بخش سوم: کوروش جهانگیر
گفتار چهارم: فتح بابل
و ادامهی آن در باب 51 چنین ادامه مییابد:
1. כֹּ֚ה אָמַ֣ר יְהוָ֔ה הִנְנִי֙ מֵעִ֣יר עַל־בָּבֶ֔ל וְאֶל־יֹשְׁבֵ֖י לֵ֣ב קָמָ֑י ר֖וּחַ מַשְׁחִֽית׃
2. וְשִׁלַּחְתִּ֨י לְבָבֶ֤ל׀ זָרִים֙ וְזֵר֔וּהָ וִיבֹקְק֖וּ אֶת־אַרְצָ֑הּ כִּֽי־הָי֥וּ עָלֶ֛יהָ מִסָּבִ֖יב בְּי֥וֹם רָעָֽה׃
3. אֶֽל־יִדְרֹ֤ךְ ידרך הַדֹּרֵךְ֙ קַשְׁתּ֔וֹ וְאֶל־יִתְעַ֖ל בְּסִרְיֹנ֑וֹ וְאַֽל־תַּחְמְלוּ֙ אֶל־בַּ֣חֻרֶ֔יהָ הַחֲרִ֖ימוּ כָּל־צְבָאָֽהּ׃
4. וְנָפְל֥וּ חֲלָלִ֖ים בְּאֶ֣רֶץ כַּשְׂדִּ֑ים וּמְדֻקָּרִ֖ים בְּחוּצוֹתֶֽיהָ׃
5. כִּ֠י לֹֽא־אַלְמָ֨ן יִשְׂרָאֵ֤ל וִֽיהוּדָה֙ מֵֽאֱלֹהָ֔יו מֵֽיְהוָ֖ה צְבָא֑וֹת כִּ֤י אַרְצָם֙ מָלְאָ֣ה אָשָׁ֔ם מִקְּד֖וֹשׁ יִשְׂרָאֵֽל׃
6. נֻ֣סוּ׀ מִתּ֣וֹךְ בָּבֶ֗ל וּמַלְּטוּ֙ אִ֣ישׁ נַפְשׁ֔וֹ אַל־תִּדַּ֖מּוּ בַּעֲוֹנָ֑הּ כִּי֩ עֵ֨ת נְקָמָ֥ה הִיא֙ לַֽיהוָ֔ה גְּמ֕וּל ה֥וּא מְשַׁלֵּ֖ם לָֽהּ׃
7. כּוֹס־זָהָ֤ב בָּבֶל֙ בְּיַד־יְהוָ֔ה מְשַׁכֶּ֖רֶת כָּל־הָאָ֑רֶץ מִיֵּינָהּ֙ שָׁת֣וּ גוֹיִ֔ם עַל־כֵּ֖ן יִתְהֹלְל֥וּ גוֹיִֽם׃
8. פִּתְאֹ֛ם נָפְלָ֥ה בָבֶ֖ל וַתִּשָּׁבֵ֑ר הֵילִ֣ילוּ עָלֶ֗יהָ קְח֤וּ צֳרִי֙ לְמַכְאוֹבָ֔הּ אוּלַ֖י תֵּרָפֵֽא׃
9. רפאנו רִפִּ֣ינוּ אֶת־בָּבֶל֙ וְלֹ֣א נִרְפָּ֔תָה עִזְב֕וּהָ וְנֵלֵ֖ךְ אִ֣ישׁ לְאַרְצ֑וֹ כִּֽי־נָגַ֤ע אֶל־הַשָּׁמַ֙יִם֙ מִשְׁפָּטָ֔הּ וְנִשָּׂ֖א עַד־שְׁחָקִֽים׃
10. הוֹצִ֥יא יְהוָ֖ה אֶת־צִדְקֹתֵ֑ינוּ בֹּ֚אוּ וּנְסַפְּרָ֣ה בְצִיּ֔וֹן אֶֽת־מַעֲשֵׂ֖ה יְהוָ֥ה אֱלֹהֵֽינוּ׃
11. הָבֵ֣רוּ הַחִצִּים֮ מִלְא֣וּ הַשְּׁלָטִים֒ הֵעִ֣יר יְהוָ֗ה אֶת־ר֙וּחַ֙ מַלְכֵ֣י מָדַ֔י כִּֽי־עַל־בָּבֶ֥ל מְזִמָּת֖וֹ לְהַשְׁחִיתָ֑הּ כִּֽי־נִקְמַ֤ת יְהוָה֙ הִ֔יא נִקְמַ֖ת הֵיכָלֽוֹ׃
12. אֶל־חוֹמֹ֨ת בָּבֶ֜ל שְׂאוּ־נֵ֗ס הַחֲזִ֙יקוּ֙ הַמִּשְׁמָ֔ר הָקִ֙ימוּ֙ שֹֽׁמְרִ֔ים הָכִ֖ינוּ הָאֹֽרְבִ֑ים כִּ֚י גַּם־זָמַ֣ם יְהוָ֔ה גַּם־עָשָׂ֕ה אֵ֥ת אֲשֶׁר־דִּבֶּ֖ר אֶל־יֹשְׁבֵ֥י בָבֶֽל׃
13. שכנתי שֹׁכַנְתְּ֙ עַל־מַ֣יִם רַבִּ֔ים רַבַּ֖ת אֽוֹצָרֹ֑ת בָּ֥א קִצֵּ֖ךְ אַמַּ֥ת בִּצְעֵֽךְ׃
14. נִשְׁבַּ֛ע יְהוָ֥ה צְבָא֖וֹת בְּנַפְשׁ֑וֹ כִּ֣י אִם־מִלֵּאתִ֤יךְ אָדָם֙ כַּיֶּ֔לֶק וְעָנ֥וּ עָלַ֖יִךְ הֵידָֽד׃ ס
15. עֹשֵׂ֥ה אֶ֙רֶץ֙ בְּכֹח֔וֹ מֵכִ֥ין תֵּבֵ֖ל בְּחָכְמָת֑וֹ וּבִתְבוּנָת֖וֹ נָטָ֥ה שָׁמָֽיִם׃
16. לְק֨וֹל תִּתּ֜וֹ הֲמ֥וֹן מַ֙יִם֙ בַּשָּׁמַ֔יִם וַיַּ֥עַל נְשִׂאִ֖ים מִקְצֵה־אָ֑רֶץ בְּרָקִ֤ים לַמָּטָר֙ עָשָׂ֔ה וַיֹּ֥צֵא ר֖וּחַ מֵאֹצְרֹתָֽיו׃
17. נִבְעַ֤ר כָּל־אָדָם֙ מִדַּ֔עַת הֹבִ֥ישׁ כָּל־צֹרֵ֖ף מִפָּ֑סֶל כִּ֛י שֶׁ֥קֶר נִסְכּ֖וֹ וְלֹא־ר֥וּחַ בָּֽם׃
18. הֶ֣בֶל הֵ֔מָּה מַעֲשֵׂ֖ה תַּעְתֻּעִ֑ים בְּעֵ֥ת פְּקֻדָּתָ֖ם יֹאבֵֽדוּ׃
19. לֹֽא־כְאֵ֜לֶּה חֵ֣לֶק יַעֲק֗וֹב כִּֽי־יוֹצֵ֤ר הַכֹּל֙ ה֔וּא וְשֵׁ֖בֶט נַחֲלָת֑וֹ יְהוָ֥ה צְבָא֖וֹת שְׁמֽוֹ׃ ס
20. מַפֵּץ־אַתָּ֣ה לִ֔י כְּלֵ֖י מִלְחָמָ֑ה וְנִפַּצְתִּ֤י בְךָ֙ גּוֹיִ֔ם וְהִשְׁחַתִּ֥י בְךָ֖ מַמְלָכֽוֹת׃
21. וְנִפַּצְתִּ֣י בְךָ֔ ס֖וּס וְרֹֽכְב֑וֹ וְנִפַּצְתִּ֣י בְךָ֔ רֶ֖כֶב וְרֹכְבֽוֹ׃
22. וְנִפַּצְתִּ֤י בְךָ֙ אִ֣ישׁ וְאִשָּׁ֔ה וְנִפַּצְתִּ֥י בְךָ֖ זָקֵ֣ן וָנָ֑עַר וְנִפַּצְתִּ֣י בְךָ֔ בָּח֖וּר וּבְתוּלָֽה׃
23. וְנִפַּצְתִּ֤י בְךָ֙ רֹעֶ֣ה וְעֶדְר֔וֹ וְנִפַּצְתִּ֥י בְךָ֖ אִכָּ֣ר וְצִמְדּ֑וֹ וְנִפַּצְתִּ֣י בְךָ֔ פַּח֖וֹת וּסְגָנִֽים׃
24. וְשִׁלַּמְתִּ֨י לְבָבֶ֜ל וּלְכֹ֣ל׀ יוֹשְׁבֵ֣י כַשְׂדִּ֗ים אֵ֧ת כָּל־רָעָתָ֛ם אֲשֶׁר־עָשׂ֥וּ בְצִיּ֖וֹן לְעֵֽינֵיכֶ֑ם נְאֻ֖ם יְהוָֽה׃ ס
25. הִנְנִ֨י אֵלֶ֜יךָ הַ֤ר הַמַּשְׁחִית֙ נְאֻם־יְהוָ֔ה הַמַּשְׁחִ֖ית אֶת־כָּל־הָאָ֑רֶץ וְנָטִ֨יתִי אֶת־יָדִ֜י עָלֶ֗יךָ וְגִלְגַּלְתִּ֙יךָ֙ מִן־הַסְּלָעִ֔ים וּנְתַתִּ֖יךָ לְהַ֥ר שְׂרֵפָֽה׃
26. וְלֹֽא־יִקְח֤וּ מִמְּךָ֙ אֶ֣בֶן לְפִנָּ֔ה וְאֶ֖בֶן לְמֽוֹסָד֑וֹת כִּֽי־שִׁמְמ֥וֹת עוֹלָ֛ם תִּֽהְיֶ֖ה נְאֻם־יְהוָֽה׃
27. שְׂאוּ־נֵ֣ס בָּאָ֗רֶץ תִּקְע֨וּ שׁוֹפָ֤ר בַּגּוֹיִם֙ קַדְּשׁ֤וּ עָלֶ֙יהָ֙ גּוֹיִ֔ם הַשְׁמִ֧יעוּ עָלֶ֛יהָ מַמְלְכ֥וֹת אֲרָרַ֖ט מִנִּ֣י וְאַשְׁכְּנָ֑ז פִּקְד֤וּ עָלֶ֙יהָ֙ טִפְסָ֔ר הַֽעֲלוּ־ס֖וּס כְּיֶ֥לֶק סָמָֽר׃
28. קַדְּשׁ֨וּ עָלֶ֤יהָ גוֹיִם֙ אֶת־מַלְכֵ֣י מָדַ֔י אֶת־פַּחוֹתֶ֖יהָ וְאֶת־כָּל־סְגָנֶ֑יהָ וְאֵ֖ת כָּל־אֶ֥רֶץ מֶמְשַׁלְתּֽוֹ׃
29. וַתִּרְעַ֥שׁ הָאָ֖רֶץ וַתָּחֹ֑ל כִּ֣י קָ֤מָה עַל־בָּבֶל֙ מַחְשְׁב֣וֹת יְהוָ֔ה לָשׂ֞וּם אֶת־אֶ֧רֶץ בָּבֶ֛ל לְשַׁמָּ֖ה מֵאֵ֥ין יוֹשֵֽׁב׃
30. חָדְלוּ֩ גִבּוֹרֵ֨י בָבֶ֜ל לְהִלָּחֵ֗ם יָֽשְׁבוּ֙ בַּמְּצָד֔וֹת נָשְׁתָ֥ה גְבוּרָתָ֖ם הָי֣וּ לְנָשִׁ֑ים הִצִּ֥יתוּ מִשְׁכְּנֹתֶ֖יהָ נִשְׁבְּר֥וּ בְרִיחֶֽיהָ׃
31. רָ֤ץ לִקְרַאת־רָץ֙ יָר֔וּץ וּמַגִּ֖יד לִקְרַ֣את מַגִּ֑יד לְהַגִּיד֙ לְמֶ֣לֶךְ בָּבֶ֔ל כִּֽי־נִלְכְּדָ֥ה עִיר֖וֹ מִקָּצֶֽה׃
32. וְהַמַּעְבָּר֣וֹת נִתְפָּ֔שׂוּ וְאֶת־הָאֲגַמִּ֖ים שָׂרְפ֣וּ בָאֵ֑שׁ וְאַנְשֵׁ֥י הַמִּלְחָמָ֖ה נִבְהָֽלוּ׃ ס
33. כִּי֩ כֹ֨ה אָמַ֜ר יְהוָ֤ה צְבָאוֹת֙ אֱלֹהֵ֣י יִשְׂרָאֵ֔ל בַּת־בָּבֶ֕ל כְּגֹ֖רֶן עֵ֣ת הִדְרִיכָ֑הּ ע֣וֹד מְעַ֔ט וּבָ֥אָה עֵֽת־הַקָּצִ֖יר לָֽהּ׃
34. אכלנו אֲכָלַ֣נִי הממנו הֲמָמַ֗נִי נְבוּכַדְרֶאצַּר֮ מֶ֣לֶךְ בָּבֶל֒ הציגנו הִצִּיגַ֙נִי֙ כְּלִ֣י רִ֔יק בלענו בְּלָעַ֙נִי֙ כַּתַּנִּ֔ין מִלָּ֥א כְרֵשׂ֖וֹ מֵֽעֲדָנָ֑י הדיחנו הֱדִיחָֽנִי׃
35. חֲמָסִ֤י וּשְׁאֵרִי֙ עַל־בָּבֶ֔ל תֹּאמַ֖ר יֹשֶׁ֣בֶת צִיּ֑וֹן וְדָמִי֙ אֶל־יֹשְׁבֵ֣י כַשְׂדִּ֔ים תֹּאמַ֖ר יְרוּשָׁלִָֽם׃ ס
36. לָכֵ֗ן כֹּ֚ה אָמַ֣ר יְהוָ֔ה הִנְנִי־רָב֙ אֶת־רִיבֵ֔ךְ וְנִקַּמְתִּ֖י אֶת־נִקְמָתֵ֑ךְ וְהַחֲרַבְתִּי֙ אֶת־יַמָּ֔הּ וְהֹבַשְׁתִּ֖י אֶת־מְקוֹרָֽהּ׃
37. וְהָיְתָה֩ בָבֶ֨ל׀ לְגַלִּ֧ים׀ מְעוֹן־תַּנִּ֛ים שַׁמָּ֥ה וּשְׁרֵקָ֖ה מֵאֵ֥ין יוֹשֵֽׁב׃
38. יַחְדָּ֖ו כַּכְּפִרִ֣ים יִשְׁאָ֑גוּ נָעֲר֖וּ כְּגוֹרֵ֥י אֲרָיֽוֹת׃
39. בְּחֻמָּ֞ם אָשִׁ֣ית אֶת־מִשְׁתֵּיהֶ֗ם וְהִשְׁכַּרְתִּים֙ לְמַ֣עַן יַעֲלֹ֔זוּ וְיָשְׁנ֥וּ שְׁנַת־עוֹלָ֖ם וְלֹ֣א יָקִ֑יצוּ נְאֻ֖ם יְהוָֽה׃
40. אֽוֹרִידֵ֖ם כְּכָרִ֣ים לִטְב֑וֹחַ כְּאֵילִ֖ים עִם־עַתּוּדִֽים׃
41. אֵ֚יךְ נִלְכְּדָ֣ה שֵׁשַׁ֔ךְ וַתִּתָּפֵ֖שׂ תְּהִלַּ֣ת כָּל־הָאָ֑רֶץ אֵ֣יךְ הָיְתָ֧ה לְשַׁמָּ֛ה בָּבֶ֖ל בַּגּוֹיִֽם׃
42. עָלָ֥ה עַל־בָּבֶ֖ל הַיָּ֑ם בַּהֲמ֥וֹן גַּלָּ֖יו נִכְסָֽתָה׃
43. הָי֤וּ עָרֶ֙יהָ֙ לְשַׁמָּ֔ה אֶ֖רֶץ צִיָּ֣ה וַעֲרָבָ֑ה אֶ֗רֶץ לֹֽא־יֵשֵׁ֤ב בָּהֵן֙ כָּל־אִ֔ישׁ וְלֹֽא־יַעֲבֹ֥ר בָּהֵ֖ן בֶּן־אָדָֽם׃
44. וּפָקַדְתִּ֨י עַל־בֵּ֜ל בְּבָבֶ֗ל וְהֹצֵאתִ֤י אֶת־בִּלְעוֹ֙ מִפִּ֔יו וְלֹֽא־יִנְהֲר֥וּ אֵלָ֛יו ע֖וֹד גּוֹיִ֑ם גַּם־חוֹמַ֥ת בָּבֶ֖ל נָפָֽלָה׃
45. צְא֤וּ מִתּוֹכָהּ֙ עַמִּ֔י וּמַלְּט֖וּ אִ֣ישׁ אֶת־נַפְשׁ֑וֹ מֵחֲר֖וֹן אַף־יְהוָֽה׃
46. וּפֶן־יֵרַ֤ךְ לְבַבְכֶם֙ וְתִֽירְא֔וּ בַּשְּׁמוּעָ֖ה הַנִּשְׁמַ֣עַת בָּאָ֑רֶץ וּבָ֧א בַשָּׁנָ֣ה הַשְּׁמוּעָ֗ה וְאַחֲרָ֤יו בַּשָּׁנָה֙ הַשְּׁמוּעָ֔ה וְחָמָ֣ס בָּאָ֔רֶץ וּמֹשֵׁ֖ל עַל־מֹשֵֽׁל׃
47. לָכֵן֙ הִנֵּ֣ה יָמִ֣ים בָּאִ֔ים וּפָקַדְתִּי֙ עַל־פְּסִילֵ֣י בָבֶ֔ל וְכָל־אַרְצָ֖הּ תֵּב֑וֹשׁ וְכָל־חֲלָלֶ֖יהָ יִפְּל֥וּ בְתוֹכָֽהּ׃
48. וְרִנְּנ֤וּ עַל־בָּבֶל֙ שָׁמַ֣יִם וָאָ֔רֶץ וְכֹ֖ל אֲשֶׁ֣ר בָּהֶ֑ם כִּ֧י מִצָּפ֛וֹן יָבוֹא־לָ֥הּ הַשּׁוֹדְדִ֖ים נְאֻם־יְהוָֽה׃
49. גַּם־בָּבֶ֕ל לִנְפֹּ֖ל חַֽלְלֵ֣י יִשְׂרָאֵ֑ל גַּם־לְבָבֶ֥ל נָפְל֖וּ חַֽלְלֵ֥י כָל־הָאָֽרֶץ׃
50. פְּלֵטִ֣ים מֵחֶ֔רֶב הִלְכ֖וּ אַֽל־תַּעֲמֹ֑דוּ זִכְר֤וּ מֵֽרָחוֹק֙ אֶת־יְהוָ֔ה וִירֽוּשָׁלִַ֖ם תַּעֲלֶ֥ה עַל־לְבַבְכֶֽם׃
51. בֹּ֚שְׁנוּ כִּֽי־שָׁמַ֣עְנוּ חֶרְפָּ֔ה כִּסְּתָ֥ה כְלִמָּ֖ה פָּנֵ֑ינוּ כִּ֚י בָּ֣אוּ זָרִ֔ים עַֽל־מִקְדְּשֵׁ֖י בֵּ֥ית יְהוָֽה׃ ס
52. לָכֵ֞ן הִנֵּֽה־יָמִ֤ים בָּאִים֙ נְאֻם־יְהוָ֔ה וּפָקַדְתִּ֖י עַל־פְּסִילֶ֑יהָ וּבְכָל־אַרְצָ֖הּ יֶאֱנֹ֥ק חָלָֽל׃
53. כִּֽי־תַעֲלֶ֤ה בָבֶל֙ הַשָּׁמַ֔יִם וְכִ֥י תְבַצֵּ֖ר מְר֣וֹם עֻזָּ֑הּ מֵאִתִּ֗י יָבֹ֧אוּ שֹׁדְדִ֛ים לָ֖הּ נְאֻם־יְהוָֽה׃ ס
54. ק֥וֹל זְעָקָ֖ה מִבָּבֶ֑ל וְשֶׁ֥בֶר גָּד֖וֹל מֵאֶ֥רֶץ כַּשְׂדִּֽים׃
55. כִּֽי־שֹׁדֵ֤ד יְהוָה֙ אֶת־בָּבֶ֔ל וְאִבַּ֥ד מִמֶּ֖נָּה ק֣וֹל גָּד֑וֹל וְהָמ֤וּ גַלֵּיהֶם֙ כְּמַ֣יִם רַבִּ֔ים נִתַּ֥ן שְׁא֖וֹן קוֹלָֽם׃
56. כִּי֩ בָ֨א עָלֶ֤יהָ עַל־בָּבֶל֙ שׁוֹדֵ֔ד וְנִלְכְּדוּ֙ גִּבּוֹרֶ֔יהָ חִתְּתָ֖ה קַשְּׁתוֹתָ֑ם כִּ֣י אֵ֧ל גְּמֻל֛וֹת יְהוָ֖ה שַׁלֵּ֥ם יְשַׁלֵּֽם׃
57. וְ֠הִשְׁכַּרְתִּי שָׂרֶ֨יהָ וַחֲכָמֶ֜יהָ פַּחוֹתֶ֤יהָ וּסְגָנֶ֙יהָ֙ וְגִבּוֹרֶ֔יהָ וְיָשְׁנ֥וּ שְׁנַת־עוֹלָ֖ם וְלֹ֣א יָקִ֑יצוּ נְאֻ֨ם־הַמֶּ֔לֶךְ יְהוָ֥ה צְבָא֖וֹת שְׁמֽוֹ׃ ס
58. כֹּֽה־אָמַ֞ר יְהוָ֣ה צְבָא֗וֹת חֹ֠מוֹת בָּבֶ֤ל הָֽרְחָבָה֙ עַרְעֵ֣ר תִּתְעַרְעָ֔ר וּשְׁעָרֶ֥יהָ הַגְּבֹהִ֖ים בָּאֵ֣שׁ יִצַּ֑תּוּ וְיִֽגְע֨וּ עַמִּ֧ים בְּדֵי־רִ֛יק וּלְאֻמִּ֥ים בְּדֵי־אֵ֖שׁ וְיָעֵֽפוּ׃ ס
59. הַדָּבָ֞ר אֲשֶׁר־צִוָּ֣ה׀ יִרְמְיָ֣הוּ הַנָּבִ֗יא אֶת־שְׂרָיָ֣ה בֶן־נֵרִיָּה֮ בֶּן־מַחְסֵיָה֒ בְּלֶכְתּ֞וֹ אֶת־צִדְקִיָּ֤הוּ מֶֽלֶךְ־יְהוּדָה֙ בָּבֶ֔ל בִּשְׁנַ֥ת הָרְבִעִ֖ית לְמָלְכ֑וֹ וּשְׂרָיָ֖ה שַׂ֥ר מְנוּחָֽה׃
60. וַיִּכְתֹּ֣ב יִרְמְיָ֗הוּ אֵ֧ת כָּל־הָרָעָ֛ה אֲשֶׁר־תָּב֥וֹא אֶל־בָּבֶ֖ל אֶל־סֵ֣פֶר אֶחָ֑ד אֵ֚ת כָּל־הַדְּבָרִ֣ים הָאֵ֔לֶּה הַכְּתֻבִ֖ים אֶל־בָּבֶֽל׃
61. וַיֹּ֥אמֶר יִרְמְיָ֖הוּ אֶל־שְׂרָיָ֑ה כְּבֹאֲךָ֣ בָבֶ֔ל וְֽרָאִ֔יתָ וְֽקָרָ֔אתָ אֵ֥ת כָּל־הַדְּבָרִ֖ים הָאֵֽלֶּה׃
62. וְאָמַרְתָּ֗ יְהוָה֙ אַתָּ֨ה דִבַּ֜רְתָּ אֶל־הַמָּק֤וֹם הַזֶּה֙ לְהַכְרִית֔וֹ לְבִלְתִּ֤י הֱיֽוֹת־בּוֹ֙ יוֹשֵׁ֔ב לְמֵאָדָ֖ם וְעַד־בְּהֵמָ֑ה כִּֽי־שִׁמְמ֥וֹת עוֹלָ֖ם תִּֽהְיֶֽה׃
63. וְהָיָה֙ כְּכַלֹּ֣תְךָ֔ לִקְרֹ֖א אֶת־הַסֵּ֣פֶר הַזֶּ֑ה תִּקְשֹׁ֤ר עָלָיו֙ אֶ֔בֶן וְהִשְׁלַכְתּ֖וֹ אֶל־תּ֥וֹךְ פְּרָֽת׃
64. וְאָמַרְתָּ֗ כָּ֠כָה תִּשְׁקַ֨ע בָּבֶ֤ל וְלֹֽא־תָקוּם֙ מִפְּנֵ֣י הָרָעָ֗ה אֲשֶׁ֧ר אָנֹכִ֛י מֵבִ֥יא עָלֶ֖יהָ וְיָעֵ֑פוּ עַד־הֵ֖נָּה דִּבְרֵ֥י יִרְמְיָֽהוּ׃ ס
1. ὁ λόγος ὁ γενόμενος πρὸς Ιερεμιαν ἅπασιν τοῖς Ιουδαίοις τοῖς κατοικοῦσιν ἐν γῇ Αἰγύπτῳ καὶ τοῖς καθημένοις ἐν Μαγδώλῳ καὶ ἐν Ταφνας καὶ ἐν γῇ Παθουρης λέγων
2. οὕτως εἶπεν κύριος ὁ θεὸς Ισραηλ ὑμεῖς ἑωράκατε πάντα τὰ κακά ἃ ἐπήγαγον ἐπὶ Ιερουσαλημ καὶ ἐπὶ τὰς πόλεις Ιουδα καὶ ἰδού εἰσιν ἔρημοι ἀπὸ ἐνοίκων
3. ἀπὸ προσώπου πονηρίας αὐτῶν ἧς ἐποίησαν παραπικρᾶναί με πορευθέντες θυμιᾶν θεοῖς ἑτέροις οἷς οὐκ ἔγνωτε
4. καὶ ἀπέστειλα πρὸς ὑμᾶς τοὺς παῖδάς μου τοὺς προφήτας ὄρθρου καὶ ἀπέστειλα λέγων μὴ ποιήσητε τὸ πρᾶγμα τῆς μολύνσεως ταύτης ἧς ἐμίσησα
5. καὶ οὐκ ἤκουσάν μου καὶ οὐκ ἔκλιναν τὸ οὖς αὐτῶν ἀποστρέψαι ἀπὸ τῶν κακῶν αὐτῶν πρὸς τὸ μὴ θυμιᾶν θεοῖς ἑτέροις
6. καὶ ἔσταξεν ἡ ὀργή μου καὶ ὁ θυμός μου καὶ ἐξεκαύθη ἐν πόλεσιν Ιουδα καὶ ἔξωθεν Ιερουσαλημ καὶ ἐγενήθησαν εἰς ἐρήμωσιν καὶ εἰς ἄβατον ὡς ἡ ἡμέρα αὕτη
7. καὶ νῦν οὕτως εἶπεν κύριος παντοκράτωρ ἵνα τί ὑμεῖς ποιεῖτε κακὰ μεγάλα ἐπὶ ψυχαῖς ὑμῶν ἐκκόψαι ὑμῶν ἄνθρωπον καὶ γυναῖκα νήπιον καὶ θηλάζοντα ἐκ μέσου Ιουδα πρὸς τὸ μὴ καταλειφθῆναι ὑμῶν μηδένα
8. παραπικρᾶναί με ἐν τοῖς ἔργοις τῶν χειρῶν ὑμῶν θυμιᾶν θεοῖς ἑτέροις ἐν γῇ Αἰγύπτῳ εἰς ἣν εἰσήλθατε ἐνοικεῖν ἐκεῖ ἵνα ἐκκοπῆτε καὶ ἵνα γένησθε εἰς κατάραν καὶ εἰς ὀνειδισμὸν ἐν πᾶσιν τοῖς ἔθνεσιν τῆς γῆς
9. μὴ ἐπιλέλησθε ὑμεῖς τῶν κακῶν τῶν πατέρων ὑμῶν καὶ τῶν κακῶν τῶν βασιλέων Ιουδα καὶ τῶν κακῶν τῶν ἀρχόντων ὑμῶν καὶ τῶν κακῶν τῶν γυναικῶν ὑμῶν ὧν ἐποίησαν ἐν γῇ Ιουδα καὶ ἔξωθεν Ιερουσαλημ
10. καὶ οὐκ ἐπαύσαντο ἕως τῆς ἡμέρας ταύτης καὶ οὐκ ἀντείχοντο τῶν προσταγμάτων μου ὧν ἔδωκα κατὰ πρόσωπον τῶν πατέρων αὐτῶν
11. διὰ τοῦτο οὕτως εἶπεν κύριος ἰδοὺ ἐγὼ ἐφίστημι τὸ πρόσωπόν μου
12. τοῦ ἀπολέσαι πάντας τοὺς καταλοίπους τοὺς ἐν Αἰγύπτῳ καὶ πεσοῦνται ἐν ῥομφαίᾳ καὶ ἐν λιμῷ ἐκλείψουσιν ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου καὶ ἔσονται εἰς ὀνειδισμὸν καὶ εἰς ἀπώλειαν καὶ εἰς κατάραν
13. καὶ ἐπισκέψομαι ἐπὶ τοὺς καθημένους ἐν γῇ Αἰγύπτῳ ὡς ἐπεσκεψάμην ἐπὶ Ιερουσαλημ ἐν ῥομφαίᾳ καὶ ἐν λιμῷ καὶ ἐν θανάτῳ
14. καὶ οὐκ ἔσται σεσῳσμένος οὐθεὶς τῶν ἐπιλοίπων Ιουδα τῶν παροικούντων ἐν γῇ Αἰγύπτῳ τοῦ ἐπιστρέψαι εἰς γῆν Ιουδα ἐφ᾽ ἣν αὐτοὶ ἐλπίζουσιν ταῖς ψυχαῖς αὐτῶν τοῦ ἐπιστρέψαι ἐκεῖ οὐ μὴ ἐπιστρέψωσιν ἀλλ᾽ ἢ ἀνασεσῳσμένοι
15. καὶ ἀπεκρίθησαν τῷ Ιερεμια πάντες οἱ ἄνδρες οἱ γνόντες ὅτι θυμιῶσιν αἱ γυναῖκες αὐτῶν θεοῖς ἑτέροις καὶ πᾶσαι αἱ γυναῖκες συναγωγὴ μεγάλη καὶ πᾶς ὁ λαὸς οἱ καθήμενοι ἐν γῇ Αἰγύπτῳ ἐν Παθουρη λέγοντες
16. ὁ λόγος ὃν ἐλάλησας πρὸς ἡμᾶς τῷ ὀνόματι κυρίου οὐκ ἀκούσομέν σου
17. ὅτι ποιοῦντες ποιήσομεν πάντα τὸν λόγον ὃς ἐξελεύσεται ἐκ τοῦ στόματος ἡμῶν θυμιᾶν τῇ βασιλίσσῃ τοῦ οὐρανοῦ καὶ σπένδειν αὐτῇ σπονδάς καθὰ ἐποιήσαμεν ἡμεῖς καὶ οἱ πατέρες ἡμῶν καὶ οἱ βασιλεῖς ἡμῶν καὶ οἱ ἄρχοντες ἡμῶν ἐν πόλεσιν Ιουδα καὶ ἔξωθεν Ιερουσαλημ καὶ ἐπλήσθημεν ἄρτων καὶ ἐγενόμεθα χρηστοὶ καὶ κακὰ οὐκ εἴδομεν
18. καὶ ὡς διελίπομεν θυμιῶντες τῇ βασιλίσσῃ τοῦ οὐρανοῦ ἠλαττώθημεν πάντες καὶ ἐν ῥομφαίᾳ καὶ ἐν λιμῷ ἐξελίπομεν
19. καὶ ὅτι ἡμεῖς θυμιῶμεν τῇ βασιλίσσῃ τοῦ οὐρανοῦ καὶ ἐσπείσαμεν αὐτῇ σπονδάς μὴ ἄνευ τῶν ἀνδρῶν ἡμῶν ἐποιήσαμεν αὐτῇ χαυῶνας καὶ ἐσπείσαμεν σπονδὰς αὐτῇ
20. καὶ εἶπεν Ιερεμιας παντὶ τῷ λαῷ τοῖς δυνατοῖς καὶ ταῖς γυναιξὶν καὶ παντὶ τῷ λαῷ τοῖς ἀποκριθεῖσιν αὐτῷ λόγους λέγων
21. οὐχὶ τοῦ θυμιάματος οὗ ἐθυμιάσατε ἐν ταῖς πόλεσιν Ιουδα καὶ ἔξωθεν Ιερουσαλημ ὑμεῖς καὶ οἱ πατέρες ὑμῶν καὶ οἱ βασιλεῖς ὑμῶν καὶ οἱ ἄρχοντες ὑμῶν καὶ ὁ λαὸς τῆς γῆς ἐμνήσθη κύριος καὶ ἀνέβη ἐπὶ τὴν καρδίαν αὐτοῦ
22. καὶ οὐκ ἠδύνατο κύριος ἔτι φέρειν ἀπὸ προσώπου πονηρίας πραγμάτων ὑμῶν ἀπὸ τῶν βδελυγμάτων ὧν ἐποιήσατε καὶ ἐγενήθη ἡ γῆ ὑμῶν εἰς ἐρήμωσιν καὶ εἰς ἄβατον καὶ εἰς ἀρὰν ὡς ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ
23. ἀπὸ προσώπου ὧν ἐθυμιᾶτε καὶ ὧν ἡμάρτετε τῷ κυρίῳ καὶ οὐκ ἠκούσατε τῆς φωνῆς κυρίου καὶ ἐν τοῖς προστάγμασιν αὐτοῦ καὶ ἐν τῷ νόμῳ αὐτοῦ καὶ ἐν τοῖς μαρτυρίοις αὐτοῦ οὐκ ἐπορεύθητε καὶ ἐπελάβετο ὑμῶν τὰ κακὰ ταῦτα
24. καὶ εἶπεν Ιερεμιας τῷ λαῷ καὶ ταῖς γυναιξίν ἀκούσατε τὸν λόγον κυρίου
25. οὕτως εἶπεν κύριος ὁ θεὸς Ισραηλ ὑμεῖς γυναῖκες τῷ στόματι ὑμῶν ἐλαλήσατε καὶ ταῖς χερσὶν ὑμῶν ἐπληρώσατε λέγουσαι ποιοῦσαι ποιήσομεν τὰς ὁμολογίας ἡμῶν ἃς ὡμολογήσαμεν θυμιᾶν τῇ βασιλίσσῃ τοῦ οὐρανοῦ καὶ σπένδειν αὐτῇ σπονδάς ἐμμείνασαι ἐνεμείνατε ταῖς ὁμολογίαις ὑμῶν καὶ ποιοῦσαι ἐποιήσατε
26. διὰ τοῦτο ἀκούσατε λόγον κυρίου πᾶς Ιουδα οἱ καθήμενοι ἐν γῇ Αἰγύπτῳ ἰδοὺ ὤμοσα τῷ ὀνόματί μου τῷ μεγάλῳ εἶπεν κύριος ἐὰν γένηται ἔτι ὄνομά μου ἐν τῷ στόματι παντὸς Ιουδα εἰπεῖν ζῇ κύριος κύριος ἐπὶ πάσῃ γῇ Αἰγύπτῳ
27. ὅτι ἰδοὺ ἐγὼ ἐγρήγορα ἐπ᾽ αὐτοὺς τοῦ κακῶσαι αὐτοὺς καὶ οὐκ ἀγαθῶσαι καὶ ἐκλείψουσιν πᾶς Ιουδα οἱ κατοικοῦντες ἐν γῇ Αἰγύπτῳ ἐν ῥομφαίᾳ καὶ ἐν λιμῷ ἕως ἂν ἐκλίπωσιν
28. καὶ οἱ σεσῳσμένοι ἀπὸ ῥομφαίας ἐπιστρέψουσιν εἰς γῆν Ιουδα ὀλίγοι ἀριθμῷ καὶ γνώσονται οἱ κατάλοιποι Ιουδα οἱ καταστάντες ἐν γῇ Αἰγύπτῳ κατοικῆσαι ἐκεῖ λόγος τίνος ἐμμενεῖ
29. καὶ τοῦτο ὑμῖν τὸ σημεῖον ὅτι ἐπισκέψομαι ἐγὼ ἐφ᾽ ὑμᾶς εἰς πονηρά
30. οὕτως εἶπεν κύριος ἰδοὺ ἐγὼ δίδωμι τὸν Ουαφρη βασιλέα Αἰγύπτου εἰς χεῖρας ἐχθροῦ αὐτοῦ καὶ εἰς χεῖρας ζητούντων τὴν ψυχὴν αὐτοῦ καθὰ ἔδωκα τὸν Σεδεκιαν βασιλέα Ιουδα εἰς χεῖρας Ναβουχοδονοσορ βασιλέως Βαβυλῶνος ἐχθροῦ αὐτοῦ καὶ ζητοῦντος τὴν ψυχὴν αὐτοῦ
31. ὁ λόγος ὃν ἐλάλησεν Ιερεμιας ὁ προφήτης πρὸς Βαρουχ υἱὸν Νηριου ὅτε ἔγραφεν τοὺς λόγους τούτους ἐν τῷ βιβλίῳ ἀπὸ στόματος Ιερεμιου ἐν τῷ ἐνιαυτῷ τῷ τετάρτῳ τῷ Ιωακιμ υἱῷ Ιωσια βασιλέως Ιουδα
32. οὕτως εἶπεν κύριος ἐπὶ σοί Βαρουχ
33. ὅτι εἶπας οἴμμοι οἴμμοι ὅτι προσέθηκεν κύριος κόπον ἐπὶ πόνον μοι ἐκοιμήθην ἐν στεναγμοῖς ἀνάπαυσιν οὐχ εὗρον
34. εἰπὸν αὐτῷ οὕτως εἶπεν κύριος ἰδοὺ οὓς ἐγὼ ᾠκοδόμησα ἐγὼ καθαιρῶ καὶ οὓς ἐγὼ ἐφύτευσα ἐγὼ ἐκτίλλω
35. καὶ σὺ ζητεῖς σεαυτῷ μεγάλα μὴ ζητήσῃς ὅτι ἰδοὺ ἐγὼ ἐπάγω κακὰ ἐπὶ πᾶσαν σάρκα λέγει κύριος καὶ δώσω τὴν ψυχήν σου εἰς εὕρεμα ἐν παντὶ τόπῳ οὗ ἐὰν βαδίσῃς ἐκεῖ
1. [Hæc dicit Dominus: Ecce ego suscitabo super Babylonem et super habitatores ejus, qui cor suum levaverunt contra me, quasi ventum pestilentem:
2. et mittam in abylonem ventilatores, et ventilabunt eam et demolientur terram ejus, quoniam venerunt super eam undique in die afflictionis ejus.
3. Non tendat qui tendit arcum suum, et non ascendat loricatus: nolite parcere juvenibus ejus;
interficite omnem militiam ejus.
4. Et cadent interfecti in terra Chaldæorum, et vulnerati in regionibus ejus.
5. Quoniam non fuit viduatus Israël et Juda a Deo suo, Domino exercituum, terra autem eorum repleta est delicto a Sancto Israël.
6. Fugite de medio Babylonis, et salvet unusquisque animam suam: nolite tacere super iniquitatem ejus, quoniam tempus ultionis est a Domino: vicissitudinem ipse retribuet ei.
7. Calix aureus Babylon in manu Domini, inebrians omnem terram: de vino ejus biberunt gentes, et ideo commotæ sunt.
8. Subito cecidit Babylon, et contrita est. Ululate super eam: tollite resinam ad dolorem ejus,
si forte sanetur.
9. Curavimus Babylonem, et non est sanata: derelinquamus eam, et eamus unusquisque in erram suam: quoniam pervenit usque ad cælos judicium ejus, et elevatum est usque ad nubes.
10. Protulit Dominus justitias nostras: venite, et narremus in Sion opus Domini Dei nostri.
11. Acuite sagittas, implete pharetras: suscitavit Dominus spiritum regum Medorum: et contra Babylonem mens ejus est ut perdat eam, quoniam ultio Domini est, ultio templi sui.
12. Super muros Babylonis levate signum, augete custodiam, levate custodes, præparate insidias: quia cogitavit Dominus, et fecit quæcumque locutus est contra habitatores Babylonis.
13. Quæ habitas super aquas multas, locuples in thesauris: venit finis tuus, pedalis præcisionis tuæ.
14. Juravit Dominus exercituum per animam suam: Quoniam replebo te hominibus quasi brucho, et super te celeuma cantabitur.
15. Qui fecit terram in fortitudine sua, præparavit orbem in sapientia sua, et prudentia sua extendit cælos.
16. Dante eo vocem, multiplicantur aquæ in cælo: qui levat nubes ab extremo terræ, fulgura in pluviam fecit, et produxit ventum de thesauris suis.
17. Stultus factus est omnis homo a scientia; confusus est omnis conflator in sculptili: quia mendax est conflatio eorum, nec est spiritus in eis.
18. Vana sunt opera, et risu digna: in tempore visitationis suæ peribunt.
19. Non sicut hæc, pars Jacob, quia qui fecit omnia ipse est: et Israël sceptrum hæreditatis ejus: Dominus exercituum nomen ejus.
20. Collidis tu mihi vasa belli: et ego collidam in te gentes, et disperdam in te regna:
21. et collidam in te equum et equitem ejus: et collidam in te currum et ascensorem ejus:
22. et collidam in te virum et mulierem: et collidam in te senem et puerum: et collidam in te juvenem et virginem:
23. et collidam in te pastorem et gregem ejus: et collidam in te agricolam et jugales ejus: et collidam in te duces et magistratus:
24. et reddam Babyloni, et cunctis habitatoribus Chaldææ, omne malum suum quod fecerunt in Sion, in oculis vestris, ait Dominus.
25. Ecce ego ad te, mons pestifer, ait Dominus, qui corrumpis universam terram: et extendam manum meam super te, et evolvam te de petris, et dabo te in montem combustionis:
26. et non tollent de te lapidem in angulum, et lapidem in fundamenta: sed perditus in æternum eris, ait Dominus.
27. Levate signum in terra, clangite buccina in gentibus, sanctificate super eam gentes, annuntiate contra illam regibus Ararat, Menni, et Ascenez: numerate contra eam Taphsar, adducite equum quasi bruchum aculeatum.
28. Sanctificate contra eam gentes, reges Mediæ, duces ejus, et universos magistratus ejus, cunctamque terram potestatis ejus.
29. Et commovebitur terra et conturbabitur, quia evigilabit contra Babylonem cogitatio Domini, ut ponat terram Babylonis desertam et inhabitabilem.
30. Cessaverunt fortes Babylonis a prælio; habitaverunt in præsidiis: devoratum est robur eorum, et facti sunt quasi mulieres: incensa sunt tabernacula ejus, contriti sunt vectes ejus.
31. Currens obviam currenti veniet, et nuntius obvius nuntianti, ut annuntiet regi Babylonis quia capta est civitas ejus a summo usque ad summum.
32. Et vada præoccupata sunt, et paludes incensæ sunt igni, et viri bellatores conturbati sunt.
33. Quia hæc dicit Dominus exercituum, Deus Israël: Filia Babylonis quasi area, tempus trituræ ejus: adhuc modicum, et veniet tempus messionis ejus.
34. Comedit me, devoravit me Nabuchodonosor rex Babylonis: reddidit me quasi vas inane, absorbuit me quasi draco, replevit ventrem suum teneritudine mea, et ejecit me.
35. Iniquitas adversum me et caro mea super Babylonem, dicit habitatio Sion: et sanguis meus super habitatores Chaldææ, dicit Jerusalem.
36. Propterea hæc dicit Dominus: Ecce ego judicabo causam tuam, et ulciscar ultionem tuam: et desertum faciam mare ejus, et siccabo venam ejus.
37. Et erit Babylon in tumulos, habitatio draconum, stupor et sibilus, eo quod non sit habitator.
38. Simul ut leones rugient; excutient comas veluti catuli leonum.
39. In calore eorum ponam potus eorum, et inebriabo eos ut sopiantur, et dormiant somnum sempiternum, et non consurgant, dicit Dominus.
40. Deducam eos quasi agnos ad victimam, et quasi arietes cum hædis.
41. Quomodo capta est Sesach, et comprehensa est inclyta universæ terræ! quomodo facta est in stuporem Babylon inter gentes!
42. Ascendit super Babylonem mare: multitudine fluctuum ejus operta est.
43. Factæ sunt civitates ejus in stuporem, terra inhabitabilis et deserta, terra in qua nullus habitet, nec transeat per eam filius hominis.
44. Et visitabo super Bel in Babylone, et ejiciam quod absorbuerat de ore ejus: et non confluent ad eum ultra gentes, siquidem et murus Babylonis corruet.
45. Egredimini de medio ejus, populus meus, ut salvet unusquisque animam suam ab ira furoris Domini,
46. et ne forte mollescat cor vestrum, et timeatis auditum qui audietur in terra: et veniet in anno auditio, et post hunc annum auditio, et iniquitas in terra, et dominator super dominatorem.
47. Propterea ecce dies veniunt, et visitabo super sculptilia Babylonis, et omnis terra ejus confundetur, et universi interfecti ejus cadent in medio ejus.
48. Et laudabunt super Babylonem cæli et terra, et omnia quæ in eis sunt: quia ab aquilone venient ei prædones, ait Dominus.
49. Et quomodo fecit Babylon, ut caderent occisi in Israël, sic de Babylone cadent occisi in universa terra.
50. Qui fugistis gladium, venite, nolite stare: recordamini procul Domini, et Jerusalem ascendat super cor vestrum.
51. Confusi sumus, quoniam audivimus opprobrium: operuit ignominia facies nostras, quia venerunt alieni super sanctificationem domus Domini.
52. Propterea ecce dies veniunt, ait Dominus, et visitabo super sculptilia ejus, et in omni terra ejus mugiet vulneratus.
53. Si ascenderit Babylon in cælum, et firmaverit in excelso robur suum, a me venient vastatores ejus, ait Dominus.
54. Vox clamoris de Babylone, et contritio magna de terra Chaldæorum:
55. quoniam vastavit Dominus Babylonem, et perdidit ex ea vocem magnam: et sonabunt fluctus eorum quasi aquæ multæ;dedit sonitum vox eorum:
56. quia venit super eam, id est super Babylonem, prædo, et apprehensi sunt fortes ejus, et emarcuit arcus eorum, quia fortis ultor Dominus reddens retribuet.
57. Et inebriabo principes ejus, et sapientes ejus, et duces ejus, et magistratus ejus, et fortes ejus: et dormient somnum sempiternum, et non expergiscentur, ait Rex (Dominus exercituum nomen ejus).
58. Hæc dicit Dominus exercituum: Murus Babylonis ille latissimus suffossione suffodietur, et portæ ejus excelsæ igni comburentur, et labores populorum ad nihilum, et gentium in ignem erunt, et disperibunt.]
59. Verbum quod præcepit Jeremias propheta Saraiæ filio Neriæ filii Maasiæ, cum pergeret cum Sedecia rege in Babylonem, in anno quarto regni ejus: Saraias autem erat princeps prophetiæ.
60. Et scripsit Jeremias omne malum quod venturum erat super Babylonem, in libro uno: omnia verba hæc quæ scripta sunt contra Babylonem.
61. Et dixit Jeremias ad Saraiam: Cum veneris in Babylonem, et videris, et legeris omnia verba hæc,
62. dices: Domine, tu locutus es contra locum istum, ut disperderes eum, ne sit qui in eo habitet, ab homine usque ad pecus, et ut sit perpetua solitudo.
63. Cumque compleveris legere librum istum, ligabis ad eum lapidem, et projicies illum in medium Euphraten,
64. et dices: Sic submergetur Babylon, et non consurget a facie afflictionis quam ego adduco super eam, et dissolvetur. Hucusque verba Jeremiæ.
«خداوند چنین میگوید: اینک من بر بابل و بر ساکنانِ میانهی مقاومتکنندگان بادی مهلک برمیانگیزانم.
و من بر بابل خرمنکوبان خواهم فرستاد و آن را خواهند کوبید و زمین آن را خالی خواهند ساخت، زیرا که ایشان در روز بلا آن را از هر سو احاطه خواهند کرد.
تیرانداز بر تیرانداز و بر آنکس که بر زره خویش میبالد، تیر خواهد افکند، و بر جوانان ترحم ننمایید بلکه تمام لشگر آن را به کل هلاک سازید.
و ایشان بر سرزمین کلدانیان مقتول و در کوچهها مجروح خواهند افتاد.
زیرا که اسراییل و یهودا از خدای خویش یهوه صبایوت متروک نخواهند شد. اگرچه زمین ایشان از گناهی که به قدوس اسرائیل ورزیدهاند، پر شده است.
از میان بابل بگریزید و هر کس جان را برهاند، مبادا که به خاطر گناه آن هلاک گردید. زیرا که این زمان انتقام خداوند است و او آن را کیفر خواهد داد.
بابل در دست خداوند جامی زرین است که تمام جهان را مست میسازد. امتها از شرابش نوشیده و از این رو امتها دیوانه گشتهاند.
بابل به ناگهان افتاده و شکسته شده است. برای آن ولوله نمایید، بَلَسان به جهت جراحت آن بگیرید، شاید که شفا یابد.
بابل را درمان کردیم، اما شفا نیافت، پس آن را ترک کنید و هرکدام از ما به سرزمین خود برویم زیرا که داوری آن به آسمانها رسیده و به افلاک بلند شده است.
خداوند عدالت ما را نمودار خواهد ساخت، پس بیایید و کردارهای یهوه خدای خویش را در صهیون اعلام نماییم.
تیرها را تیز کنید و سپرها را به دست گیرید، زیرا خداوند روح پادشاهان مادیان را برانگیخته است و فکر او به ضد بابل است تا آن را هلاک سازد. زیرا که این انتقام خداوند و انتقام هیکل اوست.
…
24. و خداوند میگوید به بابل و همهی ساکنان سرزمین کلدانیان جزای تمامی بدیهایی را که ایشان به صهیون کردهاند، پدید خواهم آورد.
25. اینک خداوند میگوید ای کوه ویرانگر که تمامی جهان را خراب میسازی، من بر ضد تو هستم، و دست خود را بر تو بلند کردهام و تو را از روی صخرهها خواهم غلتانید و تو را کوه سوختهشده خواهم ساخت.
26. و از تو سنگی برای سر زاویه و یا سنگی برای پیِ بنا بنیاد نخواهد گرفت، بلکه خداوند میگوید تو تا ابد ویران خواهی شد.
27. درفشها در زمین برافرازید و در میان امتها کرنا بنوازید. امتها را بر ضد او حاضر سازید و مملکت آرارات (اورارتو) و مَنی (ماننا) و اشکناز (سکاها) را بر وی گرد آورید. سرداران بر ضد وی منصوب نمایید و اسبان را مثل ملخ مودار برآورید.
28. امتها را بر ضد وی مهیا سازید. پادشاهان مادیان و حاکمانشان و همهی فرماندارانش و تمامی اهل زمین سلطنت او را
29. و جهان متزلزل و دردناک خواهد شد. زیرا که اندیشهی خداوند بر ضد بابل پایدار میماند تا سرزمین بابل را ویران و خالی از سکنه سازد.
30. و دلیران بابلی از جنگ دست برمیدارند و در ملاذهای خویش مینشینند و جبروت ایشان زایل شده، همچون زنان گشتهاند. و خانههایشان سوخته و پشتبندهایشان شکسته شده است.
31. قاصد برابر قاصد و پیک برابر پیک خواهد دوید تا پادشاه بابل را خبر دهد که شهرش از هر طرف گرفته شده است.
32. خیابانها را گرفتند و نیها را به آتش سوختند و جنگجویان هراسان گشتند.
33. زیرا که یهوه صبایوت خدای اسرائیل چنین میگوید: دختر بابل مثل خرمن در وقت کوبیدنش شده است و بعد از اندک زمانی وقت درو بدو خواهد رسید.
34. نبوکدنصر پادشاه بابل مرا خورده و تلف کرده و مرا ظرف خالی ساخته، مثل اژدها مرا بلعیده و شکم خود را از نفایس من پر کرده و مرا مطرود نموده است.
35. و ساکنان صهیون خواهند گفت ستمی که بر من و بر جسد من شده بر بابل فرود آید و اورشلیم خواهد گرفت خون من بر ساکنان زمین کلدانیان وارد آید.
…
52. بنابراین خداوند میگوید اینک ایامی میآید که به بتهایش کیفر خواهم رساند و در سراسر زمین مجروحان ناله خواهند کرد.
53. اگرچه بابل تا به آسمان خویشتن را بر افرازد و اگرچه بلندی قوت خویش را حصین نماید، لیکن خداوند میگوید غارتکنندگان از جانب من بر او خواهند آمد.
54. صدای غوغا از بابل میآید و آواز شکست عظیمی از زمین کلدانیان.
55. زیرا خداوند بابل را تاراج نمینماید و صدای عظیمی را از میان آن نابود میکند و امواج ایشان مثل آبهای بسیار شورش مینماید و صدای آواز ایشان شنیده میشود.
56. زیرا که بر آن، یعنی بر بابل، غارتگری میآید و جبارانش گرفتار شده و کمانهایشان شکسته میشود. چون که یهوه خدای کیفر است و بیشک به مجازات خواهد رسانید.
57. و پادشاه که نام او یهوه صبایوت است میگوید که من سروران و حکیمان و حاکمان و والیان و جباران را مست خواهم ساخت و به خوابی دایمی فرو خواهم برد که از آن بیدار نشوند.
58. و یهوه صبایوت میگوید که حصارهای پهناور بابل به کلی ویران خواهد شد و دروازههای بلندش به آتش سوزانده میشود و امتها برای گذران امور به دشواری خواهند افتاد و قبایل برای آتش خویشتن را خسته خواهند کرد.
59. کلامی که ارمیای نبی به سرایا بن نیریا بن محسیا به من فرمود هنگامی که او با صدقیا پادشاه یهودا در سال چهارم سلطنت وی به بابل میرفت و سرایا رئیس دستگاه بود.
60. و ارمیاء تمام بلایایی را که بر بابل میبایست برود در توماری نوشت، یعنی تمامی این سخنانی را که دربارهی بابل مکتوب است.
61. و ارمیاء به سرایا گفت چون به بابل وارد شدی آنگاه ببین و تمام این سخنان را برخوان.
62. و بگو ای خداوند تو دربارهی این مکان فرمودهای که آن را هلاک خواهی ساخت، به حدی که احدی از انسان و چارپایان در آن ساکن نشود، بلکه تا ابد ویرانه خواهد شد.
63. و چون از خواندن این تومار فارغ شدی سنگی بدان ببند و آن را به میان فرات بینداز.
64. و بگو همچنین بابل به سبب بلایی که من بر او وارد میآورم غرق خواهد گردید و دیگر بر پا نخواهد شد و ایشان خسته خواهند شد. تا اینجا سخن از ارمیاء است».
در بندهایی دیگر از کتاب مقدس، شرح وحی نازلشده بر اشعیا بن عاموس آمده که در آن سقوط بابل و فراز آمدن مادها پیشگویی شده است. محتوای این الهام، پیشگویی نابودی بابلیهای گناهکار و رهایی یهودیانی است که به این شهر تبعید شده بودند: «… و هرکه یافته شود با نیزه زده خواهد شد و هر که گرفته شود به ضرب شمشیر از پای درخواهد آمد. کودکانشان در برابر چشمانشان بر زمین افکنده میشوند و خانههایشان غارت میگردد و زنانشان بیعصمت خواهند گشت. اینک من مادها را در برابرشان برخواهم انگیخت. (مادهایی که) نقره را به حساب نمیآورند و زر را دوست نمیدارند. و کمانهای ایشان جوانان را خرد خواهد کرد و بر بارِ رحمها ترحم نخواهند کرد و چشمانشان بر کودکان شفقت نخواهد نمود. و بابل، که جلال ممالک و زینت فخر کلدانیان است، همانند سودوم و عموره واژگون خواهد شد. و تا ابد آباد نخواهد شد و نسل در پی نسل مسکون نخواهد گشت»[1].
آنچه ارتباط این بندها با حملهی کوروش به بابل را نشان میدهد، چند باب جلوتر دیده میشود. در اینجا در ادامهی این پیشگویی آمده که «ای ایلام فراز آی و ای ماد محاصره نما»[2].
برخی از مورخان معاصر بر این باورند که هیچ شاهد محکمی در این متون نوشته شدنشان پیش از فتح بابل به دست کوروش را نشان نمیدهد.[3] با وجود این، از خود کوروش و پارسیان یا گوتیها هیچ نامی در میان نیست و در مقابل به شاه ماد که از شمال به بابل میتازد اشاره شده است. تنها پادشاهی که بر ماد فرمان راند و به بابل حمله کرد، کوروش بزرگ است و زمان نوشته شدن این بخش از تورات به فاصلهی میان آغاز جنگ با بابل تا ورود صلحجویانهی کوروش به این شهر مربوط میشود. حدّ زیرین این زمان را میتوان بر اساس اشاره به نبرد میان مادها و بابل تعیین کرد، که قاعدتاً باید در حدود 540 پ.م. قرار بگیرد و این زمانی است که تهدید کوروش برای بابل علنی شد. حدّ زبرین آن باید خودِ سال 539 پ.م. باشد، چون در این هنگام مردم بابل و چندین شهر دیگر به پارسها پیوستند و کوروش بدون خونریزی و همچون نجاتبخشی محبوب به بابل وارد شد. نویسندهی بندهای کتاب اشعیا و ارمیا که ویرانی و سقوط بابل را پیشگویی کرده، آشکارا از این رخداد خبر نداشته، وگرنه این چنین بر خونین بودن سقوط بابل و ترمیمناپذیر بودن ویرانیاش تأکید نمیکرده است.
متن میتواند بیان آرزویی برآوردهنشده باشد، یا انعکاس رخدادی تاریخی که در قالب پیشگوییای گنجانده شده و به گذشته منسوب شده است. چنان که از توضیح انتهای باب 51 برمیآید، خودِ نویسندهی کتاب ارمیاء مدعی است که این متن را ارمیاء به او املاء کرده و از او خواسته همچون نوعی جادوی ویرانگر و طلسمِ سیاه از آن استفاده کند. یعنی ارمیاء طی شهود و الهامی به سرنوشت تلخ بابل آگاه شده و تحقق این سرنوشت را با خوانده شدنِ آن بر شهر و افکنده شدنِ تومار حاوی پیشگویی در فرات تسهیل کرده است.
متن پیشگویی ارمیاء دربارهی بابل به احتمال زیاد پیش از فتح این شهر به دست کوروش نوشته شده، و تفسیر آن همچون گزارشی از فتح شهر نادرست است. از سویی، متن به کلیدواژههای آشنای مربوط به دوران کوروش، که در جاهای دیگرِ خودِ همین متن بارها ذکر شده، اشارهای نکرده و تنها به پادشاه مادها و دشمنی که از شمال تاخت خواهد آورد اشاره کرده است. حال و هوای نگارش آن آشکارا به اواخر دوران نبوکدنصر یا بلافاصله بعد از او مربوط میشود که طی آن بابل و ماد بر سر حران که به دست مادها افتاده بود با هم اختلافهایی داشتند، اما کارشان به درگیری مستقیم نکشید. شاهد دیگری که تعلق این متن به دوران مادها را نشان میدهد، آن است که در فهرست دشمنان بابل، از شاه ماد و سربازان مانا، اورارتو و سکا یاد کرده است و این سه در دوران تاختوتاز آشوریها دولتهای کوچکی بودند که بعدتر توسط مادها گشوده شدند و در دوران زمامداری مادها زیرواحدهایی از پادشاهی بزرگ ماد محسوب میشدند.
این بخشهای کتاب مقدس از این رو اهمیت دارند که موضع سیاسی بخشی از ساکنان شهر بابل را نسبت به این منطقه نشان میدهند. یهودیان تنها تبعیدشدگان به بابل نبودهاند و تنها مردمی نبودند که معبدهایشان به تاراج رفته و ایزدشان مورد توهین و هتک حرکت واقع شده بود. به احتمال زیاد نفرتی که یهودیان نسبت به بابل داشتند و در این متن منعکس شده، در گروههای قومی تبعیدی دیگر نیز مصداق داشته است و انگار کوروش با به بازی گرفتن این نیروی فرو دست بوده که توانسته مقاومت بابلیان را در هم بشکند و ایشان را به تسلیم وادار سازد.
این احتمال وجود دارد که متن پیشگویی ارمیاء در دوران مادها نوشته شده و بازتابندهی نفرت یهودیان و تبعیدیان بابلی باشد، اما بعدتر در زمانی که کوروش برای حمله به بابل زمینهچینی میکرد، بازنویسی شده و به عنوان عاملی برای برانگیختن تبعیدیان بر ضد نبونید کارکرد یافته باشد. وندرهوفت بحث کرده که بندهای 32ـ30 از باب 52 کتاب ارمیاء که دست کشیدن سربازان بابلی از نبرد را روایت میکند، انگار بعد از ورود کوروش به بابل و تسلیم مردم شهر سروده شده باشد.[4] به خصوص کلماتی که در بند 32 به «خیابان و نیها» ترجمه شدهاند، کلیدواژههایی اکدی هستند که به جاهایی مشخص در شهر بابل اشاره میکنند و معلوم است نویسنده رخدادی عینی و واقعی در این شهر را در نظر داشته است. بر مبنای منابع دیگرِ میانرودانی میدانیم که آتش زدن به نیزارهای اطراف شهر بابل یکی از راههای فاتحان شهر برای بیرون کشیدن فراریان و پناهندگان به آن منطقه بوده است.
به نظرم به بحث او را میتوان توسعه داد و بندهای (4ـ5/ 50 و 19ـ20/ 50 و 6/51 و 9ـ10/ 51) را نیز در آن گنجاند و این بندهایی است که در آن فراخوانی برای ترک بابل و بازگشت به فلسطین دیده میشود و قاعدتاً در امتداد سیاست کوروش برای کوچاندن تبعیدیان به مرزهای مصر بوده است.
5. دومین منبعی که دربارهی سقوط بابل در دست داریم، به گزارش نویسندگان یونانی مربوط میشود. روایت اسناد بابلی و تاریخهای یونانی دو ماجرای متفاوت را دربارهی سقوط بابل روایت میکنند. آنچه هرودوت[5] و کسنوفون[6] در این زمینه گفته، با روایتی که در سالنامههای بابلی و استوانهی حقوق بشر میخوانیم متفاوت است. امروز توافقی در میان پژوهشگران در این مورد وجود دارد که گویا این اسناد در دو سنت وقایعنگاری متفاوتی نوشته شدهاند.[7]
هر دو این مورخان یونانی گمان میکردهاند برج و باروی بابل رخنهناپذیر بوده[8] و میتوانسته برای دیرزمانی در برابر محاصره مقاومت کند. از این رو برای دستیابی به این شهر ترفندی نبوغآمیز و غریب را به کوروش نسبت دادهاند و آوردهاند که پارسیان مسیر رود فرات را تغییر دادند و از راه آبراهههای آن وارد شهر شدند.[9] در هر دو روایت این کار به نبوغ کوروش منسوب شده است. عنصری داستانپردازانه هم در این میان هست و هر دو مینویسند که کوروش زمانی را برای ورود به شهر برگزید که بابليها سرگرم برگزاری جشنی بودند و بنابراین گوش به زنگِ حمله نبودهاند.[10]
مهمترین نقص روایت یونانیان آن است که کاملاً از بیرون نوشته شده و راویانش چندان با بابل و حال و هوای رویدادها آشنا نبودهاند. به احتمال زیاد، کسنوفون و هرودوت هرگز بابل را ندیده بودند و تنها از روی شنیدهها و شایعهها داستان خود را پرداختهاند. کسنوفون وقتی به عنوان بخشی از سپاه مزدور یونانی برای کوروش کوچک میجنگید، به میانرودان آمد، اما مرور کتاب آناباسیس نشان میدهد که انگار یونانیان به شکلی غیرعادی از ورود به بابل یا شهرهای بزرگ دیگر منع میشدهاند و بنابراین کسنوفون بابل را ندیده است. اظهار نظرهای کسنوفون دربارهی بابل[11] تخیلی است و تا حدودی بر منابع دیگرِ یونانی ــ شبیه تواریخ هرودوت ــ متکی است. دربارهی هرودوت هم برخی از پژوهشگران احتمال دادهاند که بابل را دیده باشد،[12] اما بیشتر صاحبنظران اعتقاد دارند که وصفهای او در شنیدههایش ریشه دارد و نه در دیدهها.[13]
عناصر به کار گرفتهشده در داستان یونانی را میتوان به کمک شواهد باستانشناختی محک زد. هرودوت تأکید دارد که بابلیها میدانستهاند که کوروش به سراغشان میآید و بنابراین شهر را برای محاصرهای درازمدت تجهیز کرده و برج و باروی استواری گرداگردش برافراشته بودند.[14] دیوید وَندرهوفت در مقالهای دقت هرودوت در توصیف عملیات عمرانی بابلیها را دلیلی بر محتمل بودن گزارش وی دربارهی فتح بابل به دست کوروش دانسته است.[15] گزارش هرودوت از مدیریت آب در شهر بابل و شیوهی ساخت کانال و وصفی که از ساختوساز در این شهر میکند[16] با دادههای باستانشناختی و تاریخیِ برآمده از بابل سازگار است. هرودوت شیوهی بنایی و پخت آجر در بابل را هم به درستی شرح داده است.[17] همچنین دربارهی برج و باروی بابل میدانیم که به راستی از دوران نبوکدنصر به بعد به راستی برنامهای در دربار بابل وجود داشته و استحکامات دفاعی نیرومند و بزرگی در این شهر بنا شده که در منابع یونانی هم انعکاس یافته است.[18] اما این دادهها را هر مسافری که بابل را دیده باشد میتوانسته در اختیار او قرار دهد و نمیتوان آن را به عملیات جنگیِ خاصی که کوروش در موقعیتی خاص انجام داده، مربوط دانست.
عنصر دیگر داستان هرودوت و کسنوفون، یعنی این که پارسیان همزمان با برگزاری جشنی دینی به بابل حمله کردند را بیشتر مورخان معاصر افسانه دانستهاند. دلیل اصلی آن هم این که قالبی کلیشهای دارد که بارها و بارها در روایتهای یونانی و بعدتر رومی تکرار میشود و چنگ زدن و آواز خواندن نرون در زمان آتشسوزی رم نیز نمونهای دیگر از آن است. با وجود این، وندرهوفت به درستی اشاره کرده که این داستان میتواند دربارهی ماجرای بابل ریشهای در واقعیت داشته باشد. چون به راستی در همان حدودِ فتح شهر، جشنی در بابل برگزار میشده است. این جشن شباهتی به آکیتو داشته و به افتخار ایزد بعل برگزار میشده است. جزئیاتی در این زمینه در نامهای با برچسبِ ABL 956 میبینیم که خطاب به شاه آشور نوشته شده است:
«سرورم شاه میداند که ایزدِ بعل [برای جشن] در سومین روز تشریتو جامه در بر کرده است. در ششمین روز دروازهها [ی معبد] گشوده میماند. [و مراسم بعل] همچون مراسم [آکیتو در] ماه نیسانو برگزار میشود. مراسم شهر دیر هم به همین ترتیب اجرا میشود»[19]. بنابراین عنصر یادشده نیز میتواند با واقعیت ارتباطی داشته باشد.
اما هستهی مرکزی داستان هرودوت آن است که کوروش با زدن کانال و انتقال آب فرات به دریاچهای در آن نزدیکی سطح آب را بهقدری پایین آورد که سربازان به راحتی میتوانستند از مجرای آب بگذرند و به شهر وارد شوند. او تأکید کرده که خودِ کوروش بر این عملیات نظارت میکرده است.[20] در اوایل آبان که زمان حملهی سپاهیان کوروش به بابل بوده از شدت جریان فرات کاسته میشود، و این را هم میدانیم که عبور از مجرای این رود و ورود به شهر از دیرباز یکی از نقاط ضعف برج و باروی این شهر بوده است. بروسوس در بابیلونیکای خود مینویسد که نبوکدنصر برای پیشگیری از حملهی دشمن، در درون شهر و اطراف بستر رود استحکاماتی ساخت.[21] از خود نبوکدنصر هم کتیبهای در دست داریم که به خاطر آسیبدیدگی، دقت ترجمهاش جای چون و چرا دارد، اما به تعبیهی حایلی آهنین در بخشی از کانال فرات اشاره میکند، «تا از ورود دزدان و راهزنان به خروجیِ آبراهه جلوگیری کند»[22].
با وجود این، برگرداندن مسیر فرات و رسوخ به شهر از مجرای آن، در شرایطی که این مجرا را میشده به سادگی با شبکهای فلزی یا سنگی برای آدمیان عبورناپذیر ساخت، نامعقول مینماید. در تاریخ میانرودان باستان هیچ مورد دیگری را سراغ نداریم که شهری به این ترتیب فتح شده باشد. به خصوص که گذرگاه آبراهه بسیار باریک است و کسانی که از آن میگذرند ناگزیرند یکی یکی به شهر وارد شوند و در سوی دیگر به سادگی کشتار خواهند شد. البته مگر آن که مردم شهر از نگهبانی این رخنه غافل باشند و به خاطر جشن مدهوش و مست خفته باشند، که این یکی تصویری تخیلی به نظر میرسد.
این را میدانیم که نبوکدنصر بین اوپه و سیپار دیواری دفاعی کشیده بوده که «دیوار مادی» خوانده میشده است. این دیوار ظاهراً برای محفوظ داشتنِ منطقه از طغیان رود و سیلابهای منطقهی شمال عقرکوف بنا شده است.[23] بِرن بر این باور است که کوروش هنگام حمله به اوپه و سیپار مسیر فرات را تغییر داد و در منطقهی جنوب دیوار مادی سیلابی به راه انداخت و به این ترتیب توانست بر مقاومت بابلیها غلبه کند. این کار او به قدری غریب و بیسابقه بود که به افسانهای تبدیل شد و هرودوت خاطرهاش را به صورت نفوذ کوروش به خودِ شهرِ بابل بازگو کرد.[24] در مقابل، رولینگر کل روایت هرودوت را داستانی تخیلی میداند و دیدگاه برن را تلاشی عقیم میداند برای آن که حتماً چیزی تاریخی به قصهپردازیهای هرودوت منسوب گردد.[25]
این را میدانیم که برگرداندن مسیر رود فرات در جریان جنگهایی که بابلیان تجربه کرده بودهاند، پیشینهای طولانی دارد. اما این کار معمولاً توسط خود بابلیها انجام میشده تا راه سپاهیان مهاجم را سد کنند. این روش به خصوص برای فلج کردن رستهی گردونهرانان کارآیی بسیار داشته است.[26] بنابراین چنین مینماید که هرودوت دادههایی به نسبت مستند را دربارهی بابل و عملیات جنگی در آن محدوده از این و آن شنیده، و بعد داستان فتح بابل به دست کوروش را بر مبنای آن برساخته است. توصیف او از برج و باروی بابل، این که در جنگها مسیر رودها را عوض میکردهاند، و این که در آبان ماه جشنی در بابل برگزار میشده در واقعیت ریشه دارند. اما داستان هرودوت که بر مبنای این خشتهای مستند ساخته شده، تخیلی مینماید.
- . کتاب اشعیای نبی، باب 13، آیههای 20ـ15. ↑
- . کتاب اشعیای نبی، باب 21، آیهی 2. ↑
- . Reimer, 1993; Albertz, 2003:194-196; Kessler, 2003. ↑
- . Vanderhooft, 2006: 366. ↑
- . هرودوت، کتاب نخست، بندهای 191ـ188. ↑
- . Xenophon, Cyropaedia, 7.5.7-15. ↑
- . Smith, 1924: 102-6; Wohl, 1969: 28-38; MacGinnis, 1986: 79; Beaulieu, 1989: 225-226; Cole, 1994: 95; Rollinger, 1993; Dalley, 1996: 525-32; Kratz, 2003: 143-156. ↑
- . هرودوت، کتاب نخست، بند 181ـ178؛ کسنوفون، کوروپدیا، 7.5.7. ↑
- . Xenophon, Cyropaedia, 7.5.7-15. ↑
- . هرودوت، کتاب نخست، بند 191؛ کسنوفون، کوروپدیا، 15.5.7. ↑
- . Xenophon, Cyropaedia, 7.5.10-16. ↑
- . Dalley, 1996. ↑
- . Ravn, 1942; MacGinnis, 1986; George, 1992; Rollinger, 1993. ↑
- . هرودوت، کتاب نخست، بند 190. ↑
- . Vanderhooft, 2006: 357-360. ↑
- . هرودوت، کتاب سوم، بند 186. ↑
- . هرودوت، کتاب نخست، بند 179. ↑
- . Sack, 1991: 115; Ravn, 1942. ↑
- . Cohen, 1993: 451. ↑
- . هرودوت، کتاب نخست، بند 191. ↑
- . Josephus, Ag. Ap. 1.139. ↑
- . Vanderhooft, 2006: 358. ↑
- . Vanderhooft, 2006: 359. ↑
- . Burn 1984: 54-56. ↑
- . Rollinger, 1993. ↑
- . Powell, 1982; Scurlock, 1997. ↑
ادامه مطلب: بخش سوم: کوروش جهانگیر – گفتار چهارم: فتح بابل (4)