ماه آبان: بیستوششم تا بیستوهشتم
بیست و ششم آبان
روز بیست و ششم آبان سال ۱۲۴۶ (۱۸ رجب ۱۲۸۴ ق.) ميرزا يوسفخان مستشارالدوله از پاريس نامهای به ميرزا فتحعلي آخوندزاده نوشت که بخشی از آن چنین بود: «كتاب روحالاسلام (رسالهی یک کلمه)، انشاءالله، تا دو ماه ديگر تمام ميشود. مدتي است نسخهاي در دست دارم، ولي به علّت قلّت معاون و كثرت كار تمام نشده، ولي خواهد شد.» او آنگاه ميافزايد كه «خوب نسخهاي است، يعني به جميع اسباب ترقي و سيويليزاسيون از قرآن مجيد و احاديث صحيح آيات و براهين پيدا كردهام كه ديگر نگويند فلان چيز مخالف آيين اسلام يا آيين اسلام مانع ترقي و سيويليزاسيون است.»
در همین روز به سال ۱۲۹۷ ژنرال تامسون با هزار سرباز انگلیسی به باکو رفت و حکومت نظامی اعلام کرد. در ۱۳۱۳ سردار اسعد بختیاری وزیر سابق جنگ توقیف شد و به زندان قصر منتقل شد. در ۱۳۲۱ احمد قوام از مجلس تقاضای اختیارات تام کرد ولی مجلس به وی اختیار نداد. در ۱۳۹۳ هم مراسم تشییعجنازهی مرتضی پاشائی با حضور ۶۰ هزار نفر برگزار شد و ازدحام جمعیت به قدری بود که باعث اختلال در خاکسپاری شد و این برنامه به شب و پس از رفتن مردم موکول شد. این نخستین مراسم خاکسپاری عمومیای بود که جمعیتی چنین بزرگ در آن حضور مییافتند بی آنکه مراسم رسمی اسلامی مربوط به خاکسپاری را اجرا کنند. هزاران نفری که در این مراسم شرکت داشتند و نیم بیشترشان را زنان تشکیل میدادند به جای خواندن دعا به عربی ترانههایی اغلب عاشقانه را زمزمه میکردند و شکل ظاهری و جامههایشان با هنجارهای سنتی مربوط به مراسم سوگواری متفاوت بود.مراسم تدفین پاشائی
این روز به خاطر درگذشت عبدالرحمن جامی شاعر بزرگ و رهبر صوفیه و دولتمرد قلمرو تیموری نیز اهمیت دارد که به سال ۸۷۱ درگذشت. پیش از او اسامه بن منقذ مورخ و شاعر سوری (۵۶۷) و پس از او رحیم معینی کرمانشاهی شاعر معاصر (۱۳۹۴) نیز در این روز درگذشتهاند.
میگوئل کاررا
ملکه الیزابت اول
کانمو خوزه
در بیست و ششم آبان سال ۱۷۳ هجری خورشیدی کانمو[1] امپراتور ژاپن پایتخت خود را از نارا به کیوتو تغییر داد، در ۷۸۴ شریف هاشم پیشوای دینی مردم سولو در منطقهی بورنئو[2] و میندانائو[3] یک دولت سلطانی تأسیس کرد، در ۹۳۷ بعد از مرگ ملکه مری خواهر ناتنیاش الیزابت اول بر تخت نشست و عصر الیزابت در انگلستان آغاز شد. در ۱۱۸۲ انقلابیون سیاهپوست تاهیتی در نبرد وِرتیه[4] بر قوای دو هزار نفرهی استعمارگر فرانسوی پیروز شدند و جمهوری تاهیتی تثبیت شد. در سال ۱۱۹۰ خوزه میگوئل کارِرا[5] بنیانگذار کشور شیلی در مقام اولین رئیس جمهور این کشور سوگند خورد، در ۱۲۹۷ هم لاتویا از روسیه اعلام استقلال کرد و در ۱۳۱۲ هم آمریکا دولت اتحاد جماهیر شوروی را به رسمیت شناخت.
در ۱۳۲۲، ۴۱۴ هواپیمای انگلیسی برای بمباران برلین بر فراز این شهر پرواز کردند اما نتوانستند از سد دفاعی هواپیماهای آلمانی بگذرند و تنها آسیبی سطحی به این شهر وارد آوردند و ۱۳۱ شهروند آلمانی را کشتند و در مقابل ۵۳ خلبان و کمک خلبان را از دست دادند. در ۱۳۶۲ ارتش رهاییبخش ملی زاپاتیستا[6] در مکزیکو تأسیس شد و در ۱۳۶۸ انقلاب مخملی چکسلواکی آغاز شد و مردم پراگ برای مخالفت از سیطرهی حزب کمونیست به خیابانها آمدند. در ۱۳۷۶ هم ۶۲ نفر که تقریباً همهشان گردشگران خارجی بودند در نزدیکی معبد حتشپسوت[7] در لوکسور[8] مصر به دست شش اسلامگرای افراطی به قتل رسیدند.
لونوخود ۱
انقلاب مخملی پراگ
رخدادهای پراکنده اما جالب توجه دیگر این روز عبارتاند از آن که در ۱۱۷۲ هم نود کشیش کاتولیک در جریان مراسم موسوم به «غرقِ نانت[9]» کشته شدند. در جریان انقلاب فرانسه حاکم انقلابی نانت به دستگیری و کشتار کسانی روی آورد که گمان میکرد با انقلابیون مخالفتی دارند. بیشتر این افراد اشراف قدیمی یا کشیشها و راهبهها بودند اما در میانشان خانوادههای دیگری هم بودند که به خاطر سعایت و دشمنی دیگران گرفتار میشدند. انقلابیون این افراد را در قفسی آهنی میگذاشتند و در رود نانت میانداختند و به این ترتیب خفهشان میکردند (تصویر زیر). در جریان این کشتارها که بیش از سه ماه به درازا کشید افزون بر چهار هزار نفر از مردم نانت کشته شدند که در میانشان زنان و کودکان خویشاوند با ضدانقلابیون هم دیده میشدند.
در ۱۲۴۸ کانال سوئز گشایش یافت، در ۱۲۷۳ اچ اچ هولمز[10] از اولین قاتلان زنجیرهای مدرن در بوستون دستگیر شد و به قتل ۲۷ نفر اعتراف کرد. در ۱۳۲۹ لامو دوندراب[11] پانزدهساله به مقام چهاردهمین دالای لاما رسید، در ۱۳۴۲ اولین تلفن دکمهای به بازار عرضه شد و در ۱۳۴۹ روبوت چرخدار لونوخود ۱[12] که از سفینهی لونا ۱۷ رها شده بود بر سطح ماه فرود آمد و حرکت خود را آغاز کرد. این نخستین ابزار خودکار چرخدار ساختهی دست بشر بود که در خاکی جز زمین حرکت میکرد.
اچ اچ هولمز
معینی کرمانشاهی
لالا راجپات رای
زادگان نامدار این روز عبارتاند از: وسپازیان[13] امپراتور روم (سال نهم میلادی)، لویی هجدهم[14] شاه فرانسه (۱۱۳۴ هجری خورشیدی)، آگوست فردیناند موبیوس[15] ریاضیدان آلمانی (۱۱۶۹) ، رفتگان این روز هم عبارتاند از: جیووانی پیکو دلا میراندولا[16] فیلسوف ایتالیایی (۸۷۳)، اگوست رودن[17] هنرمند فرانسوی (۱۲۹۶) و لالا لاجپات رای[18] سیاستمدار هندی (۱۳۰۷).
تلفن دکمهای
میراندولا
لویی هجدهم
بیست و هفتم آبان
در روز بیست و هفتم آبان سال ۱۲۹۹ ارمنیها که زیر فشار کشتار و خونریزیهای ارتش ترکیه قرار داشتند، صلح با شوروی را پذیرفتند، اما درست یک روز بعد، ارتش سرخ با رهبری گریگوری ارژنیکیدزه[19] از آران (جمهوری آذربایجان) به ارمنستان وارد شد و دولت را سرنگون کرد و یک دولت دست نشاندهی بلشویکی را بر سر کار آورد. روز دوشنبه بیست و هفتم آبان سال ۱۳۰۸ عماد آشفته از رجال مشروطهخواه و خبرنگاران دوران رضاشاهی نخستین شماره از روزنامهی فکاهی آشفته را در مشهد منتشر کرد.
در چنین روزی به سال ۱۳۲۷ برای نخستین بار در تاریخ سیاست ایران مجلس در روزی که قرار بود به نخست وزیر رأی اعتماد بدهد به خاطر غیبت نمایندگان به حد نصاب نرسید. در ۱۳۳۰ دکتر محمد مصدق در میان استقبال پرشور مردم مصر وارد قاهره شد و شهردار این شهر خیابانی را به نام او نامگذاری کرد.
در ۱۳۳۶ رئیس شهربانی تهران بابت آلودگی هوای شهر و خطری که برای کودکان و محصلان داشت به مردم هشدار داد و این نخستین هشدار در این زمینه بود. او در گزارشش قید کرده بود که گنجایش خیابانهای تهران تنها هشتاد هزار خودرو است، ولی هر هفته صد و پنجاه خودرو به تهران افزوده میشود که علت آلودگی هواست.
بیست و هفتم آبان در تاریخ جهان هم روزی پرماجرا بوده است. در سال ۴۰۱ میلادی ویزیگتها با رهبری آلاریک[20] از رشتهکوههای آلپ رد شدند و به شمال ایتالیا حمله بردند، در ۴۷۴ هجری خورشیدی شورای کلرمون[21] با ریاست پاپ اوربان دوم[22] تشکیل شد و برای صدور حکم آغاز جنگهای صلیبی مقدمهچینی کرد. در ۸۷۳ شارل هشتم[23] شاه فرانسه فلورانس را گرفت، در ۱۱۰۹ فردریک کبیر[24] که بعدتر شاه مقتدر پروس شد با عفو سلطنتی از زندان آزاد شد.
اتو
جیم جونز
بونیفاس
در دوران معاصرمان به سال ۱۳۱۹ هیتلر و گالزو چیانو[25] وزیر امور خارجهی ایتالیا دیدار کردند و دربارهی حملهی نافرجام ایتالیا به یونان به رایزنی پرداختند. در ۱۳۴۰ جان اف کندی[26] در پوشش مشاور نظامی هجده هزار ارتشی آمریکایی را به ویتنام جنوبی گسیل کرد و در ۱۳۵۰ عمان از انگلستان استقلال یافت. در ۱۳۶۷ ریگان[27] قانون مجازات اعدام برای قاچاقچیان مواد مخدر را امضا کرد و در ۱۳۷۲ هم ۲۱ حزب سیاسی در آفریقای جنوبی قانون اساسی تازهای نوشتند و به انحصار فعالیت سیاسی برای سپیدپوستان پایان دادند.
این روز در تاریخ دین مسیح نیز گرانیگاه رخدادهایی مهم بوده است. نمونهاش آن که در سال ۳۲۶ میلادی کلیسای قدیم سنت پیتر افتتاح شد و در ۱۰۰۵ هجری خورشیدی کلیسای جدید سنت پیتر تأسیس شد. همچنین شمار زیادی از رهبران دین مسیح در این روز شاهان را تکفیر کردهاند و در این مورد همگرایی عجیبی بر این روز به چشم میخورد. در ۵۸۹ هجری خورشیدی پاپ اینوسان سوم[28] امپراتور روم مقدس اُتوی چهارم[29] را تکفیر کرد، و در ۶۸۱ پاپ بونیفاس هشتم[30] فرمانی به نام اونام سانکتام[31] صادر کرد و در آن ادعا کرد دستگاه پاپ باید بر تمام نهادهای سیاسی اقتدار معنوی اعمال کند.
شورای کلیسایی
سیل زویدرزی
در زمانهی ما هم به سال ۱۳۵۷ چند ساعت پس از آن که چند تن از پیروان پیشوایی مذهبی به نام جیم جونز[32] یک نمایندهی کنگره را در محل استقرارشان -جونزتاون[33]– به قتل رساندند، همهی اعضای این فرقه به دستور رهبرشان دست به خودکشی زدند. در این جریان ۹۱۸ نفر کشته شدند که ۲۷۰ نفرشان کودک بودند.
از جمله رخدادهای پراکندهی این روز یکی این که در ۸۰۰ یک سد در منطقهی زویدرزی[34] در هلند شکست و سرریز شدن آب رود به نابودی ۷۲ روستا و مرگ ده هزار نفر انجامید. مردم این حادثه را سیل سنت الیزابت[35] نام نهادند.
کیم وایلد
برگی از کتاب یاکوب بوهم
کشتی بخار ویلی
در ۸۷۲ کریستف کلمب برای نخستین بار به پورتوریکو رسید، در ۱۲۵۵ مارش اسلاوی[36] اثر چایکوفسکی[37] در مسکو اجرا شد و در ۱۳۰۷ کارتون «کشتی بخاری ویلی» ساختهی والت دیسنی به نمایش درآمد. این نخستین کارتونی بود که در آن صدا و تصویر هماهنگ بود و سومین ساخته بر مبنای شخصیت میکی ماوس بود و آن را به شخصیتی مشهور تبدیل کرد. والت دیسنی بر این مبنا این تاریخ را زادروز میکی ماوس دانسته است.
والتر نرنست
نیلز بوهر
جرج گالوپ
لِو ویگوتسکی
در این روز طاهره صفّارزاده شاعر به سال ۱۳۱۵ در سیرجان زاده شد و دکتر مظفر بقایی در ۱۳۶۶ در زندان درگذشت. بیست و هفتم آبان زادروز این نامداران نیز هست: ایتزام کان آک دوم[38] شاه مایا (۸۰)، لِو ویگوتسکی[39] روانشناس روس (۱۲۷۵)، جرج گالوپ[40] آماردان و ریاضیدان آمریکایی و مؤسس نظرسنجی گالوپ (۱۲۸۰)، و کیم وایلد[41] خوانندهی انگلیسی (۱۳۳۹). یاکوب بوهم[42] عارف آلمانی (۱۰۰۳) و دو فیزیکیدان، والتر نِرنست[43] فیزیکدان آلمانی در ۱۳۲۰ و نیلز بوهر[44] فیزیکدان دانمارکی در ۱۳۴۱ هم در این روز از دنیا رفتهاند.
بیست و هشتم آبان
مهمترین رخدادی که در بیست و هشتم آبان ماه سال پانزدهم هجری خورشیدی رخ داده، به انجام رسیدن نبرد قادسیه (تصویر بالا) است که سیر تاریخ جهان را تغییر داد و جریان کشورگشایی اعراب مسلمان را تثبیت کرد. در این روز مهاجمان تازی پس از سه روز نبرد در قادسیه بر سپاهیان ساسانی غلبه کردند و رستم فرخزاد سپهسالار ایران را در جنگ کشتند. شش قرن بعد در روز دوشنبه ۲۸ آبان سال ۶۲۵ ابن ابی الحدید شرح نهج البلاغه را به پایان برد.
باز در روز دوشنبه ۲۸ آبان به سال ۱۲۰۰ بود که اپیدمی مرگباری از وبا در عراق امروزین پدیدار گشت، و نزدیک به یک قرن بعد در ۱۲۹۴ کلنل پسیان با ژاندارمهای زیر فرمانش به پادگان همدان شبیخون زد و آنجا را گرفت. رضاخان میرپنج که فرماندهی این اردوگاه را بر عهده داشت از جنگیدن با او خودداری کرد و با سیصد قزاق زیر فرمانش عقبنشینی کرد.
در چنین روزی به سال ۱۳۵۸ به فرمان آیتالله خمینی سیزده نفر از گروگانهای آمریکایی سفارتخانه که زن یا سیاهپوست بودند آزاد شدند (تصویر زیر) و در ۱۳۹۲ دو بمبگذار انتحاری القاعده به سفارت ایران در بیروت حمله کردند و با منفجر کردن خود ۲۳ نفر را کشتند و ۱۶۰ نفر را زخمی کردند.
عملیات اورانوس
لینکلن هنگام سخنرانی در گیتسبورگ
عصرگاه پنجشنبه ۲۸ آبان سال ۱۲۴۲ آبراهام لینکلن[45] عصرگاه در جمع سربازان شمالی که در جبههی پنسیلوانیا میجنگیدند حاضر شد و سخنرانی مشهوری ایراد کرد که به خطابهی گتیسبورگ[46] شهرت یافته است و در آن از جنگ برای آزادی و وحدت ملی آمریکاییها سخن گفت. کل این سخنرانی چند دقیقه بیشتر به درازا نکشید و متنش که به مشهورترین سخنرانی تاریخ آمریکا بدل شد، تنها ۲۷۰ کلمه دارد!
در چنین روزی به سال ۱۲۹۱ سپاهیان صرب که بیش از صد هزار تن نیرو داشتند و زیر فرمان پِتار بویوویچ[47] میجنگیدند، بر قوای سی و هشت هزار نفرهی عثمانی و فرماندهشان ذکیپاشا غلبه کردند و شهر بیتولا[48] (موناستیر[49] قدیم) را گرفتند و به چهار قرن حاکمیت عثمانیها بر مقدونیه پایان دادند. در ۱۳۲۱ هم قوای روس، زیر فرمان مارشال ژوکف[50]، پاتک در استالینگراد را با نام عملیات اورانوس آغاز کردند و مسیر جنگ را به سمت تهاجمی شدن حرکت روسها تغییر دادند. در ۱۳۲۵ افغانستان، سوئد و ایسلند به سازمان ملل پیوستند و در ۱۳۲۹ ژنرال آیزنهاور[51] فرمانده کل قوای نظامی ناتو شد.نبرد بیتولا
در ۱۳۶۴ ریگان و گورباچف برای نخستین بار در ژنو با هم دیدار کردند، در ۱۳۶۷ رهبر کمونیستهای صربستان –اسلوبودان میلوسویچ[52] که بعدتر به ریاست جمهوری صربستان و یوگسلاوی رسید، اعلام کردآلبانیاییها و مردم کوسوو برای تجزیهی یوگسلاوی توطئه میکنند و این مقدمهی کشتار مسلمانان در قلمرو بوسنی و هرزگوین به دست صربها بود و در ۱۳۷۷ مجلس آمریکا شروع به تفحص دربارهی ماجرای مونیکا لوینسکی[53] کرد که با رئیسجمهور آمریکا بیل کلینتون[54] ارتباط نامشروع داشت.
ونگوگ
شیر فیلمسازی گلدوین
از زمرهی رخدادهای دینی، فرهنگی و فنی این روز میتوان به این موارد اشاره کرد: در ۶۶۱ پاپ مارتین چهارم[55] پیتر سوم شاه آراگون[56] را تکفیر کرد، در سال ۱۱۹۵ دانشگاه ورشو تأسیس شد، در ۱۲۲۶ دومین خط راه آهن کانادا که لاچین را به مونترآل وصل میکرد گشایش یافت، در ۱۲۹۵ ساموئل گولدوین[57] و ادگار سِلوین[58] شرکت سینمایی گولدوین را تأسیس کردند (تصویر بالا چپ). این شرکت بعدتر به متروگلدین مایر[59] تبدیل شد. در ۱۳۳۸ سازمان ملل اعلامیهی حقوق کودک را به تصویب رساند، در ۱۳۴۸ پله هزارمین گل خود را در بازی فوتبال زد، در ۱۳۷۸ تابلوی «چهرهی نقاش بیریش» اثر ونگوگ[60] ۵/۷۱ میلیون دلار فروخته شد (تصویر بالا راست). در ۱۳۸۱ هم تانکر یونانی پرستیژ[61] در ساحل گالیسیا[62] دچار نشت نفت شد و با بیست میلیون بشکه نفت دریا را آلوده کرد و وخیمترین بحران زیستمحیطی تاریخ اسپانیا و پرتغال را ایجاد کرد.
مارتین
ملکشاه سلجوقی
آیتالله خویی
ایندیرا گاندی
میخائیل کالینین
در این روز به سال۴۷۱ ملکشاه اول شاه سلجوقی درگذشت. روز جمعه ۲۸ آبان سال ۱۲۴۳ (۱۸ جمادیالثانی ۱۲۸۱ ق.) هم شیخ مرتضی انصاری در نجف فوت کرد و در ۱۳۹۳ غلامحسین مظلومی فوتبالیست جان سپرد. در سال ۱۲۷۸ هم آیتالله ابوالقاسم خوئی زاده شد.
زیمنس
شوبرت
مظلومی
میخائیل کالینین[63] اولین رئیسجمهور اتحاد جماهیر شوروی (۱۲۵۴)، اشتیاق حسین قریشی وزیر کشور پاکستان و نویسندهی تاریخ پاکستان جدید و متصدی سیاست استعماری پارسیزدایی از تاریخ این قلمرو (۱۲۸۲) و ایندیرا گاندی[64] نخستوزیر هند (۱۲۹۶) هم در این روز زاده شدهاند. در همین روز به سال ۱۰۸۲ هم بود که نقاب آهنی[65]، زندانی مشهور و مرموز فرانسوی درگذشت. ولتر این شایعه را شکل داده بود که او برادر مهتر لویی چهاردهم بوده و از قدرت خلع شده و الکساندر دوما[66] با رمانهایش او را برادر دوقلوی لویی قلمداد کرد. فرانتس شوبرت[67] موسیقیدان و آهنگساز اتریشی (۱۲۰۷)، کارل ویلهلم زیمنس[68] مهندس آلمانی (۱۲۶۲) و لئو تولستوی[69] نویسندهی روس (۱۲۸۹) از رفتگان دیگرِ این روز هستند.
اشتیاق حسین قریشی
- Kanmu ↑
- Borneo ↑
- Mindanao ↑
- Battle of Vertières ↑
- José Miguel Carrera ↑
- Zapatista Army of National Liberation (EZLN) ↑
- Hatshepsut ↑
- Luxor ↑
- Drownings at Nantes ↑
- H. H. Holmes ↑
- Lhamo Dondrub ↑
- Lunokhod 1 ↑
- Vespasian ↑
- Louis XVIII ↑
- August Ferdinand Möbius ↑
- Giovanni Pico della Mirandola ↑
- Auguste Rodin ↑
- Lala Lajpat Rai ↑
- Grigory Ordzhonikidze ↑
- Alaric I ↑
- Council of Clermont ↑
- Pope Urban II ↑
- Charles VIII ↑
- Frederick II ↑
- Galeazzo Ciano ↑
- John F. Kennedy ↑
- Ronald Reagan ↑
- Pope Innocent III ↑
- Otto IV ↑
- Pope Boniface VIII ↑
- Unam sanctam ↑
- Jim Jones ↑
- Jonestown ↑
- Zuiderzee ↑
- St. Elizabeth’s flood ↑
- Slavonic March ↑
- Pyotr Ilyich Tchaikovsky ↑
- Itzam Kʼan Ahk II ↑
- Lev Vygotsky ↑
- George Gallup ↑
- Kim Wilde ↑
- Jakob Böhme ↑
- Walther Nernst ↑
- Niels Bohr ↑
- Abraham Lincoln ↑
- Gettysburg Address ↑
- Petar Bojović ↑
- Bitola ↑
- Monastir ↑
- Georgi Zhukov ↑
- Dwight D. Eisenhower ↑
- Slobodan Milošević ↑
- Monica Lewinsky ↑
- Bill Clinton ↑
- Pope Martin IV ↑
- Peter III of Aragon ↑
- Samuel Goldwyn ↑
- Edgar Selwyn ↑
- Metro-Goldwyn-Mayer ↑
- Vincent van Gogh ↑
- Prestige ↑
- Galicia ↑
- Mikhail Kalinin ↑
- Indira Gandhi ↑
- Man in the Iron Mask ↑
- Alexandre Dumas ↑
- Franz Schubert ↑
- Carl Wilhelm Siemens ↑
-
Leo Tolstoy ↑
ادامه مطلب: ماه آبان: بیستونهم تا سیام
رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب