ماه امرداد: بیست‌و‌دوم تا بیست‌و‌پنجم

ماه امرداد: بیست‌و‌دوم تا بیست‌و‌پنجم

بیست و دوم امرداد

در چنین روزی به سال ۱۲۹۷ نشستی با حضور دكتر ابوالقاسم‌خان فريد و ميرزا رضاخان افشار -نماینده‌ی ميرزا كوچك‌خان جنگلي- و نمايندگان سياسي و نظامي انگليس برگزار شد و بر مبنای آن دو طرف بر سر قراردادي با هشت ماده توافق کردند. مفاد کلی این توافق آن بود که دو نیرو مزاحمتی برای هم ایجاد نکنند! سه سال بعد در ۱۳۰۰ یک اردوی هزار نفری به فرماندهی میرپنج حسین‌آقا برای سرکوبی کلنل محمدتقی‌خان پسیان عازم مشهد شدند، کلنل گلروپ فرمانده ژاندارمری، کلنل عزیزالله‌خان و کلنل سالار نظام همراه اردو بودند. در ۱۳۳۳ هم رادیو پاکستان برای نخستین بار «قوامی ترانه» را که سرود ملی این کشور است از رادیو پخش کرد. تقریباً کل این سرود به زبان پارسی است.

سکه‌ی موریس

در همین روز به سال ۵۸۲ میلادی موریس^[1] امپراتور روم شرقی شد. در ۱۰۰۳ هجری خورشیدی لویی سیزدهم کاردینال ریشیلو^[2] را به مقام صدارت منصوب کرد و این یک روز بعد از منصوب شدن او به مقام مشاور شاه بود. حدود سه قرن بعد در ۱۲۹۹ لهستانی‌ها در ورشو هجوم ارتش سرخ شوروی را پس زدند و بر روس‌ها غلبه کردند. در این بین به سال ۱۳۴۳ آخرین اعدام در انگلستان انجام شد.

یوزف پیلسودسکی لهستانی

سرداران هماورد در جنگ ورشو: میخائیل توخاچفسکی روس 

در ۱۲۹۳ نبرد لورن^[3] که نقطه‌ی عطفی در جنگ جهانی اول بود آغاز شد. این نبرد با تک فرانسویان برای پس گرفتن منطقه‌ی موزل که توسط آلمانی‌ها اشغال شده بود، شروع شد. این نبرد که ۱۱ روز به درازا کشید به قیمت جان نزدیک به پنجاه هزار نفر تمام شد. در ۱۳۲۶ پاکستان از انگلستان خودمختاری یافت ولی بخشی از کشورهای مشترک‌المنافع محسوب می‌شد. در ۱۳۳۸ هم نخستین گردهمایی لیگ فوتبال آمریکا برگزار شد.

این روز در ضمن با خشونت‌هایی مذهبی هم مصادف بوده است. در سال ۹۱۵ هجری خورشیدی راهبان بودایی کیوتو که به معبد اِنریاکوجی^[4] وابسته بودند به معابد فرقه‌ی نیچی‌رِن^[5] حمله بردند و ۲۱ معبد را در آتش سوزاندند. هفده سال بعد در ۹۳۲ میکائیل سِروِتوس^[6] دانشمند زیست‌شناس و فیلسوف اسپانیایی در ژنو به دستور ژان کالون^[7] دستگیر شد. پروتستان‌هایی که زیر فرمان کالون در این شهر یک دولت مذهبی تشکیل داده بودند، سروتوس را به جرم کفر و زندقه محاکمه کردند و سه ماه بعد بر تیرکی بستند و زنده زنده سوزاندند. آرای نوآورانه و جسورانه‌ی این دانشمند باعث شده بود هم کاتولیک‌ها و هم رهبران پروتستان از جمله مارتین لوتر^[8] او را تکفیر کنند و آرزومند مرگش باشند. چهارصد سال بعد مذهب مدرن شگفت‌انگیزی به نام مارکسیسم بر اروپا استیلا یافت و در نتیجه در بیست و دوم امرداد سال ۱۳۴۰ پیروان کمونیست این آیین که بر آلمان شرقی حاکم شده بودند، بین حریم خودشان در برلین و بخش‌های غربی شهر حصار کشیدند تا از فرار شهروندان نامؤمن به غرب جلوگیری کنند.

دو نوآوری فنی مهم هم در این روز رخ داده است. یکی به سال ۱۲۹۲ که هری بریرلی^[9] برای نخستین بار فولاد ضدزنگ را در لندن تولید کرد، دیگری و دیگری به سال ۱۳۲۱ وقتی که پروژه‌ی مانهاتان، طرح آمریکا برای تولید سلاح هسته‌ای آغاز شد.

در سال ۱۱۹۳ آندِرس یوناس آنگستروم^[10] فیزیکدان سوئدی (تصویر بالا) زاده شد. واحد طول آنگستروم (ده به توان منفی ده متر) را به یاد او آنگستروم می‌نامند. زادگان دیگر این روز هم آلفرد هیچکاک^[11] کارگردان انگلیسی (۱۲۷۸) و دانیل استیل^[12] داستان نویس آمریکایی (۱۳۲۶) هستند. در سال ۲۸۷ هجری خورشیدی هم المکتفی بالله خلیفه‌ی عباسی درگذشت که سکه‌ی دینار زرش را در بالا می‌بینید. رفتگان دیگر این روز عبارت‌اند از نوروز امیر مغول که رقیب ارغون‌خان و متحد غازان‌خان بود (۶۷۶)، اوژن دلاکروا^[13] نقاش فرانسوی (۱۲۴۲)، ادوارد بوخنر^[14] شیمیدان آلمانی (۱۲۹۶) و اچ جی ولز^[15] نویسنده‌ی انگلیسی داستان‌های علمی تخیلی (۱۳۲۵).

اچ. جی. ولز

اوژن دلاکروا

بیست و سوم امرداد

در تاریخ اسلام دو واقعه‌ی مهم در این روز رخ داده است. یکی آن که در سال ۹۶ مسلمه بن عبدالملک با سپاهیان اسلام به قسطنتنیه حمله بردند و این شهر را در محاصره‌ای گرفتند که تا یک سال بعد باقی بود. دیگری آن که به روایت منابع شیعی، روز دوشنبه بیست و سوم امرداد سال ۲۴۷ هجری خورشیدی مهدی بن حسن عسکری زاده شد که امام زمان است و میلادش بنا بر تقویم قمری در پانزدهم شعبان جشن گرفته می‌شود.

در دوران معاصر به سال ۱۲۷۹ میرزا ابراهیم خان عکاس‌باشی اولین فیلم ایرانی را از کارناوالی در کوستاند گرفت و این تنها پنج سال پس از اختراع دوربین فیلمبرداری توسط برادران لومیر^[16] بود. او در این سفر از ملازمان مظفر‌الدین‌شاه بود که به درخواست او در کنترکسویل^[17] فرمان خرید سینماتوگراف را صادر کرد.

 در سال ۱۳۰۰ کمیته‌ی انقلاب ایران با امضای کوچک جنگلی، حیدر عمواوغلی، خالوقربان، محمدی و سرخوش اعلامیه‌ای در رشت انتشار داد، این اعلامیه تشکیل حکومت جمهوری شوروی را بشارت می‌داد، در اعلامیه‌ی مشاغل اعضای کمیته به شرح زیر آمده بود: میرزاکوچک‌خان سرکمیسر و کمیسر مالیه، حیدرعمواوغلی کمیسر خارجه، خالوقربان کمیسر جنگ، میرزا محمدی کمیسر داخلیه و سرخوش کمیسر قضائی.

مکبث

سیزدهم امرداد در مقیاسی جهانی با جنگ‌ها و خونریزی‌هایی گره خورده است. در ۴۱۹ هم بنا به روایت‌های بریتانیایی مکبث^[18] پسرعمویش دونکان اول^[19] شاه اسکاتلند را به قتل رساند و به جای او به سلطنت رسید، و در ۷۴۹ شارل چهارم فرمانروای امپراتوری مقدس روم شهری تأ‌سیس کرد که امروز به نام خودش کارلسباد^[20] خوانده می‌شود. در ۸۹۰ آلفونسو دِ آلبوکرک^[21] سلطان مالاکا را شکست داد و در مالزی پایگاهی نظامی پدید آورد. در ۱۲۲۱ هم دومین نبرد سِمینول^[22] بین سربازان دولتی آمریکا و بومیان سرخپوست مقیم منطقه‌ی فلوریدا تا اوکلاهاما درگرفت، در ۱۲۷۹ هشت کشور متحد استعمارگر در جریان سرکوب شورش مشت‌زنان شهر پکن را اشغال کردند.

در ۲۳ امرداد سال ۱۳۱۶ نخستین نبرد هوایی جنگ جهانی دوم در جریان درگیری‌های چین و ژاپن رخ داد. در این حادثه شش بمب‌افکن ژاپنی که به پایگاه‌های هوایی چین حمله کرده بودند توسط جنگنده‌های چینی نابود شدند. در ۱۳۲۶ هندوستان پس از ۱۹۰ سال اشغال نظامی و چهار قرن استعمار از انگلستان استقلال یافت. انگلستان روند کشورتراشی پیرامون ایران‌زمین را ادامه داد و در همین روز به سال ۱۳۵۰ زد و بندهای بین‌المللی استان بحرین را از ایران جدا کرد و کشور بحرین به این شکل زاده شد.

در سال ۱۳۵۹ لخ والسا^[23] رهبری اعتصاب‌های سراسر گدانسک^[24] لهستان را بر عهده گرفت، در ۱۳۷۳ تروریست مشهور مارکسیست-لنینیست ونزوئلایی کارلوس شغال^[25] که در اصل ایلیچ رامیرز سانچز^[26] نام داشت، دستگیر شد و در ۱۳۸۶ چهار بمب‌گذاری انتحاری در شهرهای قحطانیه و جزیره که به کردهای ایزدی تعلق داشت، به مرگ بیش از پانصد تن و زخمی شدن ۱۵۰۰ تن دیگر انجامید. این ماجرا پس از حمله‌ی بیستم شهریور (۱۱ سپتامبر) مرگبارترین عملیات تروریستی تاریخ بوده است. این بمب‌گذاری توسط سنی‌های متعصب عراقی و احتمالاً با برنامه‌ریزی القاعده انجام پذیرفته است. در ۱۳۸۷ هم ارتش روسیه شهر گوری^[27] در اوستی^[28] (ایرون) را اشغال کردند.

لخ‌ والسا

کارلوس 

روز بیست و سوم امرداد سال ۱۳۹۲ رژیم نظامی حاکم بر مصر که تازه یک ماه پیش محمد مرسی را از قدرت کنار زده بود، به دنبال اعلام وضعیت اضطراری به جمعیتی که در حمایت از مرسی در میدان نهدا و ربع‌الادویه در قاهره تحصن کرده بودند حمله برد و فقط در یک روز بین ۸۰۰ تا ۲۶۰۰ تن را به قتل رساند و چند هزار تن را زخمی کرد. درست دو سال بعد در ۱۳۹۴ سفارت آمریکا در هاوانا بازگشایی شد و روابط کوبا و آمریکا پس از ۵۴ سال دوباره برقرار شد.

محله‌ی ربع‌الادویه پیش و پس از سرکوب هواداران مرسی

رخدادهای پراکنده‌ی اجتماعی و فنی و فرهنگی این روز هم چشمگیر بوده است. در سال ۸۹۸ شهر پاناماسیتی تأسیس شد و در ۱۲۷۲ فرانسه اولین کشوری شد که خودروها را ثبت رسمی کرد و این مقدمه‌ی پلاک‌گذاری خودروها بود. در ۱۳۱۸ فیلم «جادوگر شهر اُز^[29]» برای اولین بار در لس‌آنجلس به نمایش درآمد.

در سال ۱۲۸۰ گوستاو وایسکوپف (وایتهد^[30]) هوانورد آلمانی نخستین پرواز با وسیله‌ای موتوری را به انجام رساند. در ۱۳۱۲ اجاق هیزم‌شکنان در منطقه‌ی کُست‌رِنج^[31] ایالت اورگون آتش‌سوزی بزرگی در جنگل‌ها ایجاد کرد که تا بیست روز بعد ادامه داشت و ۹۷۰ کیلومتر مربع جنگل را از بین برد .

کلیسای جامع کولونی

گوستاو وایسکوپف

زادگان مشهور این روز عبارت‌اند از: لئوپولد هوفمان^[32] آهنگساز اتریشی (۱۱۱۷)، ریچارد فون کرافت-اِبینگ^[33] روانشناس پیشرو آلمانی و واضع کلمات سادیسم و مازوخیسم (۱۲۱۹).  در همین روز به سال ۲۸۱ هجری خورشیدی ابوالنجم بدر سپهسالار ایرانی خلیفه‌ معتدی عباسی و نابود‌کننده‌ی قیام بردگان به رهبری صاحب‌الزنج درگذشت. کنستانتین فون نویراث^[34] وزیر امور خارجه‌ی هیتلر (۱۳۳۵)، اِنزو فِراری^[35] راننده‌ی ایتالیایی ماشین مسابقه‌ای و بنیانگذار شرکت فراری (۱۳۶۷) و الیاس کانتی^[36] ادیب بلغاری (۱۳۷۳) هم در این روز درگذشته‌اند.

فراری

کرافت ابینگ

هوفمان

فون‌نویراث

بیست و چهارم امرداد

بیست و چهارم امرداد ماه به ویژه با رخدادهایی در تاریخ فتوحات مسلمانان پیوند خورده است. در چنین روزی به سال پانزدهم هجری خورشیدی سپاهیان اسلام به رهبری خالد بن ولید در نبرد یرموک^[37] با قوای بیزانس (هر طرف به استعداد حدود پانزده هزار نفر) جنگیدند و پیروز شدند و آسورستان را تصرف کردند. تلفات بیزانسی‌ها را بیش از پنجاه هزار تن برآورد کرده‌اند. در ۳۰۶ سپاهیان اسلام تارانتو ^[38] در جنوب ایتالیا را فتح کردند و به باد غارت دادند. نیم قرن بعد مسیحیان پاتکی نافرجام زدند و در ۳۶۱ اوتوی دوم^[39] فرمانروای امپراتوری مقدس روم از سپاهیان مسلمان که زیر فرمان ابوالقاسم امیر سیسیل می‌جنگیدند در نبرد کاپو کولونا^[40] (در منطقه‌ی کالابریا^[41]) شکست خورد. در۸۴۰ هم دولت ترابوزان^[42] تسلیم سلطان محمد دوم عثمانی شد و امپراتوری روم شرقی در عمل از میان رفت.

تامار گرج

 یرموک اوتوی دوم

میدان جنگ

رخدادهای دینی این روز هم بسیار جالب توجه هستند. روز شنبه بیست و چهارم امرداد سال ۵۴۳ (۱۷ رمضان ۵۵۹ ق.) امام حسن دوم نزاری پیشوای اسماعیلیان اعلام قیامت کرد و گفت که روز قیامت رسیده و شریعت پس از این منسوخ شده است! بیست ویک سال بعد در ۵۶۴ تامار^[43] ملکه‌ی گرجستان کلیسای شکل گرفته در غار وَردزی^[44] مشرف بر رود کوروش را تقدیس کرد که هنوز مرکزی دینی است. در ۱۲۵۹ هم کلیسای جامع کولونی^[45] در این شهر ساخته شد.

در ۱۲۹۳ قیصر ویلهلم امپراتور اتریش به انور پاشا نامه‌ای نوشت و از او خواست تا سلطان عثمانی را برانگیزد تا برای مسلمانان در سراسر آسیا و مصر و هند و آفریقا بر ضد استعمارگران انگلیسی و فرانسوی اعلام جهاد کند، در ۱۳۲۱ هم لهستانی‌هایی که از روسیه به ایران پناه آورده بودند با برگزاری جشن باشکوهی پیروزی نامنتظره‌ی لهستانی‌ها بر تهاجم روس‌ها در نبرد ورشو را گرامی داشتند. این نبرد که به نام معجزه‌ی ویستولا^[46] شهرت یافته، و در همین روز به سال ۱۲۹۹ انجام پذیرفت.

 در سایر کشورهای این روز با رخدادهایی جنگی مصادف بوده است. در ۴۳۶ هجری خورشیدی مکبث^[47] در نبرد لومفانان^[48] به دست رقیبش میل کولیوم مک دونکادا^[49] کشته شد. در ۶۸۸ شوالیه‌های سنت‌جان (مهمان‌نواز) شهر رودس^[50] را تصرف کردند و اسم خودشان را به شهسواران رودس تغییر دادند و قلعه‌ای ساختند که هنوز پابرجاست (تصویر زیر).

در بیست و چهارم امرداد سال ۱۳۲۴ شووا^[51] امپراتور ژاپن در برنامه‌ای رادیویی به مردم کشورش اعلام کرد که بر خلاف تبلیغات مستمر دولتی خدا نیست و کشورش هم از غربیان شکست خورده است. او از مردم ژاپن خواست از مقاومت در برابر آمریکایی‌ها دست بردارند و کره هم در این بین استقلال خود را به دست آورد. این موج استقلال‌ها تا سال‌ها بعد ادامه یافت. دو سال بعد پاکستان مستقل شد و در ۲۴ امرداد سال ۱۳۲۶ محمدعلی جناح در مقام رئیس دولت پاکستان در کراچی سوگند خورد و در ۱۳۳۹ کنگو هم از فرانسه مستقل شد.

این روز در ضمن با جنگ‌های داخلی هم قرین بوده است. در ۱۳۶۳ حزب کارگران کردستان در ترکیه شورش مسلحانه کرد و به پایگاه‌های ژاندارمری در شِمدینلی و اِروح حمله برد و در ۱۳۸۴ عهدنامه‌ی هلسینکی میان جنبش رهایی آسه^[52] (تصویر زیر) و دولت اندونزی به سه دهه خونریزی در این کشور پایان داد.

این روز با رخدادهایی فرهنگی و اجتماعی نیز گره خورده است. در ۶۶۷ هجری خورشیدی آدولف هشتم حاکم بِرگ^[53] روستای کنار رود دوسِل^[54] را به شهر تبدیل کرد. این شهر بعدها به دوسلدورف^[55] تبدیل شد. در ۱۲۴۸ دولت میجی^[56] شش وزارت ایجاد کرد که یکی‌شان وزارت شینتو^[57] نام داشت و به تبلیغ دین شمنی کهن ژاپنی‌ها اختصاص یافته بود. در ۱۲۶۷ اولین صدای موسیقی ضبط‌شده‌ی موجود در جریان مراسم رونمایی از دستگاه فونوگراف^[58] ادیسون توسط آهنگساز انگلیسی آرتور سولیوان^[59] نواخته شد و در ۱۳۴۴ گروه بیتل‌ها^[60] در ورزشگاهی در نیویورک کنسرتی برای شصت هزار هوادارشان برگزار کردند. این روز آغازگاه پیدایش کنسرت راک استادیومی است.

این نکته هم شایان توجه است که در بیست و چهارم امرداد ۱۳۰۹ اولین کارتون رنگی صدادار – Fiddlesticks– توسط اوب ایوِرکز^[61] (خالق آلمانی میکی‌ ماوس) که از شرکت والت دیسنی جدا شده بود، نمایش داده شد. زمان این کارتون کمی بیش از شش دقیقه بود.

کارتون Fiddlesticks

 اوب ایوِرکز

بیتل‌ها

پوستر فیلم جادوگر شهر اُز

در ۱۳۴۹ پاتریشیا پالینکاس^[62] اولین زن آمریکایی بود که به طور حرفه‌ای فوتبال بازی کرد. در ۱۳۵۰ هم ریچارد نیکسون^[63] پیوند میان دلار و طلا را قطع کرد و به این ترتیب استانده‌ی زر را از نظام پولی آمریکا کنار گذاشت.

بیست و چهارم امرداد در ضمن والتر اسکات^[64] در ۱۱۵۰ زاده شد و هانس کریستین اورستد^[65] شیمیدان و فیزیکدان دانمارکی (۱۱۵۶)، استنلی میلگرام^[66] روانشناسی اجتماعی آمریکایی (۱۳۱۲) و بن افلیک^[67] هنرپیشه‌ی آمریکایی (۱۳۵۱) هم در همین روز به دنیا آمده‌اند. در همین روز به سال ۶۵۳ هجری خورشیدی روبر دو سوربون^[68] بنیانگذار صومعه‌ي سوربون –که بعدها به دانشگاه تبدیل شد- درگذشت و در ۱۳۵۴ شیخ مجیب‌الرحمن اولین رئیس‌جمهور بنگلادش همراه اعضای خانواده‌اش کشته شد.

 شیخ مجیب‌الرحمن

والتر اسکات

بیست و پنجم امرداد

روز دوشنبه بیست و پنجم امرداد سال ۳۰۲ هجری خورشیدی ابوطاهر سلیمان جنابی رهبر قرمطی‌های بحرین با چهارصد سوار و پانصد پیاده به بصره حمله کرد و در جنگی سبک مفلحی والی بصره را کشت وهمه‌ی مردم شهر را که به خلیفه وفادار بودند از دم تیغ گذراند. نزدیک به هزار سال بعد، در ۱۲۸۸ پس از جنگی دیگر که مقیاسی بزرگ‌تر و خونریزی‌ای بسیار کمتر داشت، مشروطه‌خواهان بر مستبدان چیره شدند و تهران را فتح کردند. بعد هم در چنین روزی انتخابات مجلس را برگزار کردند و به دنبال آن نامدارانی مانند وثوق‌الدوله، مستشارالدوله، ذکاءالملک فروغی، صنیع‌الدوله، احتشام‌ السلطنه، مؤتمن‌الملک و سید حسن تقی‌زاده به نمایندگی مردم برگزیده شدند.

یازده سال بعد (۱۲۹۹)، در چنین روزی یکی از ایشان، یعنی وثوق‌الدوله، صدراعظم ایران بود که به خاطر ناکامی‌اش در مهار پیشروی جنگلی‌ها استعفا دارد. رضاخان که در این هنگام سرداری نیرومند اما گمنام بود در این روز به او پیشنهاد کرد که با هم دست به کودتا بزنند. اما وثوق‌الدوله که به اصول مشروطه پایبند بود قبول نکرد. یک سال بعد (۱۳۰۰) سردار نیرومند دیگری در خراسان به سرکشی پرداخته بود و او کلنل پسیان رئیس ژاندارمری بود. در چنین روزی ماژور اسمعیل‌خان فرمانده ژاندارمری سبزوار کلنل گلروپ و همراهانش را که از طرف دولت مرکزی گسیل شده بود، توقیف کرد و از ادامه‌ي مسافرت آن‌ها جلوگیری کرد. کلنل پسیان در سبزوار با گروه اعزامی از تهران ملاقات و مذاکره کرد و در نهایت کلنل گروپ و همراهانش را به نیشابور بازگرداند.

دقیقاً در همین روز کنگره‌ی حزب کمونیست بخارا با پشتیبانی ارتش سرخ تشکیل شد و برای انقلاب بلشویکی فراخوانی صادر کرد. مردم بخارا که هوادار عالم خانِ فراری -آخرین حاکم بخارا- بودند، تا بیست سال بعد در برابر نیروهای اشغالگر کمونیست مقاومت کردند. چندی بعد، استالین^[69] پس از چیرگی کامل بر منطقه‌ی بخارا تقریباً همه‌ی رهبران حزب کمونیست باقی مانده را از میان برد. دست‌اندازی کمونیست‌های روسی به بخارا و ایران شرقی بخشی از یک الگوی عمومی‌ترِ جهانی بود که با تلاش خشونت‌بار نیروهای استعماری برای استیلا بر سرزمین‌های مرزی ایران‌زمین همراه بود و واکنش مردم را به دنبال داشت. در بیست و پنجم امرداد سال ۱۳۰۸ فلسطینی‌ها سر به شورش برداشتند و از طرفی با یهودیان و از طرف دیگر با نیروهای اشغالگر انگلیسی درگیر شدند. کشمکش یک ماه ادامه یافت و به مرگ ۱۳۳ یهودی و ۱۱۶ عرب انجامید. در این هنگام جنوب آسورستان در اشغال انگلیسی‌ها بود. هفده سال بعد در یکی دیگر از متصرفات انگلیس بحرانی مشابه اما بسیار خونین‌تر رخ نمود.

نمایندگان فلسطینی‌های عرب در گردهمایی شورشیان در روضه المعارف

در بیست و پنجم امرداد ۱۳۲۵ غوغای کلکته آغاز شد و طی سه روز به کشته شدن هفت تا ده هزار نفر و بی‌خانمان شدن صد هزار تن منتهی شد. این فاجعه در آنجا ریشه داشت که انگلیسی‌ها که پس از جنگ جهانی اول در هند موقعیتی لرزان پیدا کرده بودند، سیاست نفرت‌پراکنی میان جمعیت هندو و مسلمان را در پیش گرفته بودند. با همین تدبیر بود که دو حزب بزرگ مخالف انگلیس در هند (مسلم لیگ از طرف مسلمانان و کنگره‌ی ملی هند از طرف هندوها) نتوانستند با هم توافق کنند و هند و پاکستان از هم جدا شدند.

غوغای کلکته با حمله‌ی هندوها به مسلمانان در بامداد آغاز شد که پراکنده اما سازمان یافته بود. مسلمانان در مقام پاسخ ساعت ۲ بعد از ظهر تظاهراتی برپا کردند که شمار شرکت‌کنندگان در آن را بین سی تا صد هزار تن گزارش کرده‌اند. در این گردهمایی خواجه نظام‌الدین رهبر دینی مسلمانان کلکته و سهروردی وزیر سخنرانی کردند و بر صلح و آشتی تأکید کردند و کشمکش‌های فرقه‌ای را دسیسه‌ی استعمارگران دانستند. این در حالی بود که تا ساعت ۱۱ آن روز همه‌ی زخمیان و کشتگان و مغازه‌های غارت‌شده از مسلمانان بودند و پلیس کلکته هم از تعرض مهاجمان جلوگیری نمی‌کرد. سهروردی که وزیر کلکته بود در سخنرانی‌اش به این نکته اشاره کرد و همدستی ضمنی پلیس با هندوها را محکوم کرد. عصرگاه آن روز اما درگیری‌ها ادامه یافت و فردای آن روز با حمله‌ی مجدد هندوها و سیک‌ها به مسلمانان و مقابله به مثل ایشان ادامه یافت. بخش عمده‌ی چند هزار کشته‌ی این درگیری مسلمان بودند و در نهایت بخش بزرگی از مسلمانان که در کلکته یک سوم جمعیت را تشکیل می‌دادند از خانه‌هایشان رانده شدند.

فرماندار انگلیسی کلکته و سربازانش و پلیس زیر فرمانش هیچ کاری برای مهار خشونت‌ها انجام ندادند. شواهدی هم هست که برانگیختن نفرت‌های قومی از آغاز با مدیریت و پشتیبانی مقامات انگلیسی انجام می‌پذیرفته است. این سیاست کمابیش با موفقیت هم روبرو شد. چون هندیان که از نظر سیاسی میراث‌دار دولت گورکانی و سیاست ایرانشهری بودند، به دنبال این کشمکش‌ها عنصر مسلمان خود را کمابیش از میدان سیاست طرد کردند و چون جایگزینی برایش نداشتند ناگزیر ساختار دولت استعماری و زبان انگلیسی و وابستگی به انگلستان را پذیرفتند که تا به امروز ادامه یافته است. درگیری کلکته به نفرت دوجانبه‌ی مسلمانان و هندوها در سراسر هند دامن زد و استقلال هند را چند سالی به تعویق انداخت و در نهایت با جدایی پاکستان از هند از تشکیل دولتی متمرکز و یگانه در این ناحیه جلوگیری کرد.

اجساد قربانیان کشتار کلکته و لاشخورهایی که بر سر دیوارهای شهر نشسته‌اند

در ۶۶۰ ناوگان مغول که با فرمان قوبیلای قاآن^[70] به ژاپن حمله کرده بود در اثر توفان از میان رفت. ژاپنی‌ها این حادثه را به کامیکازه^[71] خدای توفان منسوب کردند. در ۱۲۹۳ در جریان نبرد استالوپونِن^[72] ارتش آلمان به فرماندهی هرمان فون فرانسوا^[73] بر سپاهیان روس که زیر فرمان پاول فون رِنِن‌کامپف^[74] می‌جنگیدند، غلبه کردند.

حمله‌ی مغولها به‌ ژاپن

در سطح جهانی این روز با چند رخداد سیاسی و نظامی مصادف بوده که تنها به دو نمونه‌اش اشاره می‌کنیم: درسال ۳۴۲ هجری خورشیدی نیکِفوروس فوکاس^[75] امپراتور بیزانس شد و در ۱۳۳۹ قبرس از انگلستان استقلال یافت. رخدادهای پراکنده‌ی دیگری هم در این روز رخ داده‌اند که اغلب جفت‌های متضاد معنایی را بر می‌سازند!

یک نمونه آن که در سال ۱۲۳۷ پیام تبریکی بین جیمز بوکانان^[76] رئیس‌جمهور آمریکا و ملکه ویکتوریا^[77] رد و بدل شد و به این شکل خط تلگرافی که دو سر اقیانوس آتلانتیک را به هم وصل می‌کرد، افتتاح شد. در صد و سی و یکمین سالگرد این واقعه (در ۱۳۶۸) توفان خورشیدی به اختلال الکترومغناطیسی در شبکه‌های ارتباطی ومیکروچیپ‌ها منتهی شد و به تعطیلی بورس تورنتو منتهی شد.

جوزف کیتینگر نیکفوروس فوکاس

یونکرس یو-۲۸۷

نمونه‌ی دیگر آن که در ۱۳۲۳ هواپیمای آلمانی یونکرس- یو ۲۸۷^[78] برای نخستین بار پرواز کرد. این نخستین بمب‌افکن با موتور جت بود و طراحی انقلابی‌اش بدنه‌ای آیرودینامیک و بال‌هایی رو به جلو را در بر می‌گرفت. اما در شانزدهمین سالگرد این موفقیت در ۱۳۳۹ جوزف کیتینگر^[79] با سقوط آزاد از ارتفاع ۳۱ هزار متری در نیومکزیکو بی‌نیازی‌اش از هواپیماها را اثبات کرد! البته او در پایان کار با چتر بر زمین فرود آمد و سه رکورد را هم‌زمان شکست: بالاترین ارتفاع پرش، نخستین سقوط آزاد هوایی و بیشترین سرعت یک انسان بدون هواپیما.

در ۱۲۷۰ کلیسای سان سباستین^[80] در مانیل گشایش یافت. این اولین کلیسا با بدنه‌ی آهنین در آسیا بود، و در ۱۲۹۲ دانشگاه توهوکو^[81] در ژاپن اولین مرکز آموزش عالی این کشور شد که دانشجوی دختر قبول کرد.

کلیسای سان سباستین در حال ساخت

سه تن از مشاهیری که در این روز زاده شده‌اند عبارت‌اند از ناپلئون بناپارت^[82] (۱۱۴۸)، ویلهلم وونت^[83] بنیانگذار علم روانشناسی (۱۲۱۱) (پایین چپ) و چارلز بوکوفسکی^[84] نویسنده و شاعر آمریکایی (۱۲۹۹). مارگارت میچل^[85] روزنامه‌نگار و نویسنده‌ی آمریکایی (۱۳۲۸) و عیدی امین^[86] دیکتاتور اوگاندا (۱۳۸۲) هم در این روز درگذشته‌اند.

مارگارت میچل

ویلهلم وونت

عیدی امین

چارلز بوکوفسکی

 

 

1. Maurice ↑
2. Cardinal Richelieu ↑
3. Battle of Lorraine ↑
4. Enryaku-ji ↑
5. Nichiren ↑
6. Michael Servetus ↑
7. John Calvin ↑
8. Martin Luther ↑
9. Harry Brearley ↑
10. Anders Jonas Ångström ↑
11. Alfred Hitchcock ↑
12. Danielle Steel ↑
13. Eugène Delacroix ↑
14. Eduard Buchner ↑
15. H. G. Wells ↑
16. Lumière brothers ↑
17. Contrexéville ↑
18. Macbeth ↑
19. Duncan I ↑
20. Carlsbad ↑
21. Afonso de Albuquerque ↑
22. The Second Seminole War ↑
23. Lech Wałęsa ↑
24. Gdańsk ↑
25. Carlos the Jackal ↑
26. Illich Ramirez Sanchez ↑
27. Gori ↑
28. Ossetia ↑
29. The Wizard of Oz ↑
30. Gustave Whitehead ↑
31. Coast Range ↑
32. Leopold Hofmann ↑
33. Richard von Krafft-Ebing ↑
34. Konstantin von Neurath ↑
35. Enzo Ferrari ↑
36. Elias Canetti ↑
37. Battle of Yarmouk ↑
38. Taranto ↑
39. Otto II ↑
40. Battle of Capo Colonna ↑
41. Calabria ↑
42. Trebizond ↑
43. Tamar ↑
44. Vardzia ↑
45. Cologne Cathedral ↑
46. Miracle of the Vistula ↑
47. Macbeth ↑
48. Battle of Lumphanan ↑
49. Máel Coluim mac Donnchada ↑
50. Rhodes ↑
51. Showa ↑
52. Free Aceh Movement ↑
53. Count Adolf VIII of Berg ↑
54. Düssel ↑
55. Düsseldorf ↑
56. Meiji ↑
57. Shinto ↑
58. phonograph ↑
59. Arthur Sullivan ↑
60. The Beatles ↑
61. Ub Iwerks ↑
62. Patricia Palinkas ↑
63. Richard Nixon ↑
64. Walter Alva Scott ↑
65. Hans Christian Ørsted ↑
66. Stanley Milgram ↑
67. Ben Affleck ↑
68. Robert de Sorbon ↑
69. Joseph Stalin ↑
70. Kublai Khan ↑
71. kamikaze ↑
72. Battle of Stallupönen ↑
73. Hermann von François ↑
74. Paul von Rennenkampf ↑
75. Nikephoros II Phokas ↑
76. James Buchanan ↑
77. Queen Victoria ↑
78. Junkers Ju 287 ↑
79. Joseph Kittinger ↑
80. San Sebastian ↑
81. Tohoku University ↑
82. Napoleon Bonaparte ↑
83. Wilhelm Wundt ↑
84. Charles Bukowski ↑
85. Margaret Mitchell ↑

86. Idi Amin ↑

 

 

ادامه مطلب: ماه امرداد: بیست‌و‌ششم تا سی‌و‌یکم

رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب