سال ۱۲۷۸

سال ۱۲۷۸

 روز ۱۱ فروردین قوای آمریکایی پس از شکست نیروهای فیلیپینی شهر مالولوس که پایتخت جمهوری نوپای فیلیپین بود را اشغال کردند. این نیروها چهار روز پیش نیروهای مدافع شهر را که فرمانده‌‌شان رئیس‌‌جمهور و قهرمان جنگهای استقلال فیلیپین بود، شکست داده بودند. سربازان فیلیپینی پنج هزار تن بودند و آمریکایی‌‌های مهاجم دو تا سه برابرشان عده داشتند. با این حال روحیه‌‌ی جنگاوری فیلیپینی‌‌ها درهم نشکست و دو هفته بعد بار دیگر این شهر را بازپس گرفتند.

روز دوم اردیبهشت ولادیمیر نابوکوف در سنت‌‌پترزبورگ زاده شد و بعدها در آمریکا به داستان‌‌نویس مشهوری تبدیل شد. او از خاندان اشرافی‌‌ تاتاری برخاسته بود که هویت روسی به خود گرفته بودند و نوادگان نابوک میرزا بودند. روز هجدهم اردیبهشت هم فریدریش اگوست فون هایک اقتصاددان مشهور اتریشی زاده شد.

ولادیمیر نابوکوف

فریدریش فون هایک

 ارنست همینگوی

روز ششم اردیبهشت سال ۱۲۷۸ ژان سیبِلیوس اولین سمفونی خود را در تالار ارکستر فیلارمونیک هلسینکی برای مردم اجرا کرد. هرچند این ماه بیش از موسیقی از نظر تاریخ فوتبال اهمیت دارد. چون سه تیم فوتبال مهم در آن تاسیس شدند: باشگاه فِرِرنچاروسی در بوداپست به تاریخ سیزدهم اردیبهشت، باشگاه ورزشی ویتوریای برزیل در بیست و سوم و فردایش (۲۴ اردیبهشت) باشگاه ملی فوتبال اوگاندا در مونته‌‌ویدئو آغاز به کار کردند.

آنتونیو لونا در جامه‌‌ی سپهسالاری و کسوت دانشمند

ژان سیبلیوس 

سه هفته بعد در ۱۵ خرداد آمریکایی‌‌ها دسیسه‌‌ای چیدند و آنتونیو لونا سردار مشهور و لایق فیلیپینی را ترور کردند. لونا علاوه بر مهارتش در رزم‌‌آرایی و دلیری‌‌اش در میدان جنگ، دانشمند سرشناسی هم بود و مدتها در انستیتو پاستور درباره‌‌ی بیماری‌‌ مالاریا پژوهش کرده بود. لونا مبتکر جنگهای چریکی در جبهه‌‌های لایه لایه بود و نیروهای آمریکایی که برتری عددی خرد کننده‌‌ای داشتند را به تنگ آورده بود.

سربازان فیلیپینی در مالولوس

 مهاجمان آمریکایی پس از فتح مالولوس

یک هفته پس از ترور لونا، در روز ۲۲ خرداد گردباد مهیبی نیوریچموند را به کلی نابود کرد و جان ۱۱۷ نفر را گرفت و حدود دویست نفر را زخمی کرد. پنج روز بعد در ۲۷ خرداد دیوید هیلبرت کتاب «مبانی هندسه»اش را منتشر کرد و علم مدرن هندسه را تاسیس کرد. آنگاه در سی‌‌ام همین ماه جنبش راست‌‌گرای افراطی کنش فرانسوی (Action Française) در فرانسه اعلام وجود کرد. موریس پوژو و هانری واژوا این جریان را در حمایت از نظامیانی که دریفوس را به ناحق محکوم کرده بودند، تاسیس کردند. فردای آن روز در اول تیرماه هم ارنست همینگوی به دنیا آمد.

یوهان والر و گیره‌‌اش

دیوید هیلبرت 

گردباد نیو ریچموند 

روز ششم تیر مخترعی نروژی به اسم یوهان والِر گیره‌‌ی فلزی کاغذ را اختراع کرد. دهم تیرماه هم شورای بین‌‌الملل پرستاران تاسیس شد که اولین نهاد بین‌‌المللی بهداشتی و درمانی بود و پرستارانی از انگلستان و آمریکا و آلمان آن را بنیان نهاده بودند. روز بیستم تیرماه هم جیووانی آنجِلی کمپانی خودروسازی فیات را در ایتالیا تاسیس کرد. روز بیست و ششم تیر هم دو رخداد واگرا وقوع یافت. یکی آن که شرکت NEC در ژاپن تاسیس شد که اولین شرکت صنعتی این کشور بود که با شرکتهای خارجی ترکیب می‌‌شد. در همین روز ژاپنی‌‌ها با انگلیسی‌‌ها درباره‌‌ی ترابری دریایی قراردادی با موقعیت برابر امضا کردند و به این ترتیب موقعیت فرودست ژاپن در برابر قوای غربی پایان یافت.

رخداد دیگر آن که فرانسوی‌‌ها با قوایی چهارصد پانصد نفره برای فتح و غارت چاد به این کشور حمله کرده بودند، در نبرد توگبائو از قوای مدافع این سرزمین شکست خوردند و همگی کشتار شدند. فرمانده‌‌ی نیروهای چند هزار نفره‌‌ی چاد رابح الزُبَیر بن فضل‌‌الله نام داشت و سرداری سیاهپوست و لایق بود که بر دولتی در اطراف دریاچه‌‌ی چاد فرمان می‌‌راند.

کنفرانس صلح هاگ

روز پنجم امرداد در منطقه‌‌ی نوم در آلاسکا طلا کشف شد و تب طلای آلاسکا آغاز شد. دو روز بعد در هفتم امرداد اولین کنفرانس بین‌‌المللی صلح در هلند پایان یافت و حاضران عهدنامه‌‌ی هاگ را امضا کردند. در ۲۲ امرداد آلفرد هیچکاک زاده شد و در دوم شهریور هم خورخه لوئیس بورخس چشم به گیتی گشود.

آکیم تامیروف

لازلو یوزف بیرو 

ابوالقاسم خوئی

 اسکندر میرزا 

روز ۲۸ شهریور فشار افکار عمومی در فرانسه باعث شد آلفرد دریفوس که به ناحق متهم به جاسوسی شده بود، آزاد شود و از او اعاده حیثیت کنند. سه روز بعد در اول مهر ناوگان آسیایی ایالات متحده در نبرد اولونگاپو بر ناوگان جمهوری فیلیپین غلبه کرد و در هفتم مهر هم لازلو یوزف بیرو مخترع بلغاری-آرژانتینی زاده شد، و او کسی بود که قلم با سیستم پخش جوهر ساچمه در لوله را ابداع کرد و این مبنای ساخت قلم خودکار قرار گرفت.

درفش جنگی رابح الزبیر

جیووانی آنجلی

  اگوست ببل

روز هفدهم مهر ماه کنگره‌‌ی حزب سوسیال دموکرات آلمان که بزرگترین حزب چپ‌‌گرای اروپا بود در هانوور آغاز به کار کرد و تا ۲۲ مهر به کار خود خاتمه داد. موضوع اصلی بحث این کنگره حمله‌‌ی برنشتین به سیاستهای حزب بود و اگوست بِبِل در پایان آن جمع‌‌بندی نهایی را قرائت کرد. درست در میانه‌‌ی این کنگره یعنی در ۱۹ مهرماه جنگ بوئر در آفریقای جنوبی آغاز شد. بوئرها که مستعمره‌‌چی‌‌های قدیمی و هلندی‌‌تبار آفریقای‌‌ جنوبی بودند، بر حاکمیت بریتانیا شورش کردند و در ۲۱ مهر مافِکینگ و فردایش کیمبِرلی را محاصره کردند.

یک هفته بعد در ۲۷ مهر میگل آنخِل آستوریاس شاعر و نویسنده‌‌ی اسپانیایی زاده شد و فردای آن روز (۲۸ مهر) قوای انگلیسی بوئرها را در نبرد تپه‌‌ی تالانا شکست دادند و از این منطقه پس زدند، اما تلفات شدیدی تحمل کردند و فرمانده‌‌شان هم کشته شد. بوئرها همچنان نیرومند ماندند و در ۸ آبان لیدی‌‌سمیت محاصره شد و جنگ در اطراف آنجا مغلوبه شد. جنگ بوئرها و انگلیسی‌‌ها دو سال و هفت ماه و بیست روز به درازا کشید و در آن انگلیسی‌‌ها ۳۴۷ هزار سرباز انگلیسی و حدود ۱۵۰ هزار سرباز هندی و استرالیایی و نیوزلندی و حدود صد هزار نیروی مزدور آفریقایی وارد میدان کردند. در مقابلشان بوئرها ۴۷ هزار نفر بودند که به صورت چریکی می‌‌جنگیدند و با ده هزار آفریقایی و ۵۴۰۰ آزادیخواه داوطلب که از نقاط مختلف دنیا به آنجا رفته بودند، پشتیبانی می‌‌شدند. در پایان کار انگلیسی‌‌ها پیروز شدند و آفریقای جنوبی را گرفتند و جمهوری بوئرها در آنجا را از بین بردند اما بهایی سنگین پرداختند و بیش از ۲۲ هزار نفر کشته و بیش از صد هزار نفر زخمی دادند. در حالی که تلفات بوئرها قدری بیش از شش هزار کشته بود. انگلیسی‌‌ها البته در حین نبرد و پس از آن انتقام وحشتناکی از مردم بومی گرفتند و بیش از ۲۶ هزار تن از زنان و کودکان بوئر را در اردوگاه‌‌های مخوف‌‌شان به قتل رساندند و سیاهپوستان را با گشاده‌‌دستی قتل عام می‌‌کردند. طوری که ۱۱۵ هزار آفریقایی را که هوادار بوئرها بودند را به اردوگاه‌‌ فرستادند که بخش نامعلوم و بزرگی‌‌شان (بین یک ششم تا نیم‌‌شان) در آنجا کشته شدند.

نقشه‌‌ی آفریقای جنوبی در سال ۱۲۶۴ (۱۸۸۵.م)

در هفتم آبان آکیم تامیروف (حکیم تیمورزاده) در تفلیس زاده شد و او هنرپیشه‌‌ای ارمنی بود که بعدتر به آمریکا کوچید و طی سی و هفت سال در هشتاد فیلم بازی کرد و به ویژه بابت فیلم «ناقوس مرگ که را می‌‌نوازند» به شهرت دست یافت. در ۲۲ آبان هم اسکندر میرزا اولین رئیس جمهور پاکستان از مادر زاده شد. روز ۲۴ آبان کشتی آمریکایی اس اس سنت‌‌پل برای اولین بار نزدیک شدن‌‌اش به بندرگاه را با بی‌‌سیم به ساحل اطلاع داد و این نخستین اقیانوس‌‌پیمایی بود که چنین می‌‌کرد. چهار روز بعد در ۲۸ آبان آیت‌‌الله ابوالقاسم خوئی رهبر دینی بانفوذ شیعه در خوی چشم به دنیا گشود.

 خورخه لوئیس بورخس

سوزبوزای دوم

میگل آنخل آستوریاس

روز سوم آذر ثریا طرزی در افغانستان زاده شد و بعدها به مقام ملکه‌‌ی افغانستان رسید و از فعالان اثرگذار حقوق زنان در این قلمرو شد و جنبش کشف حجاب را در این سرزمین رهبری کرد. در همین روز ارتش انگلستان در نبرد اُم‌‌دِوَیخراط بر سپاهیان مهدی سودانی پیروز شدند و ایشان را قتل عام کردند و به این ترتیب این قیام ضد استعماری فرو نشانده شد. در این نبرد هشت هزار نیروی انگلیسی و ده هزار مدافع سودانی با هم جنگیدند. انگلیسی‌‌ها که به مسلسل مسلح بودند، هزار سودانی را کشتار کردند و سه هزار تن اسیر گرفتند و تنها سه کشته و ۲۳ زخمی دادند. پنج روز بعد در هشتم آذرماه تیم فوتبال بارسلونا اعلام موجودیت کرد.

ثریا طرزی

آگهی اپرای توسکا

هوستون استوارت چمبرلن

روز یازدهم آذرماه در جریان جنگهای آمریکا و فیلیپین یک سردار دلیر فیلیپینی به اسم امیر گرگوریو پیلار در تنگه‌‌ی تیراد راه را بر قوای بزرگ آمریکایی بست و با فدا کردن جان خود و سربازانش موفق شد مانع عبور آمریکایی‌‌ها از آن منطقه شود و به رئیس جمهور فیلیپین (امیلیو آگوینالدو) که فرمانده‌‌ی کل قوای مدافع بود، فرصتی برای عقب‌‌نشینی بدهد. دقیقا در همین روز بنا به تعبیر منجمان قدیمی قران اعظم رخ داد، یعنی خورشید و ماه و تیر و بهرام و کیوان همگی در زاویه‌‌ای کمتر از ۱۵ درجه با هم مقارن شدند. ناهید ۵ درجه پیش و برجیس ۱۵ درجه پس از این ردیف قرانی جای داشت.

روز ۱۹ آذرماه نْگْوانِه پنجم شاه سوازیلند درگذشت و تاج و تختش به فرزند چهارماهه‌‌اش سوبوزای دوم رسید. این نوزاد در دوم تیرماه همین سال زاده شده بود و پس از آن به مدت ۸۲ سال بر این کشور کوچک سلطنت کرد. هفته‌‌ی بعدش در ۲۵ آذرماه هم باشگاه آ س میلان تاسیس شد. سه روز بعد در ۲۸ آذر نصرالله خان مشیرالدوله وزیر خارجه‌‌ی ایران مدرسه‌‌ی علوم سیاسی را تاسیس کرد و پسرش حسن پیرنیا که مردی فرهیخته بود به مدیریت آن گماشته شد. کمی بعد در همین سال نصرالله خان درگذشت و لقب مشیرالدوله به همین پسرش داده شد. در همین حدود زمانی مشروطه‌‌خواهان تبریزی مدرسه‌‌ی لقمانیه را در این شهر تاسیس کردند و پسر شرف‌‌الدوله که از موسسان این مدرسه بود و در آن هنگام تنها ۹ سال داشت، در مراسم گشایش‌‌اش شعر بلندی از امیرخسرو دهلوی را از بر خواند. نایب‌‌رئیس این مدرسه ادیب الممالک فراهانی بود و تقی‌‌زاده در آن فیزیک درس می‌‌داد.

سربازان آمریکایی و شکنجه‌‌ی «نوشاندن آب» به یک اسیر فیلیپینی

جنگ آمریکا و فیلیپین در مانیل 

روز چهارم دی همفری بوگارت زاده شد. هفته‌‌ی بعدش در دوازدهم دی اولین اتوبوس برقی در نیویورک به کار افتاد، و فردایش اداره‌‌ی آمار آمریکا اعلام کرد که جمعیت این کشور هفتاد میلیون نفر است. در هجدهم دی هم ویلیام مک‌‌کینلی در آلاسکا که یک استان نوبنیاد آمریکا بود اعلام حکومت نظامی کرد و هدفش سرکوب سرکشی‌‌های قبایل سرخپوست و ریشه‌‌کنی‌‌شان از مناطق استقرارشان بود. فردای آن روز در ۱۹ دی اولین قطار از قاهره به خارطوم حرکت کرد و این مسیر راه آهنی بود که انگلیسی‌‌ها به سرعت پس از فتح سودان کشیده بودند تا قوایشان را به آن منطقه منتقل کنند. چند روز بعد در ۲۴ دی جیاکومو پوچینی اپرای مشهور توسکا را برای نخستین بار در رم بر صحنه برد. در همین حدود زمانی هوستون استوارت چمبرلن نویسنده‌‌ی انگلیسی معتقد به برتری نژاد آریایی کتاب «مبانی تاریخ قرن نوزدهم» را به چاپ رساند که شالوده‌‌ی نظری جنبش نازی‌‌ها را پی‌‌ریزی کرد.

در این میان امپراتوری انگلستان همچنان در آفریقای جنوبی با دشواری‌‌هایی دست به گریبان بود. روز سوم بهمن سال ۱۲۷۸ شش هزار تن از نیروهای بوئر در نبرد اسپیون کوپ بر ارتش بیست هزار نفره‌‌ی انگلستان پیروز شدند و مهاجمان بریتانیایی با به جا گذاشتن دو هزار تن تلفات عقب‌‌نشینی کردند. این جریان تقارنی هم دارد با گذار در سلطنت بریتانیا. چون یک روز قبلش در دوم بهمن ملکه ویکتوریا پس از ۶۳ سال سلطنت در سن ۸۱ سالگی درگذشت و جای خود را به پسرش ادوارد هفتم داد. مرگ ملکه احتمالا یکی از عوامل آشفتگی در نیروهای انگلیسی و شکست خوردن‌‌شان بوده است.

تلفات انگلیسی‌‌ها در نبرد اسپیون کوپ

بوئرها در اسپیون‌‌کوپ 

یک هفته بعد در ۱۱ بهمن انگلیسی‌‌ها در گوشه‌‌ی دیگری از قلمروشان پیروزی‌‌ای به دست آوردند و این زمانی بود که داتو محمد صالح رهبر شورش مردم شمال بورنئو که ده سال با استعمارگران انگلیسی جنگیده بود در اثر شلیک توپ سربازان انگلیسی به قتل رسید. در هشتم آذرماه انگلیسی‌‌ها همان «سردار» هربرت کیچنر که سودانی‌‌ها را قتل‌‌عام کرده بود را به فرماندهی قوای خود در آفریقای جنوبی برگزیدند. کیچنر در این سرزمین هم مثل سودان به سیاست زمین سوخته روی آورد و هرکس را سر راه خود می‌‌دید می‌‌کشت و هر روستا و شهری را با خاک یکسان می‌‌کرد.

اما همچنان مقاومت بوئرها ادامه داشت و ۲۹ بهمن یک ارتش پانزده هزار نفره‌‌ی دیگر انگلیسی در نبرد پاردبرگ به سختی از بوئرها که کمتر از نیمی از ایشان عده داشتند، شکست خورد. این سپاه لباس‌‌ قرمزها طی دو روز بعد سر غیرت آمدند و دلیرانه جنگیدند و در نهایت پیروز شدند. هرچند دیگر تا این هنگام شجاعت و پیروزی‌‌های بوئرها به خبری جهانی تبدیل شده بود و حتا در خودِ انگلستان هم هوادارانی پرشور برایشان پیدا شده بود. انگلیسی‌‌ها تا حدودی زیر فشار افکار عمومی ناچار شدند زور سرنیزه‌‌شان را کم کنند و وقتی در هشتم اسفند همین سال (۱۲۷۹) در جنگ پاردِنبرگ بر بوئرها غلبه کردند، با پیشنهاد شرایطی معقول سردار هماوردشان پیِت کرونیه را به تسلیم وا داشتند. جالب آن که در همین روز بود که حزب کارگر انگلستان تاسیس و باشگاه فوتبال بایرن مونیخ در آلمان تاسیس شدند.

سردار کیچنر در نشست صلح با بوئرها

امپراتور چین در سه سالگی 

در همین سال باستان‌‌شناسان برای نخستین بار به اهمیت استخوانهای پیشگویی چینی پی بردند و دریافتند که این اشیا که قدمت‌‌شان به عصر شانگ (۱۶۰۰-۱۲۰۰ پ.م) باز می‌‌گشت، حاوی کهنترین نمونه‌‌ها از خط چینی هستند. در همین سال آخرین شاه جزیره‌‌ی ایستر که ریرو نام داشت، هنگام دیدار از کشور شیلی با نوشیدن شراب زهرآلود جان سپرد و دودمان پادشاهی راپا نویی (اسم بومی جزیره‌‌ی ایستر) برچیده شد. احتمالا دولتمردان شیلی که میزبانش بودند او را به قتل رسانده بودند. اسپانیایی‌‌ها پیشتر از شیلی به این جزیره رفته و به غارت منابعش دست گشوده بودند. ریرو با قصد آشتی و میانجیگری میان کمپانی‌‌های غربی و مردمش به شیلی رفته بود که به این شکل کشته شد.

در همین حدود زمانی محمد طاهر میرزا بر اثر سکته قلبی در تهران درگذشت و در گورستان ابن بابویه به خاک سپرده شد. وی با میرزا ابوالحسن جلوه، که از فلاسفه و عرفای نامی ایران به شمار می‌‌رود، دوست و همنشین بود. او به خاطر ترجمه‌‌های روان و شیوایی که از رمانهای فرانسوی –سه تفنگدار، کنت دمونت کریستو، و ژیل بلاس- کرده شهرت دارد.

ژنرال گرگوریو دل پیلار

آنگانا، پسرعمو و جانشین ریرو

سردیس ریرو، آخرین شاه راپا نویی 

 

 

ادامه مطلب: عکسهایی از رخدادهای سال ۱۲۷۸

رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب