پیش‌‌گفتار

پیش‌‌گفتار

تاریخ شعر معاصر پارسی، یکی از ایدئولوژیک‌‌ترین بخشهای تاریخ‌‌نگاری جدید ما محسوب می‌‌شود. شاید چنین برداشتی غریب بنماید، اما به راستی به این نتیجه رسیده‌‌ام که انبوهِ متونی که درباره‌‌ی سیر تحول شعر پارسی در دوران مدرن نوشته شده‌‌اند، کمابیش به سنتی فرقه‌‌ای و شبه‌‌دینی شباهت دارند که با پیش‌‌داشتهایی نقد ناشده و کمابیش مقدس پنداشته شده، تاریخی ایدئولوژیک و تحریف شده از زبان پارسی را رقم زده‌‌اند. تاریخ شعر نو، مانند هر تاریخ دیگری، شبکه‌‌ای از رخدادهای مهم، شخصیتهای تاثیرگذار، منشهای نوظهور و نهادهای تکامل یابنده را در خود جای می‌‌دهد، که به شکلی بسیار تحریف شده و نارسا و سطحی، گلچین و تفسیر شده‌‌اند.

بازخوانی این تاریخ، و نقادانه نگریستن به این که چرا فلان رخداد مهمتر از بهمان رخداد قلمداد شده، و چرا داوری درباره‌‌ی فلان شخصیت چنین است و درباره‌‌ی بهمان چنان، ضرورتی است که دیر یا زود باید جسورانه با آن روبرو شد. این مجموعه از کتابها را با این انگیزه می‌‌نویسم که از سویی برخی از مدارها و مسیرهای نادیده انگاشته شده در این سیستم فرهنگی پیچیده را روشن و شفاف سازم، و از سوی دیگر موضع خویش را درباره‌‌ی نقد شعر معاصر پارسی در بستری جامعه‌‌شناختی و تاریخی استوار سازم. برای این مقصود، پرداختن به شخصیتها و چهره‌‌های نامدار یا گمنامی ضرورت می‌‌یابد، که لازم است از نو کلیت آثارشان بازخوانده و بازاندیشیده شود، و در زمینه‌‌ی اجتماعی‌‌شان نگریسته شوند. شاید که به این ترتیب نقش و ردپایشان در ادبیات امروز ایران زمین از نو فهم گردد و داوری درباره‌‌شان منصفانه‌‌تر و درست‌‌تر از آب در آید.

به عنوان نخستین چهره از این گروه، ملک‌‌الشعرای بهار را برگزیده‌‌ام. چرا که هم شایسته‌‌ی لقبش هست و هم نسبت به موضع اجتماعی و فرهنگی‌‌اش همدلی فراوان حس می‌‌کنم. از سوی دیگر، درازای عمر بهار و حضورش در بزنگاه‌‌های تاریخی مهم، او را به شاه کلیدی تبدیل کرده که اگر خوب شناخته شود، زنجیره‌‌ای از شاعران و ادیبان و فعالان اجتماعی دیگر را گرداگرد خویش به خوبی خواهد شناساند. محتوای این کتاب نخست در حلقه‌‌‌‌ی ادبی سیمرغ ارائه شد، که گروه پژوهشی نقد شعر معاصر در انجمن زروان است. بعدتر در همایش «ملک‌‌الشعرای بهار: سه نسل در خدمت فرهنگ ایران» که روز پنجشنبه 2 اردیبهشت 1395 در دانشگاه کاشان برگزار شد، بخشی از آن ارائه شد و پاره‌‌هایی از آن نیز در قالب یادداشتهایی در روزنامه‌‌ها و مجلات انتشار یافته است.

ادامه مطلب: بهار در زمینه و زمانه‌‌اش

رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب