پنجشنبه , آذر 22 1403

ماه فروردین: بیست‌و‌پنجم تا بیست‌و‌نهم

ماه فروردین: بیست‌و‌پنجم تا بیست‌و‌نهم

بیست و پنجم فروردین

در ایران‌زمین این روز سالگرد جنگ‌های سرنوشت‌ساز است. در بیست و پنجم فروردین سال ۵۲۱ پیش از میلاد داریوش بزرگ برای نخستین بار در میدان نبرد با رقیب و هماورد نیرومندش فرورتیش روبرو شد. سپاهیان این دو در منطقه‌ی کوندورو نزدیک ری با هم جنگیدند و داریوش پیروز از میدان به در آمد. یکی از تاریخ‌های محتمل برای پایان جنگ خندق و آغاز جنگ مسلمانان با یهودیان بنی‌قریظه هم همین روز (در سال پنجم هجری) است.

در دوران باستان جنگ‌های بزرگ دیگری هم با این روز پیوند دارند. مارک آنتونی[1] که برای خونخواهی از سزار لشکری بسیج کرده بود، در ۲۵ فروردین سال ۴۳ پیش از میلاد در جنگ فوروم گولوروم[2] بر قوای دیکموس بروتوس[3] و کنسول پاسنا چیره شد. بیش از صد سال بعد در همین روز (۷۰ م.) تیتوس[4] و سپاهیان رومی اورشلیم را محاصره کردند و این مقدمه‌ی کشتار مهیب یهودیان به دست رومیان بود که چندی بعد رخ نمود. سپتیموس سِوِروس[5] هم در همین روز (۱۹۳ م.) به دنبال غوغای سپاهیانش به مقام امپراتوری روم دست یافت. در دوران جدید هم این روز سالگرد حمله‌ی رومل[6] –سپهسالار آلمانی- به تبروک[7] در شمال آفریقاست (۱۳۲۰).

Image result for farvartish behistun

فرورتیش در بیستون

در دوران جدید این روز برای مردم ایران‌زمین سالگرد درگیری با سیاست‌های توسعه‌طلبانه‌ی شوروی و پیروان نهضت بلشویسم بوده است. در ۱۲۸۸ گروه ترک‌های جوان که از بلشویسم متأثر بودند و به زودی به متحد وفادار لنین تبدیل شدند، کشتار ارمنی‌های کیلیکیه را در ترکیه‌ی امروز آغاز کردند. در ۱۳۵۷ ده‌ها هزار گرجی در تفلیس در مخالفت با سیاست کمونیست‌ها برای ریشه‌کنی زبان گرجی و جایگزین ساختنش با روسی تظاهرات کردند و با سرکوب و بگیر و ببند شدیدی روبرو شدند. اما درست ده سال بعد روسیه در گوشه‌ای دیگر از ایران‌زمین به شکست اعتراف کرد و در ۱۳۶۷ در ژنو تعهد کرد ارتش خود را از افغانستان بیرون بکشد.

Related image

جمجمه‌ی قربانیان ارمنی در روستای نابود شده‌ی شیخالان (سال ۱۲۹۴)

رخداد دیگری که به خاطر سنگینی سایه‌ی ایدئولوژی با این ماجراها نزدیکی دارد همین پنج سال پیش (۱۳۹۳) رخ داد و آن هم زمانی بود که سَلفی‌های جریان بوکوحرام -یعنی کتاب خواندن (=بوک) حرام است!- ۲۷۶ دختر دانش‌آموز را در چیبوک[8] نیجریه دزدیدند، به این بهانه که درس خواندن و باسواد شدن باعث می‌شود به جهنم بروند. بعد هم ایشان را به زور به عقد مبارزان خود در آوردند که یعنی در عمل به بردگانی جنسی تبدیلشان کردند.

http://www.flameville.com/wp-content/uploads/2014/05/chibok-school-girls.jpg

دختران ربوده شده توسط بوکو حرام پس از نجات از جهنم اخروی!

در این روز چندین رخداد دیگر هم به وقوع پیوسته است. میِزکوی اول شاه پولان‌ها در این روز (۳۴۵ خورشیدی) با زنی مسیحی ازدواج کرد و به خاطر دلدار حاضر شد به دین مسیحی بگرود. از این رو لهستانی‌ها امروز زادروز کشورشان را در این تاریخ قرار می‌دهند و بیست و پنجم فروردین را گرامی می‌دارند. رخدادی مشابه که به مسیحیت مربوط می‌شود آن که سنگ بنای کلیسای جامع نانت[9] هم در این روز (۸۱۳) نهاده شد. در ۱۱۵۴ در چنین روزی اولین نهادهای خواهان الغای بردگی در آمریکای شمالی تأسیس شد که بنجامین فرانکلین در فیلادلفیا از هواداران ایشان بود. نود سال بعد (۱۲۴۴) آبراهام لینکلن[10] به خاطر پیروی‌اش از همین سیاست در تئاتر ترور شد.

در همین روز نوح وبستر[11] اولین چاپ از لغتنامه‌ی نامدارش را منتشر کرد (۱۲۰۷)، اولین سینمای تجاری و در آمدزا در نیویورک تأسیس شد (۱۲۷۳)، و دستگاه نمایش فیلم در این سالن کینتوسکوپ[12] بود، تایتانیک در همین روز (۱۲۹۱) به کوه یخ برخورد کرد، نخستین رستوران مک دونالد در ایلینویز شروع به کار کرد (۱۳۳۴) و پروژه‌ی ژنوم انسان به فرجام رسید (۱۳۸۲).

زادگان بیست و پنجم فروردین که با سپهر تمدن ایرانی ارتباط دارند عبارت‌اند از: محمد حجازی داستان‌نویس و روزنامه‌نگار (۱۲۷۹)، و نیکلاس تینبرگن[13] زیست‌شناس نامدار هلندی و از بنیان‌گذاران علم رفتارشناسی جانوری (۱۲۸۶). در میان نامداران انیرانی هم کریستن هویگنس[14] ریاضیدان و منجم هلندی (۱۰۰۸) و آرنولد توینبی[15] مورخ نامدار انگلیسی (۱۲۶۸) در این روز به دنیا آمدند. رفتگان این روز عبارت‌اند از فریدریش هندل[16] موسیقی‌دان آلمانی (۱۱۳۸)، زامنهوف[17] مبدع لهستانی زبان اسپرانتو[18] (۱۲۹۶)، سیمون دوبووار نویسنده و فیلسوف زن‌گرای فرانسوی (۱۳۶۵) و البته عباس‌میرزا ملک‌آرا برادر کهتر ناصرالدین‌شاه (۱۲۷۶) که یکی از دلایل کشمکش شاه و امیر کبیر بود.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1230-1285\امیر کبیر و عباس میرزا.jpg

ناصرالدین‌شاه (راست)،امیرکبیر (میان) و عباس‌میرزا ملک‌آرا (چپ)

G:\pix\projects\west\The first McDonalds.jpg

اولین رستوران مک‌دونالد

بیست و ششم فروردین

بیست و ششم فروردین سالگرد چندین رخداد مهم در تاریخ ایران‌زمین است. مهم‌تر از همه آن که روز دوشنبه بیست و ششم فروردین سال ۵۷۱ میلادی تاریخ احتمالی تولد پیامبر اسلام است که در عصر پادشاهی خسرو انوشیروان ساسانی قرار می‌گیرد.

در این روز دو رخداد نظامی مربوط به ایران هم اتفاق افتاده است. روز شنبه‌ای که احتمالاً با بیست و ششم فروردین سال ۵۳۱ میلادی مصادف می‌شده، منذر سوم رهبر قبایل عرب که تابع شاهنشاه ایران بود با نیروهای خود به آذر سردار ساسانی پیوست و این دو در نزدیکی رقه بر لشکریان مهاجم روم که فرمانده‌شان بلیزاریوس[19] نامدار بود پیروز شدند و رومیان را به عقب‌نشینی واداشتند. حدود هزار و دویست سال بعد، تیمور در همین روز (۷۷۴ خورشیدی) بر تُکتمیش که فرمانروای مغول‌ها در اردوی زمین بود غلبه کرد و پایتختشان سرای را با خاک یکسان کرد و بخشی از انتقام ویرانی ایران به دست مغولان را گرفت.

در سطح جهانی هم این روز سالگرد چند واقعه‌ی نظامی در دوران معاصر است. در ۱۳۲۰ دویست هواپیمای آلمانی بِلفاست را بمباران کردند و هزار تن از مردم این شهر در این میان کشته شدند. در ۱۳۴۹ کمونیست‌ها پس از به قدرت رسیدن در کامبوج نسل‌کشی نژادپرستانه‌ای را آغاز کردند و تقریباً همه‌ی ویتنامی‌های مقیم کامبوج را کشتار کردند. جسدهای برخی از این قربانیان را به رودخانه می‌ریختند و به این ترتیب وقتی جسد هشتصد نفر از ایشان از راه رودخانه‌ی موکونگ به ویتنام رسید بخشی از جنایت‌هایشان زودتر از موعد برملا شد. در ۱۳۶۵ آمریکایی‌ها به تلافی بمبگذاری در آلمان غربی چند نقطه از لیبی را بمباران کردند. برنارد باروک[20] سیاستمدار آمریکایی هم در همین روز (۱۳۲۶) برای نخستین بار اصطلاح جنگ سرد را به کار برد.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1230-1285\حاج ابراهیم خان کلانتر.jpg

حاج ابراهیم خان کلانتر

Image result for lincoln assassins execution

مراسم اعدام قاتلان لینکلن

بیست و ششم فروردین از نظر رخدادهای سیاسی هم تا حدودی پربار بوده است. فتحعلی‌شاه در این روز (۱۱۸۰) حاج میرزا ابراهیم کلانتر را از صدارت برکنار کرد و به طالقان تبعیدش کرد. او همان کسی بود که در کشته شدن لطفعلی‌خان زند و به قدرت رسیدن قاجارها نقشی چشمگیر ایفا کرده بود و به زودی به شکلی فجیع به دست فتحعلی‌شاه کشته شد. شصت سال بعد (۱۲۴۰) لینکلن[21] با بسیج هفتاد و پنج هزار سرباز داوطلب جنگ داخلی آمریکا را آغاز کرد و چهار سال بعد (۱۲۴۴) یک روز پس از ترور شدن جان باخت. این روز به ویژه در سال ۱۳۶۸ پر سر و صدا گذشت. چون از سویی در اثر درگیری و ازدحام در ورزشگاه هیلزبورو[22] ۹۶ تن از هواداران تیم لیورپول کشته شدند، و از سوی دیگر بعد از درگذشت هو یائوبانگ[23]، دبیر کل حزب کمونیست چین که در جریان انقلاب فرهنگی کشته شده بود، گردهمایی مردم در میدان تیان‌آن‌من[24] به تظاهراتی گسترده تبدیل شد.

G:\pix\projects\west\Tank Man of Tiananmen Square.jpg

نگاره‌ی کمیابی که «مرد مقابل تانک» در میدان تیان‌آن‌من را از زاویه‌ای دیگر نشان می‌دهد

بیست و ششم فروردین در سطح جهانی سالگرد رخدادهای علمی و فرهنگی مهم هم هست. در این روز (۱۱۱۷) اپرای سِرسِه[25] در لندن اجرا شد و سازنده‌اش هندل[26] نامدار گشت، ساموئل جانسون[27] لغت‌نامه‌ی زبان انگلیسی‌اش را که تا آن زمان نخستین و مهم‌ترین اثر در این زمینه بود منتشر کرد (۱۱۳۴)، برای نخستین بار انسولین برای کنترل مرض قند به بیماران عرضه شد (۱۳۰۳)، آلبرت هوفمان[28] به طور تصادفی تأثیر توهم‌زای ال‌اس‌دی را کشف کرد (۱۳۲۲)، و از اولین خودروی فورد موستانگ[29] رونمایی شد (۱۳۴۳).

زادگان و رفتگان ۲۶ فروردین پرشمار و نامدار هستند. گذشته از پیامبر اسلام، لئوناردو داوینچی[30] (۸۳۱)، ناناک[31] اولین گوروی سیک‌ها (۸۴۸)، سلطان سلیمان دوم عثمانی (۱۰۲۱، لئونارد اولر[32] ریاضیدان نامدار سوئیسی (۱۰۸۶)، هنری جیمز[33] ادیب آمریکایی (۱۲۲۲)، امیل دورکیم[34] جامعه‌شناس پیشگام فرانسوی (۱۲۳۷)، نیکلای گومیلیف[35] شاعر و منتقد ادبی روس (۱۲۶۵)، نیکیتا خروشچف[36] رهبر شوروی (۱۲۷۳)، زاده شدند. در این بین کیم ایل سونگ[37] رهبر بدنام کمونیست‌های کره‌ی شمالی (۱۲۹۱)، جان کریستوفر[38] نویسنده‌ی انگلیسی رمان‌های علمی تخیلی (۱۳۰۱)، کلودیا کاردینالِه[39] هنرپیشه‌ی ایتالیایی (۱۳۱۷) و سامانتا فاکس[40] خواننده و هنرپیشه‌‌ی آمریکایی (۱۳۴۵) هم از فرصت استفاده کرده و به دنیا آمدند!

فهرست درگذشتگان نامدار این روز قدری کوتاه‌تر و تنوعشان قدری بیشتر است: ژان پل سارتر[41] فیلسوف فرانسوی (۱۳۵۹)، گرتا گاربو[42] هنرپیشه‌ی سوئدی (۱۳۶۹)، و پول پوت[43] رهبر کمونیست‌های کامبوج که نزدیک به یک سوم جمعیت کشورش را در سه سال کشتار کرد (۱۳۷۷) همه در این روز درگذشتند.

بیست و هفتم فروردین

بیست و هفتم فروردین به شکل جالب توجهی سالگرد رخدادهای نظامی در قلمرو باستانی آسورستان (سوریه و فلسطین و لبنان امروزین) بوده است. در ۱۴۵۷ پیش از میلاد، احتمالاً در این روز ارتش مصر هنگام حمله به شمال با نیروهای متحد امیران فلسطینی رویارو شد و جنگ بزرگی در نزدیکی شهر مجیدو[44] میانشان درگرفت. فرعونی که به سوریه تاخته بود توتموس سوم[45] بود و فلسطینی‌ها زیر درفش شاه قادش می‌جنگیدند. نزدیک به یک و نیم هزاره بعد در همین روز رومیان موفق شدند شورش یهودیان را به کلی در هم بکوبند و دژ ماسادا[46] که واپسین مرکز مقاومت قوم یهود بود در این روز (۷۳ میلادی) فرو افتاد. جنگاورانی که در ماسادا سنگر گرفته بودند وقتی دیدند به پایان خط رسیده‌اند، برای آن که از اسارت و هتک حرمت خانواده‌شان جلوگیری کنند، خود زن و فرزندشان را کشتند و بعد تا آخرین نفر جنگیدند و جان باختند. باز حدود هزار و صد سال گذشت تا جنگی دیگر در این منطقه درگرفت و این بار (در ۱۱۷۸ خورشیدی) قوای ناپلئون بودند که در نزدیکی عکا در نبرد کوه تابور بر ارتش عثمانی غلبه کردند.

Image result for battle of megiddoروایت مصری از فرعون توتموس سوم که دارد دشمنان کنعانی‌اش را در جنگ مجیدو با گرز منکوب می‌کند

در ایران معاصر این روز (۱۳۰۰) با صدور بیانیه‌ی سید ضیاء طباطبایی و اعلام لغو قرارداد استعماری ۱۹۱۹ مصادف است که با شادمانی مردم و چراغانی خیابان‌ها همراه شد. نُه سال بعد (۱۳۰۹) سرتیپ عزیزالله ضرغامی به ریاست امنیه‌ی کشور رسید و در نظمیه هم قرار شد پلیس‌ها کت و شوار آبی کم‌رنگ و کلاه لبه‌دار بپوشند.

در خارج از ایران هم رخدادهایی واقع شدند که عبارت‌اند از تأسیس اردوگاهی استعماری به دست هرناندو دِلِرما[47] (فاتح اسپانیایی) در آرژانتین که بعدتر به شهر سالما تبدیل شد (۹۶۱)، تعیین مرز بین کانادا و آمریکا طی عهدنامه‌ی راش-باگوت[48] (۱۱۹۷)، راه‌اندازی اولین ترابری عمومی با راه‌آهن در هند، از بوری‌بندر بمبئی[49] به تانِه[50] (۱۲۳۲)، تأسیس شرکت جنرال الکتریک (۱۲۷۱)، پایان اولین دور بازی‌های مدرن المپیک در آتن (۱۲۷۵) و تشکیل آخرین نشست مجمع جامعه‌ی ملل در ژنو و اعلام انحلال آن (۱۳۲۵) که به تأسیس جانشینش سازمان ملل انجامید.

بیست و هفتم فروردین در عین حال بر شهرها چندان خوش نگذشته است. در ۱۳۲۳ متفقین در حین جنگ جهانی دوم در روز جشن ایستِر ارتدوکس‌ها بلگراد را بمباران کردند و ۱۱۰۰ نفر از شهروندان آنجا را کشتند. در ۱۳۹۲ هم زلزله‌ای با شدت ۸/۷ ریشتر سیستان و بلوچستان را لرزاند و به مرگ ۳۵ نفر و زخمی شدن ۱۱۷ تن انجامید. در همین راستا می‌توان از دو رخداد ملایم‌تر هم اشاره کرد که می‌گویند اثر مشابهی بر شهرها به جا گذاشته است. یکی آن که در ۱۲۹۶ لنین از تبعیدگاهش به پتروگراد[51] بازگشت تا رهبری انقلاب بلشویکی را بر عهده بگیرد، و دیگر آن که فیدل کاسترو[52] در پیامی رادیویی اعلام کرد که کمونیست است و رژیم کوبا بر اساس اصول اشتراکی اداره خواهد شد (۱۳۴۰).

http://www.azizihonar.com/fa/uploads/posts/2009-11/1262265189_emadoalkottab-1.jpghttps://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/c/ce/Emadolkotab2.gif/240px-Emadolkotab2.gif عماد الکُتّاب و نمونه‌ای از سیاه‌‌مشقش

طبق معمول هر روز، بیست و هفتم فروردین سالگرد زاده شدن و درگذشتن‌ها هم هست؛ با این نکته که زادگان اغلب ادیب و رفتگان اغلب بانوان فرهنگ‌دوست هستند. در این روز کاترین اول ملکه‌ی روسیه[53] (۱۰۶۳) آناتول فرانس[54] داستان‌نویس فرانسوی (۱۲۲۳)، ویلبر رایت[55] مخترع هواپیما (۱۲۴۶)، چارلی چاپلین[56] (۱۲۶۸)، زاده شدند. خشن‌ترین زاده‌ی این روز عماد الکُتّاب از اعضای نامدار کمیته‌ی مجازات بود که در سریال هزاردستان نقشی مرکزی برایش در نظر گرفته بودند و تازه این شخص هم ادیب و خطاطی نامدار بود. از آن سو مادام دوپومپادور[57] زن لویی پانزدهم و ملکه‌ی فرانسه (۱۱۴۳)، ماری توسو[58] بنیانگذار موزه‌ی مشهور مجسمه‌های مومی (۱۲۲۹)، ماتیو آرنولد ادیب انگلیسی (۱۲۶۷) و پروین دولت‌آبادی از بنیانگذاران شورای کتاب کودک (۱۳۸۷) هم در این روز از دنیا رفتند.

بیست و هشتم فروردین

بیست و هشتم فروردین در ایران‌زمین سالگرد دگرگونی‌های سیاسی جزئی است و هرچه بیشتر به سمت حاشیه‌های این تمدن و سرزمین‌های پیرامونی پیش می‌رویم، رخدادها جدی‌تر می‌شود. در سال ۷۲۸ امیرنشین خاندان باوند از میان رفت و خاندان کیا افراسیاب در نواحی شمالی ایران جایگزین باوندها شدند. در ۱۳۰۹ هم سید حسن تقی‌زاده وزیر مختار ایران در لندن به تهران احضار و به سِمت وزیر طرق و شوارع منصوب شد. طی دهه‌های گذشته رخدادهای مهم عبارت بوده‌اند از تأسیس دولت جمهوری بنگلادش در ۱۳۵۰، ترور میر اکبر خیبر رهبر حزب پرچم در افغانستان و کودتای حزب کمونیست در این اقلیم که مقدمه‌ای بود برای چیرگی روسیه‌ي شوروی بر این سرزمین و ویرانی مهیب آن.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1320-25\P_taghizade_24.jpg

حسن تقی‌زاده

http://www.youthconnect.in/wp-content/uploads/2015/09/05ISBS_RADHAKRI_05_1573691e.jpg

سَروپالی راداکریشنان

بیست و هشتم فروردین در کشورهای دیگر با چند رخداد جنگی گره خورده است. در ۱۲۷۴ عهدنامه‌ی شیمونوسِکی[59] به جنگ چین و ژاپن پایان داد، با این نتیجه که ژاپن برنده‌ی جنگ شد و کره، تایوان و جنوب استان فنگ‌تین[60] را از چین جدا کرد. در ۱۳۲۰ در آغازگاه جنگ جهانی دوم دولت یوگسلاوی تسلیم آلمان شد و سقوط کرد، در ۱۳۴۰ آمریکایی‌ها حمله‌ی نافرجامشان به خلیج خوک‌ها[61] در کوبا را آغاز کردند و از هواداران فیدل کاسترو[62] شکست خوردند، و در ۱۳۵۴ خمرهای سرخ[63] پنوم‌پن[64] را گرفتند و جنگ داخلی کامبوج پایان یافت. در بیست و هشتم فروردین ۱۳۲۵ هم سوریه موفق شد استقلال خود را به دست بیاورد و از فرانسه جدا شود.

G:\pix\projects\west\bay-pigs-invasion_3efb24b56bc464d4.jpg

مهاجمان به خلیج خوک‌ها

این روز در سطح جهانی پیوندی با کاشفان و جهانگردان نیز برقرار می‌کرده است. جیووانی دا وِرازانو[65] نیز در چنین روزی (به سال ۹۰۳) به ساحل نیویورک رسید و این سرزمین را «کشف کرد».

بیست و هشتم در ضمن سالگرد چند رخداد فرهنگی و مذهبی هم هست. در ۸۸۵ سنگ بنای کلیسای سنت پیتر نهاده شد، در سال ۹۰۰ در صومعه‌ی ورمس[66] محاکمه‌ی مارتین لوتر[67] به خاطر بددینی آغاز شد و این مقدمه‌ی جنبش اصلاح دین در اروپا بود. نتیجه‌اش این شد که حدود هزار و سیصد سال بعد در ۱۳۹۳ کاوشگر کپلر[68] نخستین سیاره‌ی هم‌اندازه‌ی زمین را در منطقه‌ی قابل سکونت در منظومه‌ای دیگر گزارش کرد. دانشگاه مونستر[69] در وستفالی[70] هم در ۱۱۵۹ و دانشگاه آلاباما نیز در ۱۲۱۰ تأسیس شد. در این بین به سال ۱۲۸۵ زمین‌لرزه‌ی بزرگی سان‌فرانسیسکو را ویران کرد و آتش‌سوزی ناشی از آن به مرگ چهار هزار نفر منجر شد.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\عزت ابراهیم دوری.jpg در بیست و هشتم فروردین جی پی مورگان[71] بانکدار بزرگ آمریکایی (۱۲۱۶) و تریستان تزارا[72] شاعر رومانیایی-فرانسوی (۱۲۷۵) زاده شدند و پروکلوس[73] فیلسوف یونانی (۴۸۵ م.)، ولید بن یزید خلیفه‌ی اموی (۱۲۳)، بنجامین فرانکلین[74] بنیان‌گذار ایالات متحده (۱۱۶۹)، آلبرت انشتین (۱۳۳۴)، ساروِپالی راداکریشنان[75] دومین رئیس‌جمهور هند (۱۳۵۴)، تورگوت اوزال[76] نخست‌وزیر ترکیه (۱۳۷۲) و ژنرال عزت ابراهیم دوری (تصویر بالا) معاون اول صدام و رهبر شاخه‌ی داعش در عراق (۱۳۹۴) درگذشتند.

بیست و نهم فروردین

در بیست و نهم فروردین با تراکمی چشمگیر از رخدادهای گوناگون روبرو هستیم. نخست، خشونت‌هایی دینی است که محورش به درگیری مسلمانان و مخالفانشان مربوط می‌شود. در این روز به سال چهارم هجری سفیان بن خالد هذلی از رهبران بنی لحیان به دست عبدالله بن انیس از مسلمانان کشته شد. دوازده قرن بعد در ۱۳۲۴ نواب صفوی با دستیاری یکی از پیروانش به نام خورشیدی در میدان حشمت‌الدوله با چاقو به احمد کسروی حمله کرد و او را به سختی زخمی کردند. نواب و خورشیدی دستگیر شدند ولی بلافاصله با اعانه‌ی بازاریان ثروتمند از زندان آزاد شدند و کسروی هم این بار زنده ماند. در دوران معاصر ما همین درگیری‌های مذهبی با سلاح‌های پیشرفته گره خورد و در نتیجه در همین روز به سال ۱۳۸۶ مجموعه‌ای از بمب‌گذاری‌ها در بغداد به مرگ ۱۹۸ تن و زخمی شدن بیش از دویست تن انجامید.

در ایران‌زمین دگرگونی‌های نهادی و سیاسی‌ای هم با این روز پیوند خورده است. در ۱۳۰۰ به دستور سید ضیاء کلیه‌ی کارمندان معتاد به تریاک از ادارات کشوری و لشکری اخراج شدند، در ۱۳۰۲ پاسبان‌های تهران در دوره‌ی صدارت مشیرالدوله اعتصاب کردند چون شش ماه حقوق نگرفته بودند. در ۱۳۱۲ حاج مخبرالسلطنه هدایت به صدارت رسید و هیئت دولتی برگزید که در آن محمدعلی فروغی وزیر امور خارجه، سید حسن تقی‌زاده وزیر مالیه، علی اکبر داور وزیر عدلیه، جعفر قلی اسعد وزیر جنگ، علی منصور وزیر طرق و شوارع و فرج‌الله بهرامی وزیر پست و تلگراف بودند.

G:\pix\projects\iranzamin\modern\مخبرالسلطنه هدایت.jpg

مخبرالسلطنه هدایت

G:\pix\projects\iranzamin\modern\جعفرقلی خان سردار اسعد و رضا شاه.png

جعفرقلی‌خان اسعد (نفر دوم از راست) در کنار رضا شاه

قدری در حواشی ایران‌زمین در این روز (۱۲۷۶) به دنبال اعلام استقلال یونان در نوروز، جنگ‌های عثمانی و یونان به طور رسمی آغاز شد،‌ نزدیک به شصت سال بعد در ۱۳۳۳ جمال عبدالناصر در مصر قدرت را به دست گرفت. در خودِ ایران‌زمین در ۱۳۶۷ ناوگان آمریکا عملیات نظامی‌اش بر ضد ناوگان ایران را آغاز کرد که بزرگ‌ترین جنگ دریایی پس از جنگ جهانی دوم محسوب می‌شد. چهار سال بعد (۱۳۷۱) عبدالرشید دوستم با احمد شاه مسعود متحد شد و بر دولت محمد نجیب‌الله شورش کرد و کابل را گرفت.

در این روز چندین نهاد ماندگار هم بنیانگذاری شدند. در ۱۱۱۷ آکادمی سلطنتی تاریخ[77] در مادرید تأسیس شد، در ۱۲۳۶ کتاب احضار ارواح[78] به قلم آلن کاردک[79] در پاریس چاپ شد و نهضت اسپیریتوالیسم[80] آغاز گشت. در ۱۲۸۸ ژاندارک[81] در رم تقدیس شد و موج توجه به او در میان ملی‌گرایان فرانسوی آغاز شد، با این همه حرکات نظامی فرانسویان و تلفات عظیمشان در جنگ جهانی اول به نتیجه‌ای نرسید و در همین روز به سال ۱۳۲۱ تابع آلمان شدند و پیر لاوال[82] را که هوادار نازی‌ها بود به نخست‌‌وزیری برگزیدند و به تعبیری دولت ویشی[83] تشکیل شد. جمهوری ایرلند هم در همین روز (۱۳۲۸) از انگلستان جدا شد و زیمباوه هم در این روز (۱۳۵۹) استقلال یافت و به دولتی جمهوری تبدیل شد. در ۷۷۶ جفری چاوسر برای اولین بار در دربار چارلز دوم داستان‌های کانتربری را خواند و به تعبیری ادبیات زبان انگلیسی را بنیان نهاد.Geoffrey Chaucer (17th century).jpg

جفری چاوسر

Image result for pontiac indian

پونتیاک

Image result for sultan ahmed ottoman

 سلطان احمد اول 

G:\pix\projects\iranzamin\modern\done\هژبر_يزداني.jpgهژبر یزدانی

در این روز چند رخداد خشن هم به دست آنگلوساکسون‌ها واقع شده است. در ۱۳۲۴ بیش از هزار بمب‌افکن جزیره‌ی هلیگولاند[84] در آلمان را ویران کردند و این بخشی از درگیری‌های جنگ جهانی دوم بود، مسیر واژگونه‌اش هم در ۱۳۶۲ رخ داد، هنگامی که سفارت آمریکا در بیروت مورد حمله قرار گرفت و منفجر شد.

ضمناً در چنین روزی به سال ۸۷۱ کریستف کلمب[85] با دولت اسپانیا قراردادی نوشت تا رهبری ناوگان این کشور را برای آوردن ادویه از خاورزمین بر عهده بگیرد.

بیست و نهم فروردین در ضمن سالگرد کوشش برای ریشه‌کنی جمعیت و زبان برخاسته از ایران‌زمین هم هست. در سال ۱۲۸۲ در همین روز تزار روسیه یکی از گسترده‌ترین برنامه‌های ضدیهودی‌اش را آغاز کرد و در کیشینِف پایتخت بسارابی که به تازگی تابع روسیه شده بود، ده‌ها هزار یهودی را وادار به جلای وطن کرد. در این جریان ۷۰۰ خانه و ۶۰۰ مغازه‌ی یهودیان ویران و غارت شد و حدود پنجاه تن به قتل رسیدند. یهودیان که اغلب از ایران‌زمین به آنجا کوچیده بودند، به اروپا و فلسطین رانده شدند و بیشترشان در ورشو اقامت گزیدند.

وابستگان به تمدن ایرانی که در این روز زاده شدند عبارت‌اند از سلطان احمد اول عثمانی (۹۶۹) و سیروس شمیسا منتقد ادبی (۱۳۲۷). از آن سو هژبر یزدانی (۱۳۸۹) از میان ایرانیان و اراسموس داروین[86]، پدربزرگ طبیعی‌دان داروین بزرگ (۱۱۸۱)، پیر کوری[87] فیزیکدان فرانسوی (۱۲۸۵) و چارلز سندرس پیرس[88] فیلسوف آمریکایی (۱۲۹۳) از میان انیرانیان در این روز درگذشتند.

 

 

  1. Mark Antony ↑
  2. Battle of Forum Gallorum ↑
  3. Decimus Brutus ↑
  4. Titus ↑
  5. Septimius Severus ↑
  6. Erwin Rommel ↑
  7. Tobruk ↑
  8. Chibok ↑
  9. Nantes Cathedral ↑
  10. Abraham Lincoln ↑
  11. Noah Webster ↑
  12. Kinetoscope ↑
  13. Nikolaas Tinbergen ↑
  14. Christiaan Huygens ↑
  15. Arnold J. Toynbee ↑
  16. George Frideric Handel ↑
  17. Ludwik Lejzer Zamenhof ↑
  18. Esperanto ↑
  19. Belisarius ↑
  20. Bernard Baruch ↑
  21. Abraham Lincoln ↑
  22. Hillsborough Stadium ↑
  23. Hu Yaobang ↑
  24. Tiananmen Square ↑
  25. Serse ↑
  26. George Frideric Handel ↑
  27. Samuel Johnson ↑
  28. Albert Hofmann ↑
  29. Ford Mustang ↑
  30. Leonardo da Vinci ↑
  31. Guru Nanak ↑
  32. Leonhard Euler ↑
  33. Henry James ↑
  34. Émile Durkheim ↑
  35. Nikolay Gumilyov ↑
  36. Nikita Khrushchev ↑
  37. Kim Il-sung ↑
  38. John Christopher ↑
  39. Claudia Cardinale ↑
  40. Samantha Fox ↑
  41. Jean-Paul Sartre ↑
  42. Greta Garbo ↑
  43. Pol Pot ↑
  44. Megiddo ↑
  45. Thutmose III ↑
  46. Masada ↑
  47. Hernando de Lerma Polanco ↑
  48. Rush–Bagot Treaty ↑
  49. Bombay’s Bori Bunder ↑
  50. Thane ↑
  51. Petrograd ↑
  52. Fidel Castro ↑
  53. Catherine I of Russia ↑
  54. Anatole France ↑
  55. Wilbur Wright ↑
  56. Charlie Chaplin ↑
  57. Madame de Pompadour ↑
  58. Marie Tussaud ↑
  59. Shimonoseki ↑
  60. Fengtian ↑
  61. Bay of Pigs ↑
  62. Fidel Castro ↑
  63. Khmer Rouge ↑
  64. Phnom Penh ↑
  65. Giovanni da Verrazzano ↑
  66. Diet of Worms ↑
  67. Martin Luther ↑
  68. Kepler ↑
  69. University of Münster ↑
  70. North Rhine-Westphalia ↑
  71. J. P. Morgan ↑
  72. Tristan Tzara ↑
  73. Proclus ↑
  74. Benjamin Franklin ↑
  75. Sarvepalli Radhakrishnan ↑
  76. Turgut Özal ↑
  77. Real Academia de Historia ↑
  78. Le Livre des Esprits ↑
  79. Allan Kardec ↑
  80. Spiritualism ↑
  81. Jeanne d’Arc ↑
  82. Pierre Laval ↑
  83. Vichy ↑
  84. Heligoland ↑
  85. Christopher Columbus ↑
  86. Erasmus Darwin ↑
  87. Pierre Curie ↑

  88. Charles Sanders Peirce ↑

 

 

ادامه مطلب: ماه اردیبهشت

رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب

© همه حقوق تارنمای سوشیانس از آن شروین وکیلی است.