دولتی بیگانه ببندد دستگیر و مجازات خواهد شد. انگلیسی‌‌ها که نفوذشان در ایران به این شکل از بین می‌‌رفت به شدت از این فرمان عصبانی شده بودند، دو دیدار میان رایزن فرهنگی‌‌شان هاوارد و سپهبد امیراحمدی بعدی ترتیب دادند اما حرف‌‌هایشان به جایی نرسید. تا دو سال بعد رضاخان به رضاشاه تبدیل شد و در چنین روزی در سال ۱۳۰۴ زمانی که مجلس مؤسسان مشغول تصویب تغییر سلطنت بود، نیما یوشیج در نامه‌‌ای این مجلس را به شیطان تشبیه کرد.

در همین روز به سال ۱۳۲۱ رضاشاه از قدرت کناره‌‌گیری کرده بود و مجلس لایحه‌‌ي استخدام دکتر میلسپو^[36] و مستشاران آمریکایی را برای پنج سال تصویب کرد. سمت میلسپو در ایران رئیس کل دارائی با سالیانه هجده هزار دلار حقوق به اضافه‌‌ی خانه مسکونی و اثاثیه و هزینه‌‌ی مسافرت‌‌هایش بود. چهارده سال بعد در ۱۳۳۵ سربازان اسرائیلی که در جریان بحران کانال سوئز وارد نوار غزه شده بودند به پناهندگان فلسطینی در روستای رفه حمله کردند و ۱۱۱ نفر از روستاییان و پناهندگان را کشتند. در ۱۳۵۸ هم جیمی کارتر^[37] در پاسخ به گروگانگیری دستور داد خرید نفت از ایران ممنوع شود و در ۱۳۸۰ نیروهای ائتلاف شمال وارد کابل شدند و این شهر را از طالبان پاکسازی کردند. در سال ۱۳۸۳ هم یاسر عرفات درگذشت و محمود عباس به جای او رهبری سازمان آزادی‌‌بخش فلسطین را بر عهده گرفت.

در ۱۲۹۱ گئورگ اول شاه یونان طی مراسمی وارد شهر تسالونیکی؟ شد و پس از ۴۸۲ سال به حاکمیت عثمانی‌‌ها در این منطقه پایان داد،این روز در قرن کنونی با پویایی قدرت در شوروی پیوند خورده است. چون در ۱۳۱۹ ویاچسلاو مولوتوف^[38] وزیر امور خارجه‌‌ی شوروی برای رایزنی درباره‌‌ی پیوستن شوروی به نیروهای محور وارد برلین شد و در ۱۳۶۱ یوری آندروپوف^[39] پس از برژنف^[40] به دبیرکلی حزب کمونیست شوروی رسید. در این میان در سال ۱۳۲۱ نبرد دریایی گوادال‌‌کانال بین ژاپن و آمریکا آغاز شد و در ۱۳۶۹ آکیهیتو^[41] به مقام امپراتوری ژاپن رسید (تصویر بالا).

 دیدار مولوتوف و آلمان‌‌ها

جنگ دریایی گوادال‌‌کانال

از جمله‌‌ی رخدادهای پراکنده‌‌ی این روز این که در ۱۳۶۹ تیم برنِرز لی^[42] اولین پیشنهاد برای تشکیل شبکه‌‌ی جهانی اینترنت (WWW) را منتشر کرد. در ۱۳۷۸ زلزله‌‌ای به بزرگی ۲/۷ ریشتر منطقه‌‌ی دوزجه^[43] در ترکیه را لرزاند و به مرگ ۸۴۵ نفر و زخمی شدن پنج هزار نفر منتهی شد و در ۱۳۸۲ خط قطار تجاری شانگهای با سرعت ۵۰۱ کیلومتر بر ساعت سریع‌‌ترین وسیله‌‌ی ترابری زمینی عمومی شد.

آندروپوف

گئورگ اول

خط رولاند

حسن روحانی

سون‌‌یات‌‌سن

رودن

   بورودین

در روز چهارشنبه بیست و یکم آبان سال ۱۱۹۰ بهمن‌‌میرزا بهاءالدوله پسر سی و هفتم فتحعلی‌‌شاه و برادر تنی سیف‌‌الله‌‌میرزا زاده شد، در ۱۲۶۷ ابوالکلام آزاد دولتمرد و دانشمند هندی، در ۱۳۱۲ جلال طالبانی ششمین رئیس‌‌جمهور عراق و در ۱۳۲۷ حسن روحانی رئیس‌‌جمهور ایران زاده شدند. در ۱۳۳۸ یغمای جندقی ادیب و شاعر فوت کرد و در محله‌‌ی گودال دهکده‌‌ی خور در خانه‌‌ی خودش درگذشت و در بقعه‌‌ی امامزاده داود در خور به خاک سپرده شد.

شارن‌‌هورست

طالبانی

در میان غیرایرانیان زادگان نامدار عبارت‌‌اند از: گرهارد شارن‌‌هورست^[44] سردار و وزیر دفاع پروس (۱۱۳۴)، ‌‌الکساندر بورودین^[45] آهنگساز و شیمی‌‌دان روس (۱۲۱۲)، اگوست رودن^[46] مجسمه‌‌ساز و نقاش فرانسوی (۱۲۱۹)، سون یات سن^[47] اولین رئیس‌‌جمهور چین (۱۲۴۵)، کارلوس کاستاندا^[48] مورخ مکزیکی (۱۲۷۵) و میشل اِندِه^[49] داستان‌‌نویس آلمانی (۱۳۰۸).

ابولکلام آزاد

 میشل انده

بیست و دوم آبان

روز بیست و دوم آبان سال ۱۲۱۸ انگلیسی‌‌ها با سربازان هندی‌‌شان به قلعه‌‌ی کلات حمله بردند. پس از این نبرد این سربازان جز هشت هزار نفرشان به هند بازگشتند. در ۱۲۹۳ دولت عثمانی در جریان جنگ جهانی اول به انگلستان، فرانسه، روسیه، صربستان و مونته‌‌نگرو اعلان جنگ داد و در ۱۳۲۰ آئین گشایش مجلس سیزدهم با تشریفات تمام انجام پذیرفت و متفقینی که ایران را اشغال کرده بودند خود را با دولتی مستقر روبرو یافتند.

رونالد دفئو

جیمز برید

 توماس کرانبر

ژان سیلوین بیی 

در همین روز به سال ۹۳۲ سراسقف کانتربری توماس کرانبر^[50] و چهار هوادارش به جرم خیانت به دستور ملکه مری اول به اعدام محکوم شدند، در ۱۰۲۱ در جریان اولین جنگ داخلی انگلستان سلطنت‌‌طلبان در نبرد تِرنهام گرین^[51] از برابر مشروطه‌‌خواهان عقب‌‌نشینی کردند و نتوانستند طبق نقشه‌‌شان لندن را بگیرند. در ۱۱۷۲ ژان سیلوِین بَیی^[52] اولین شهردار پاریس به دست انقلابیون فرانسه با گیوتین اعدام شد. در ۱۲۹۷ چکسلواکی جمهوری شد، در ۱۳۷۳ مردم سوئد در همه‌‌پرسی به پیوستن به اتحادیه‌‌ی اروپا رأی دادند و در ۱۳۹۴ در جریان حمله‌‌ی تروریستی پردامنه به پاریس ۱۳۰ نفر کشته و ۳۸۶ نفر زخمی شدند.

در ۱۲۲۰ جیمز برِید^[53] برای نخستین بار پدیده‌‌ای را دید که آن را مغناطیس حیوانی می‌‌خواند و کلمه‌‌ی هیپنوتیزم را برایش ابداع کرد، در ۱۲۷۱ ویلیام هلفل‌‌فینگر^[54] اولین بازیکن حرفه‌‌ای فوتبال در آمریکا نخستین بازی‌‌اش را در مقابل دستمزد انجام داد، در ۱۲۸۹ هوانوردی به نام اوژن برتون اِلی^[55] برای ‌‌اولین بار هواپیمایش را از روی عرشه‌‌ی یک کشتی به پرواز در آورد، در ۱۳۰۱ شبکه‌‌ی بی بی سی پخش خبرهای رادیویی‌‌اش را آغاز کرد، در ۱۳۱۹ کارتون فانتازیا^[56] اثر والت دیسنی به نمایش درآمد و در ۱۳۵۳ مردی به نام رونالد دِفِئو^[57] در خانه‌‌اش در امیتی‌‌ویل^[58] کل اعضای خانواده‌‌اش (پدر و مادرش، دو خواهر و دو برادرش) را به قتل رساند. این خانه پس از آن به مضمونی برای داستان‌‌های اشباح تبدیل شد و یکی از خانه‌‌های وحشت مشهور در اساطیر مدرن شد.

هواپیمای اوژن برتون الی

ویلیام هلفل‌‌فینگر 

در میان ایرانیانی که در این روز زاده شده‌‌اند می‌‌توان از ملک قاسم میرزا پسر ناصرالدین‌‌شاه (۱۲۶۵)، و اسکندر میرزا اولین رئیس‌‌جمهور پاکستان (۱۲۷۸) نام برد. جالب آن است که اسکندر میرزا در همین روز به سال ۱۳۴۸ درگذشت. شيخ عبدالله مازندراني از ملاهای محبوب و مشروطه‌‌خواه (۱۲۹۱) و آیت‌‌الله پسندیده (۱۳۷۵) هم در این روز از دنیا رفته‌‌اند.

هگل

 کیمورا

آگوستین اهل هیپو

آگوستین اهل هیپو^[59] الاهیدان مسیحی (۳۵۴ میلادی) هم در این روز زاده شده‌‌ و گئورک ویلهلم فریدریش هگل^[60] فیلسوف آلمانی (۱۲۱۰) در این روز از دنیا رفته است. غریب این که درست مانند اسکندر خان، موتو کیمورا^[61] زیست‌‌شناس آمریکایی در چنین روزی به سال ۱۳۰۳ زاده شد و در همین روز به سال ۱۳۷۳ جان سپرد.

 

 

1. Władysław III ↑
2. Battle of Varna ↑
3. Chhatrapati Shivaji Maharaj ↑
4. Battle of Pratapgarh ↑
5. Smerwick ↑
6. Rufina Alfaro ↑
7. Nat Turner ↑
8. Battle of Passchendaele ↑
9. Józef Piłsudski ↑
10. Compiègne ↑
11. Battle of Surabaya ↑
12. Bill Gates ↑
13. Martin Luther ↑
14. Richard Burton ↑
15. Ennio Morricone ↑
16. Arthur Rimbaud ↑
17. Leonid Brezhnev ↑
18. Raden Wijaya ↑
19. Majapahit ↑
20. Treaty of Granada ↑
21. Leon Trotsky ↑
22. Battle of Taranto ↑
23. Fourth Council of the Lateran ↑
24. Queen Mary I ↑
25. Gottfried Wilhelm Leibniz ↑
26. Gemini XII ↑
27. Arsacius of Tarsus ↑
28. Paracelsus ↑
29. William Hogarth ↑
30. Fyodor Dostoevsky ↑
31. Victor Emmanuel III ↑
32. John Henry Whitehead ↑
33. Leonardo DiCaprio ↑
34. Durand Line Agreement ↑
35. Mortimer Durand ↑
36. Arthur Millspaugh ↑
37. Jimmy Carter ↑
38. Vyacheslav Molotov ↑
39. Yuri Andropov ↑
40. Leonid Brezhnev ↑
41. Akihito ↑
42. Tim Berners-Lee ↑
43. Düzce ↑
44. Gerhard von Scharnhorst ↑
45. Alexander Borodin ↑
46. Auguste Rodin ↑
47. Sun Yat-sen ↑
48. Carlos Castañeda ↑
49. Michael Ende ↑
50. Archbishop Thomas Cranmer ↑
51. Battle of Turnham Green ↑
52. Jean Sylvain Bailly ↑
53. James Braid ↑
54. William Walter Heffelfinger ↑
55. Eugene Burton Ely ↑
56. Fantasia ↑
57. Ronald DeFeo ↑
58. Amityville ↑
59. Augustine of Hippo ↑
60. Georg Wilhelm Friedrich Hegel ↑

61. Motoo Kimura ↑

 

 

ادامه مطلب: ماه آبان: بیست‌وسوم تا بیست‌وپنجم

رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب