ماه تیر: یازدهم تا پانزدهم

ماه تیر: یازدهم تا پانزدهم

یازدهم تیر

این روز در تاریخ معاصر ایران به این دلیل اهمیت دارد که رضاشاه در آن درگذشته است. یکی از راه‌هایی که انگلیسی‌ها برای آزار شاه خلع‌شده‌ی ایران پیدا کرده بودند آن بود که در روزنامه‌های قلمروشان هر از چندی مقاله‌ای در حمله به او می‌نوشتند، در شرایطی که امکان پاسخ دادن نداشت و ضرورتی سیاسی هم برای این کار وجود نداشت. در یازدهم تیر سال ۱۳۲۳ رضاشاه پس از خواندن یکی از این مقاله‌های پرافترا و توهین‌آمیز که در روزنامه‌ی محلی تبعیدگاهش منتشر شده بود سکته کرد و درگذشت. جالب آن که فوزیه اولین عروس رضاشاه هم در همین روز به سال ۱۳۹۲ فوت کرد.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\تشییع جنازه رضا شاه.jpg$

تشییع‌جنازه‌ی رضاشاه

در سطح جهانی این روز با کوشش قدرت‌های دریایی برای جهانگستری مصادف بوده است. جالب‌تر از همه این که در ۸۷۳ خورشیدی عهدنامه‌ی توردسیلاس^[1] بین پرتغال و اسپانیا بسته شد و این دو کشور با تکیه بر نیروی دریایی نیرومندشان کره‌ی زمین را میان خود تقسیم کردند! با این همه قدرتشان چندان هم که گمان می‌کردند بی‌کران نبود. چنان که به زودی نیروی دریایی عثمانی همچون رقیبی برایشان جلوه نمود. این روز با جنگ‌های زمینی هم پیوندی دارد و مهم‌ترینش در دوران معاصر آن که در ۱۲۳۲ ارتش روسیه از رود پروث^[2] در منطقه‌ی مولداوی عبور کرد و این آغازگاه جنگ کریمه^[3] بود.

Image result for amistad joseph cinque

ژوزف سنک

$G:\pix\projects\west\Vladimir_Nabokov_1973.jpg$

ولادیمیر نابوکوف

Image result for subhas chandra bose

سوباس چاندرا بوز

یازدهم تیرماه با کوشش‌های بردگان و مستعمره‌‌شدگان برای رهایی نیز تقارنی دارد. در ۱۲۰۱ سی و هفت برده در کارولینای جنوبی با این اتهام که قصد شورش و فرار داشته‌اند به دار آویخته شدند. در ۱۲۱۸ رخداد مشابهی با فرجامی خوش‌تر تکرار شد. در نزدیکی ساحل کوبا یک دسته‌ی پنجاه و سه نفره از بردگان با رهبری ژوزف سَنک^[4] در کشتی اسپانیایی حامل برده‌ی آمیستاد^[5] شورش کردند و تاجران برده را کشتند و به آمریکا پناهنده شدند. آمریکایی‌ها که با اسپانیایی‌ها درگیر کشمکش بودند، آن‌ها را محاکمه کردند اما به خاطر غیرقانونی بودن تجارت برده در اقیانوس آتلانتیک آزادشان کردند و اجازه دادند که به آفریقا بازگردند. در ۱۳۱۹ سوباس چاندرا بوز^[6] رهبر جنبش استقلال هند در کلکته دستگیر و زندانی شد و در ۱۳۴۳ لیندون جانسون^[7] رئیس‌جمهور آمریکا قانون منع جدایی نژادی در مکان‌های عمومی را امضا کرد.

این روز با نوآوری‌هایی فنی نیز قرین بوده است. در ۱۲۷۶ گویلیمو مارکُنی^[8] ایتالیایی حق اختراع رادیو را در لندن به ثبت رساند و در ۱۲۷۹ اولین هوانورد زپلین^[9] در آلمان به پرواز در آمد. فناوری تازه‌ی هواپیمایی تلفات خاص خود را هم داشت و در همین روز بود که به سال ۱۳۱۶‌ آملیا ارهارت^[10] که یک زن خلبان ماجراجو بود هنگام پرواز در اطراف خط استوا ناپدید شد.

$G:\pix\projects\west\Guglielmo_Marconi_1901_wireless_signal.jpg$

مارکنی در حال آزمودن رادیوی بیسیم در ۱۹۰۱

در یازدهم تیر ۱۱۹۸ «بانک پس‌انداز» که اولین بانک سپرده‌گذاری آمریکا بود در نیویورک تأسیس شد، در ۱۳۴۱ اولین فروشگاه زنجیره‌ای وال‌مارت^[11] در آرکانزاس گشایش یافت، در ۱۳۸۰ اولین قلب مصنوعی آبیوکور^[12] در سینه‌ی بیماری کاشته شد و در ۱۳۸۴ کنسرت خیریه‌یlive 8 با حضور بیش از هزار موسیقی‌دان آغاز شد. این برنامه در کشورهای جی-۸ و آفریقای جنوبی اجرا شد و ۱۸۲ کانال تلویزیونی و دو هزار شبکه‌ی رادیویی آن را پوشش دادند.

$G:\pix\projects\west\Bundesarchiv_Bild_146-1972-099-15,_Ferdinand_Graf_Zeppelin_am_Schreibtisch.jpg$

فردیناند زپلین

$G:\pix\projects\west\Andrei_Gromyko_1972.jpg$ آندرئی گرومیکو

لویی یازدهم

زادگان نامدار این روز عبارت‌اند از لویی یازدهم^[13] شاه فرانسه (۸۰۲)، پاتریس لومومبا^[14] رهبر استقلال کنگو (۱۳۰۴) و دارن شان نویسنده‌ی داستان‌های تخیلی انگلیسی (۱۳۵۱). سیاهه‌ی درگذشتگان اما طولانی‌تر است: بیبرس^[15] سلطان مصری (۶۵۶)، نوستراداموس^[16] (۹۴۵)، ژان ژاک روسو^[17] فیلسوف فرانسوی (۱۱۵۷)، سلطان محمد پنجم عثمانی (۱۲۹۷)، ارنست همینگوی^[18] نویسنده‌ی آمریکایی (۱۳۴۰)، ولادیمیر نابوکوف^[19] نویسنده‌ی روس (۱۳۵۶) و آندرئی گرومیکو^[20] سیاست‌مدار شوروی (۱۳۶۸) در این روز جان سپردند.

2nd July on this day 2005: Live 8

کنسرت بزرگ Live 8

$G:\pix\projects\west\sorted\1900 First_Zeppelin_ascent.jpg$

اولین پرواز کشتی هوایی زپلین

دوازدهم تیر

این روز در تاریخ معاصرمان بیش از هرچیز به خاطر کشته شدن عشقی همدانی شاعر انقلابی اهمیت دارد که در سال ۱۳۰۳ و در آستانه‌ی تغییر دودمان از قاجار به پهلوی رخ داد. درست یک سال بعد در دوازدهم تیر ۱۳۰۴ میرزا جواد آقا ملکی تبریزی هم در قم درگذشت و او استاد آیت‌الله خمینی بود. در ۱۳۰۷ نظامنامه‌ی بانک ملی ایران به تصویب مجلس شورای ملی رسید و در چنین روزی به سال ۱۳۲۴ اولین کنگره‌ی نویسندگان ایران با ریاست ملک‌الشعرای بهار که وزیر فرهنگ ایران هم بود، پایان یافت.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\done\471px-میرزا_جواد_ملکی_تبریزی_در_حال_قنوت.jpg$

میرزا آقا ملکی تبریزی

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1300-1320\عشقی.jpg$

مراسم خاکسپاری عشقی همدانی

در تاریخ جهان دوازدهم تیرماه سالگرد جنگ‌هایی خونین است. در ۳۲۴ میلادی کنستانتین^[21] که مدعی تاج و تخت روم بود در نبرد آدریانوپل^[22] بر سپاهیان مدعی دیگری که رقیبش بود و لیکینیوس^[23] نام داشت غلبه کرد. در ۱۲۲۸ خورشیدی سپاهیان فرانسوی برای بازگرداندن پیوس نهم^[24] به تخت پاپی به رم وارد شدند و این شهر را اشغال کردند و نیروهای هوادار وحدت ایتالیا را سرکوب کردند و در ۱۲۴۵ سپاهیان پروسی در نبرد کونیگ‌گراتز^[25] بر اتریشی‌ها غلبه کردند و به این ترتیب دولت پروس حاکم و نماینده‌ی مناطق آلمانی‌نشین شد.

$G:\pix\projects\west\Gefecht_zwischen_k.k._Husaren_und_preußischen_Kürassieren_in_der_Schlacht_von_Königgrätz_(A._Bensa_1866).jpg$

نبرد کونیگ‌گراتز

در جریان جنگ جهانی دوم در دوازدهم تیر ۱۳۲۳ ارتش سرخ در جریان عملیات باگراتیون^[26] شهر مینسک را از آلمانی‌ها پس گرفت و در ۱۳۵۸ جیمی کارتر^[27] فرمان کمک‌رسانی به مجاهدین ضدکمونیست در کابل را امضا کرد. در ۱۳۹۲ هم کودتا در مصر به برکناری محمد مُرسی از قدرت انجامید.

مجموعه‌ای از رخدادهای پراکنده اما مهم دیگر هم در این روز واقع شده است. در ۱۰۷۷ توماس ساوری^[28] اختراع اولین موتور بخار را به نام خود ثبت کرد، در ۱۱۴۶ اولین شماره از قدیمی‌ترین روزنامه‌ی نروژ (Andresseavisen) که هنوز چاپ می‌شود انتشار یافت، در ۱۱۸۲ دولت آمریکا اعلام کرد که لوئیزیانا را خریداری کرده است و در ۱۲۶۵ روزنامه‌ی نیویورک تریبون^[29] اولین نشریه‌ای بود که با ماشین لینوتایپ^[30] چاپ می‌شد. در ۱۲۲۳ آخرین نمونه از پنگوئن بزرگ (Pinguinus impennis) منقرض شد و در ۱۲۸۲ دوروتی لِویت^[31] اولین زن انگلیسی شد که در مسابقه‌ی موتورسواری شرکت کرد. ۱۳۱۸ راهبی به اسم هیون فو سو^[32] فرقه‌ی بودایی هوا هائو^[33] را تأسیس کرد و در ۱۳۳۰ هم ویلیام شاکلی^[34] در اختراع ترانزیستور کامیاب شد.

$G:\pix\360px-Great_Auk_(Pinguinis_impennis)_specimen,_Kelvingrove,_Glasgow_-_geograph.org.uk_-_1108249.jpg$

پنگوئن بزرگ

زائربروخ

$G:\pix\projects\west\Constantine-cameo.jpg$

کنستانتین

زادگان نامدار این روز عبارت‌اند از جوزپه گاریبالدی^[35] سردار ایتالیایی (۱۱۸۶)، فرانتس کافکا^[36] نویسنده‌ی آلمانی‌زبان (۱۲۶۲)، روبرت مرتون^[37] جامعه‌شناس آمریکایی (۱۲۸۹) و جولین آسانژ^[38] بنیانگذار ویکی‌لیکس (۱۳۵۰). در ضمن در همین روز به سال ۱۲۵۴ فردیناند زائربروخ^[39] جراح نامدار آلمانی هم زاده شد. او بنیانگذار ساخت اعضای پروتز بدن و به خصوص دست و پای مصنوعی متحرک است، و در ضمن هوادار حزب نازی و از مدیران آزمایش‌های پزشکی بر زندانیان بود و همان کسی است که ذبیح‌الله منصوری کتاب جراح دیوانه را با تخیل زیاد درباره‌اش نوشته است.

درگذشتگان این روز عبارت‌اند از جیمز مونروئه، رئیس‌جمهور آمریکا (۱۲۱۰)، حسن تحسینی^[40] ریاضی‌دان و منجم آلبانیایی (۱۲۶۰)، تئودور هرتسل^[41] ریاضی‌دان و منجم (۱۲۸۳)، جیووانی شیاپارلی^[42] منجم و مورخ ایتالیایی (۱۲۸۹)، و علاءالدین آزاد شاعر و نویسنده‌ی بنگلادشی (۱۳۸۸).

سیزدهم تیر

سیزدهم تیرماه روزی پر جنب و جوش با رخدادهایی واگرا بوده است. نمونه‌اش آن که در غروب روز سیزدهم تیرماه سال ۴۳۳ هجری خورشیدی نور ناشی از انفجار ستاره‌ی گاو-زتا در سحابی خرچنگی به زمین رسید و اخترشناسان ایرانی و چینی آن را در رساله‌های خود ثبت کردند. این روز در ایران‌زمین و فرهنگ‌های برآمده از آن با چند رخداد سیاسی و نظامی مصادف است. در ۵۶۶ صلاح‌الدین ایوبی در نبرد حطین سپاهیان گای لوسینان شاه اورشلیم را شکست داد و همه‌ی ارتش بیست هزار نفره‌اش را کشتار کرد و حدود هفتاد سال بعد ۸۳۵ قوای عثمانی بلگراد را محاصره کردند. در ۱۲۶۶ محمدعلی جناح به مدرسه اسلامی سند در کراچی پیوست و در ۱۳۳۰ دکتر فرکنر از آمریکا آمد ایران و آپاندیس یا تومور روده‌ی شاه را عمل جراحی کرد. در ۱۳۶۱ هم سه دیپلمات و یک روزنامه‌نگار ایرانی در لبنان توسط فالانژها ربوده شدند و سرنوشتشان تا به امروز نامعلوم مانده است.

این روز در کل تاریخ جنگ نیز اهمیت داشته است. در ۳۶۲ پیش از میلاد سپاهیان دولتشهر تبس در یونان که رهبرشان اپامینونداس^[43] بود بر مهاجمان اسپارتی غلبه کردند، در ۱۲۵۸ هجری خورشیدی انگلیسی‌ها ^[44]شهر اولوندی پایتخت زولوها^[45] را گرفتند و آنجا را با خاک یکسان کردند و دست به کشتار ساکنانش گشودند. به این ترتیب جنگ زولوها با استعمارگران بریتانیایی با شکست بومیان پایان یافت. در دوران معاصرمان هم به سال ۱۳۶۶ کلاوس باربی^[46] رئیس پیشین گشتاپو^[47] در فرانسه محاکمه شد و به حبس ابد محکوم شد. در ۹۸۷ هم شهر کبک توسط ساموئل دو شامپلن^[48] بنیان نهاده شد.

$G:\pix\projects\west\Hattin_Estoire_d'Eracles جنگ حطین ایوبی شاه اورشلیم.jpg$

نبرد حطین در یک نقاشی قرون وسطایی اروپایی

$G:\pix\projects\west\Siege_of_Nándorfehérvár محاصره بلگراد هنرنامه ۱۵۸۴.jpg$

محاصره‌ی بلگراد، برگی از کتاب هنرنامه نوشته‌شده به سال ۹۶۳ خورشیدی

روز سیزدهم تیرماه با رخدادهایی مهم در کشور آمریکا پیوند خورده است. در ۱۱۸۱ مدرسه‌ی نظامی وست پوینت^[49] در نیویورک تأسیس شد. در ۱۲۰۵ توماس جفرسون^[50] و جان آدامز^[51] دومین و سومین رئیس‌جمهور آمریکا در سالگرد استقلال این کشور در یک روز درگذشتند. شاید به خاطر همین بسامد بالای مرگ رؤسای دولت آمریکا در این روز بود که در سیزدهم تیر ۱۳۲۵ فیلیپین بعد از ۳۸۱ سال استعمار از آمریکا استقلال یافت و در این بین در در سیزدهم تیر ۱۱۹۰ ونزوئلا اعلام استقلال کرد و از اسپانیا جدا شد. این روز علاوه بر سیاست آمریکا، با صنعت و ادب انگلستان نیز پیوندی برقرار می‌کنند. در ۱۲۱۶ اولین راه‌آهن در مسافت طولانی بین بیرمنگام و لیورپول به حرکت در آمد

tinted monochrome 3/4-length photo portrait of seated Dodgson holding a book

لویس کارول

$G:\pix\projects\west\Walt_Whitman_-_George_Collins_Cox.jpg$

والت ویتمن

File:Alice Liddell 2.jpg

آلیس لیدل

در ۱۲۳۴ دفتر شعر برگ‌های علف از والت ویتمن^[52] انتشار یافت و در ۱۲۴۱ دختری ده‌ساله به نام آلیس لیدل^[53] که همراه پدرِ کشیشش برای گردش سوار بر قایقی شده بود، در راه از یکی دیگر از مسافران که کشیشی ریاضی‌دان به نام چارلز دادسون^[54] (با اسم مستعار لوئیس کارول^[55]) بود و دوست خانوادگی‌شان محسوب می‌شد، خواست تا قصه‌ای برایش بگوید. قصه‌ای که او برایش تعریف کرد بعدتر بسط یافت و به کتاب آلیس در سرزمین عجایب^[56] تبدیل شد.

این روز در ضمن با صنایع نوین و یافته‌های علمی جدید هم ارتباطی دارد. در ۱۳۱۳ لئو زیلارد^[57] نخستین موتور متکی بر واکنش زنجیره‌ای را اختراع کرد که مبنای ساخت بمب اتمی شد و در ۱۳۷۶ رهیاب ناسا بر سطح مریخ فرود آمد.

همچنین در چنین روزی مجدالدین اسامه بن منقذ شاعر و شهسوار نامدار در ۴۷۴ در شیزر سوریه زاده شد، در ۹۲۵ سلطان مراد سوم عثمانی و در ۱۱۸۳ ناتانیل هاوثورن^[58] نویسنده‌ی آمریکایی و‌ ژرژ پمپیدو^[59] سیاستمدار فرانسوی (۱۲۹۰) زاده شدند. در مقابل خیرالدین بارباروسا^[60] دریاسالار عثمانی (۹۲۵)، فرانسوا رنه شاتوبریان^[61] نویسنده‌ی فرانسوی (۱۲۲۷) در این روز درگذشتند.

$G:\pix\projects\west\خیرالدین بارباروسا.jpg$

خیرالدین بارباروسا

Chateaubriand | Lapham's Quarterly

فرانسوا شاتوبریان

ژرژ پمپیدو

چهاردهم تیر

این روز در تاریخ قرن‌های اخیرمان با کشمکش‌های سیاسی پیوند خورده است. در چنین روزی به سال ۱۱۵۵ آمریکایی‌ها استقلال خود را از انگلستان در کنگره‌ی قاره‌ای اعلام کردند. و در ۱۳۱۹ با روی کار آمدن دولت ویشی در فرانسه که هوادار نازی‌ها بود روابط دیپلماتیک فرانسه و انگلستان قطع شد. یک سال بعد حمله‌ی آلمانی‌ها به روسیه آغاز شد و در چنین روزی (۱۳۲۰) ارتش آلمان در جریان عملیات بارباروسا^[62] به رود دنیپر^[63] رسید. در ۱۳۲۴ متفقین فیلیپین را از متحدین گرفتند، در ۱۳۴۱ الجزایر از فرانسه استقلال یافت و در ۱۳۵۶ ذوالفقار علی بوتو طی کودتایی از قدرت کنار زده شد.

طی سال‌های اخیر سه رخداد در حقوق سیاسی را هم در این روز داشته‌ایم: در ۱۳۵۰ قانونی جدید در آمریکا سن رأی دادن را از ۲۱ به ۱۸ سال کاهش داد و در ۱۳۷۴ ‌قانون اساسی ارمنستان بازنویسی شد و از بقایای محتوای کمونیستی قدیمی‌اش پیراسته شد. در ۱۳۷۸ هم آمریکا تحریم‌های اقتصادی بر ضد طالبان اعمال کرد. گذشته از این‌ها در ۱۳۸۸ شورش مردم ترکستان از اورومچی آغاز شد که به سختی توسط دولت چین سرکوب شد.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\ذوالفقار علی بوتو.jpg$

ذوالفقار علی بوتو

این روز در تاریخ علم هم از این نظر اهمیت دارد که در چهاردهم تیرماه سال ۱۰۶۶ اسحاق نیوتون Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica را منتشر کرد. در ۱۳۹۱ هم در شتاب‌دهنده‌ی سِرن^[64] آثاری از ذره‌ی هیگز^[65] کشف شد. در ۱۳۹۵ هم کاوشگر یونو^[66] به برجیس رسید.

نوآوری دیگری که در خوب بودنش تردیدهایی هست آن که در چنین روزی در ۱۳۲۶ میخائیل کالاشِنکوف^[67] که افسر ارتش سرخ بود تفنگ مشهور به کلاشینکف را اختراع کرد. او که در زمان کودکی با خانواده‌اش به خاطر قتل‌عام‌های استالینی آواره شده بود، بعدتر به مقام ژنرالی رسید و پس از فروپاشی کمونیسم به مسیحیت ارتدوکس بازگشت و در پایان عمر نامه‌ای نوشت و گفت که بابت اختراع این سلاح عذاب وجدان شدیدی دارد.

$G:\pix\projects\west\Prinicipia-title.png$ چهاردهم تیرماه از نظر فرهنگ عامه و سبک زندگی هم روز مهمی است. نشانه‌اش آن که در ۱۳۲۵ اولین بیکینی به بازار عرضه شد، در ۱۳۳۳ بی‌بی‌سی اولین بولتن خبری‌اش را از تلویزیون پخش کرد و درهمان سال الویس پریسلی^[68] “That’s All Right” را ضبط کرد.

این روز در ضمن با نارواداری عقیدتی انگلیسی‌ها هم تقارنی دارد. چون در پانزدهم تیر ۷۹۴ ژان هوس^[69] به جرم بدعت دینی به تیرک بسته شد و سوزانده شد و در ۹۱۴ سر توماس مور^[70] به خاطر مخالفتش با ازدواج مجدد هنری هشتم^[71] شاه انگلستان به جرم خیانت اعدام شد.

Walter Gropius

والتر گروپیوس در ۱۲۹۸

$G:\pix\projects\west\Loose chemises from 1900s.jpg$

لباس شنای بانوان آمریکایی در حدود ۱۲۸۰

در روز چهاردهم تیرماه المستنصر بالله خلیفه‌ی فاطمی )۴۰۸) و بارنوم^[72] بنیانگذار سیرک مشهور (۱۱۸۹)، فریدا کالو نقاش مکزیکی (۱۲۸۶) و تنزین گیاتسو^[73] چهاردهمین دالای لاما (۱۳۱۴)، زاده شدند و والتر گروپیوس^[74] فیلسوف روابط بین‌الملل (۱۳۴۸) درگذشت.

$G:\pix\projects\west\Spiezer_Chronik_Jan_Hus_1485.jpg$

سوزانده شدن ژان هوس بر اساس نقاشی‌ای از قرن ۱۵

$G:\pix\projects\west\Michael_Kalashikov.jpg$

میخائیل کالاشِنکوف

$G:\pix\projects\west\330px-Hans_Holbein,_the_Younger_-_Sir_Thomas_More_-_Google_Art_Project.jpg$

توماس مور

پانزدهم تیر

پانزدهم تیرماه با رخدادهایی مصادف است که ماهیت جهانی تمدن ایرانی را به خوبی نشان می‌دهد. در سال ۱۹ هجری خورشیدی در چنین روزی سپاهیان اسلام به رهبری عمرو عاص بر قوای بیزانسی در نبرد هلیوپولیس^[75] غلبه کردند. در روز آدینه پانزدهم تیر سال ۳۷۷ محمد بن یحیی بوزجانی از مفاخر علمی ایران و اسلام درگذشت، که احتمالاً در دوران حیاتش برجسته‌ترین ریاضی‌دان جهان محسوب می‌شد.

در پانزدهم تیرماه سال ۵۹۰ دریاسالار نامدار ایرانی‌تبار چینی ژِنگ‌هه^[76] از سومین سفر ماجراجویانه‌اش به نانجینگ^[77] بازگشت. او فرزند «حاجی ما» و نواده‌ی سید اجل شمس‌الدین عمر خوارزمی (زاده‌ی بخارا) حاکم ایرانی‌تبار استان یون‌نان^[78] در دوران حاکمیت سلسله‌ی یوآن^[79] بود. او در کودکی به دست سرداران سلسله‌ی مینگ^[80] اسیر و اخته شده بود و با این همه در دربار مینگ اقتداری به دست آورد و رهبری نیروی دریایی این دولت را بر عهده گرفت. او در قلمرو وسیعی سفر کرد و تا مومباسا^[81] در پایین شاخ آفریقا پیشروی کرد. در سریلانکا هم ستون یادبودی سه زبانه از سفرهایش برافراشت و بر آن به زبان‌های چینی و پارسی و تامیلی دستاوردهایش را نگاشت.

مسیر سفرهای ژنگ‌هه

در ۱۲۹۶‌ دسته‌ای از اعراب که رهبرشان لورنس عربستان^[82] بود به عقبه حمله کردند و آنجا را از دست عثمانی‌ها خارج کردند و این مقدمه‌ی سپردن حاکمیت عربستان به دست وهابی‌ها و تشکیل دولت سعودی بود. در ۱۳۰۴ محمدعلی فروغی اندیشمند و سیاستمدار برجسته‌ی ایرانی در ترکیه به عنوان سفیرکبیر مأموریت یافت و پس از برخورد با فضای سیاسی این کشور درباره‌ی ظهور موج خشونت‌های پان‌ترک‌ها به ایرانیان اعلام خطر کرد. در ۱۳۰۶ هم به دنبال الغای کاپیتولاسیون به دستور رضاشاه کلیه کارگزاری‌های حقوقی خارجی منحل شدند و همگی با بودجه‌ی خود به وزارت عدلیه منتقل شدند. در همین روز به سال ۱۳۲۴ استالین^[83] یادداشت خطی نوشت و آن را به امضای پولیت بوروی^[84] دولت شوروی رساند و برای تجزیه‌ی ایران و جدا کردن آذربایجان یک میلیون روبل بودجه در نظر گرفت.

ریچارد شیردل

در سطح جهانی نیز این روز با رخدادهای متنوعی قرین بوده است. در ۵۶۸ ریچارد شیردل^[85] به تاج و تخت انگلستان دست یافت، در ۱۱۸۶ عهدنامه‌ی تیلسیت^[86] میان روسیه و فرانسه و پروس بسته شد، در ۱۲۶۳ آلمان کامرون را مستعمره‌ی خود ساخت، در ۱۳۰۹ هنری کایسر ساخت سد بولدر^[87] را آغاز کرد. این سد امروز سد هووِر^[88] نامیده می‌شود و از مهم‌ترین نیروگاه‌های آبی آمریکاست. در ۱۳۲۶ واقعه‌ی رُزوِل^[89] رخ داد. بنا به شایعه‌ها، یک بشقاب پرنده در آمریکا سقوط کرد و بقایایش به همراه جسد بیگانه‌های فضایی در اختیار دولت آمریکا قرار گرفت. حقیقت آن است که آنچه در رزول سقوط کرد یک ماهواره‌ی جاسوسی آمریکایی بود که به همین خاطر با لاپوشانی مقامات روبرو شد و به شایعه‌های خیال‌انگیزی دامن زد که هنوز تا به امروز و پس از انتشار اسناد این ماجرا همچنان ادامه دارد. در ۱۳۴۳ مالاوی از انگلستان استقلال یافت و در ۱۳۴۶ ارتش نیجریه وارد بیافرا^[90] شد و جنگ در این منطقه آغاز شد. در ۱۳۸۳ اولین انتخابات ریاست جمهوری در اندونزی برگزار شد. در ۱۳۹۱ هم برج شارد^[91] لندن با ۳۱۰ متر بلندا افتتاح شد و مرتفع‌ترین ساختمان اروپا شد.

$G:\pix\projects\west\RoswellDailyRecordJuly8,1947.jpg$

گزارش روزنامه رزول از سقوط بشقاب پرنده

$G:\pix\projects\west\اولین کودک + پاستور درمان هاریJoseph_Meister.jpg$

ژوزف مایستر

در مقابل این روز با معدودی رخداد نوآورانه‌ی خوب هم مصادف بوده است. نمونه‌اش آن که در ۱۲۶۴ لویی پاستور^[92] با موفقیت واکسن هاری را بر کودکی به نام ژوزف مایستر^[93] که دچار گزیدگی سگ بیمار شده بود آزمود و در ۱۳۳۶ جان لنون^[94] و پاول مک‌کارتنی^[95] برای اولین بار با هم دیدار کردند و دوست شدند و سه سال بعد گروه بیتل‌ها^[96] را تأسیس کردند. یک دستاورد مهم علمی دیگر در این روز تحقق یافت و آن زمانی بود که به سال ۱۳۷۵ دالی گوسفند^[97] کلون شد و این نخستین پستانداری بود که با روش همانندسازی پدید می‌آمد.

اما نوآوری شگفت‌انگیز دیگرِ این روز به کشف یا اختراع اسنادی تاریخی مربوط می‌شود که سر و صدای زیادی طی سال‌های اخیر به پا کرده است. بر اساس روایت مشهور در پانزدهم تیرماه سال ۱۳۲۱ دختربچه‌ای به نام آن فرانک^[98] در آمستردام همراه خانواده‌اش که یهودی بودند در پستوی پشت خانه‌شان پنهان شدند تا از تعقیب نازی‌هایی که تازه هلند را گرفته بودند در امان بمانند. بر اساس این روایت آن فرانک طی دو سال مطالبی در دفترچه خاطراتش نوشت که بعدها به یکی از پرخواننده‌ترین و مشهورترین متون بازمانده از جنگ جهانی دوم تبدیل شد. بنا به همین روایت آن فرانک و خانواده‌اش در شهریور ۱۳۲۳ توسط گشتاپو دستگیر شدند و به اردوگاه کار اجباری فرستاده شدند و چند ماه بعد در زمستان همان جا در اثر تیفوس درگذشتند.

تنها بازمانده‌ی خانواده پدرش اُتو فرانک^[99] بود که در سال ۱۳۲۶ بلافاصله پس از پایان جنگ این دفترچه را نخست به آلمانی و در ۱۳۳۱ به انگلیسی منتشر کرد. این کتاب به سرعت شهرت یافت و ثروت و اعتبار فراوانی برای فرانک به همراه آورد و به صورت کتاب مقدس تبلیغاتی برای بازنمودن جنایت‌های نازی‌ها مورد استفاده قرار گرفت و بر مبنای آن فیلم‌ها و نمایشنامه‌های زیادی پدید آمد. اتو فرانک باقی عمرش را صرف بهره‌مندی از این ثروت و سخنرانی‌های پیاپی درباره‌ی اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها کرد. فعالیت مهم دیگرش شکایت از پژوهشگرانی بود که این دفترچه خاطرات را جعلی می‌دانستند. تمام دادگاه‌هایی که برای شکایت‌های او برگزار می‌شد به نفع او رأی می‌دادند، اما درباره‌ی مدعیان جعلی بودن این سند هم نرمخویی جالب توجهی نشان می‌دادند و فقط اصرار بر این بود که چنین حرفی دیگر تکرار نشود. با این همه شواهد فراوانی در دست است که نشان می‌دهد کل ماجرای این دفترچه خاطرات تبلیغاتی سیاسی بوده و به احتمال زیاد دختری با نام و نشان آن فرانک مشهور هرگز وجود نداشته است.

$G:\pix\projects\west\Anne_Frank_USA.JPG$

شعبه‌ای از مؤسسه‌ی بزرگ و متمول انتشار آثار آن فرانک

$C:\Users\Shervin\AppData\Local\Microsoft\Windows\INetCache\Content.Word\AnneFrankSchoolPhoto.jpg$

تصویر منسوب به آن فرانک

زادگان نامدار پانزدهم تیرماه عبارت‌اند از مارک بلوخ^[100] فیلسوف و مورخ فرانسوی و آنت کلرمن^[101] هنرپیشه‌ی استرالیایی (هر دو در ۱۲۶۵)، روبرت هینلین^[102] نویسنده‌ی آمریکایی داستان‌های علمی- تخیلی (۱۲۸۶) و نورسلطان نظربایف^[103] اولین رئیس‌جمهور قزاقستان (۱۳۱۹). گی دو موپاسان^[104] نویسنده‌ی فرانسوی (۱۲۷۲)، سر آرتور کنان دویل^[105] خالق انگلیسی شرلوک هولمز (۱۳۰۹) و عزیز نسین طنزنویس ترکیه هم در این روز (۱۳۷۴) درگذشته‌اند.

$G:\pix\projects\west\Marc_Bloch.jpg$