ماه شهریور: بیست‌و‌پنجم تا بیست‌و‌هفتم

ماه شهریور: بیست‌و‌پنجم تا بیست‌و‌هفتم

بیست و پنجم شهریور

روز بیست و پنجم شهریور سال ۱۲۰۰ (۱۸ ذیحجه ۱۲۳۶ ق.) محمدعلی دولتشاه پسر مهتر فتحعلی‌شاه با سپاهی پانزده هزار نفری به میان‌رودان لشکر کشید و محمود پاشا کهیا و داود پاشا والی عثمانی بغداد را شکست داد و در عمل کشور کنونی عراق را فتح کرد. او در پی این پیروزی برای عراق والی‌ای از طرف ایران تعیین کرد، اما در راه بازگشت به ایران بود که در اثر بیماری درگذشت.

در ۱۲۸۸ بين قواي دولتي به سركردگي سردار بهادر بختياري و يپرم‌خان ارمني و طرفداران حاج ملا قربانعلي مجتهد متنفذ و مستبد زنجان در منطقه‌ی خمسه جنگ سختي رخ داد. سرانجام قواي دولتي فاتح شد و حاج ملا قربانعلي مجتهد نود ساله فرار كرد. علماي نجف حكم به تكفير حاجي دادند. سه سال بعد (۱۲۹۱) سالارالدوله و يار محمدخان كرمانشاهي که همدست محمدعلی‌شاه و ضدمشروطه بودند با سپاه خود روانه‌ی سنندج شدند. در ۱۲۹۸ همه‌ی این نیروهای ضد مشروطه از بین رفته بودند و در مقابل برخی از سرکشان محلی که آزادی‌خواه تندرو بودند جایگزینشان شده بودند. در چنین روزی در این سال رضاخان با میرزا کوچک‌خان جنگلی اتمام حجت کرد و خواست که تسلیم شود و چون چنین نکرد با شبیخونی رشت را از دستش گرفت.

در چنین روزی به سال ۱۳۰۹ شورش آرارات پس از سه سال سرکوب شد. در جریان این شورش مردم مناطق کردنشین شرق آناتولی در برابر استیلای دولت جدید ترکیه سر به شورش برداشتند و به سختی در برابر پیشروی قوای آتاتورک مقاومت کردند. ترک‌ها در برابر قوای شورشیان که به پنج تا هشت هزار تن بالغ می‌شد، ارتشی ۶۶ هزار نفره را گسیل کردند و علاوه بر شورشیان بخش بزرگی از مردم غیرنظامی منطقه را کشتار کردند. در این نبرد حدود ۴۷ هزار تن از مردم کُرد منطقه به قتل رسیدند.

Halis-Ihsan Nuri-Ferzende.jpg

شورشیان آرارات

در ۱۳۱۸ روسیه‌ی شوروی و آلمان نازی پس از نوشتن عهدنامه‌ی سری به لهستان حمله بردند و این کشور را بین خود تقسیم کردند. دقیقا دو سال بعد در ۱۳۲۰ پس از فتح ایران به دست متفقین انگلیسی‌ها دنبال گزینه‌ای می‌گشتند تا دودمان پهلوی را برکنار و کسی دیگر را شاه کنند. در این راستا هارولد نیکولسون^[1] در این روز با حمید میرزا قاجار گفتگویی کرد، اما دریافت که او توانایی دستیابی به تاج و تخت را ندارد. یک سال بعد سازمان مارکسیستی قوم‌گرای ک ژ ک توسط یازده نفر در کردستان تأسیس شد که بعدتر به حزب دموکرات کردستان تبدیل شد.

در بیست و پنجم شهریور سال ۱۳۳۲ در پی کودتای ۲۸ امرداد همه‌ی ۹۱ نفری که برای شرکت در فستیوال بخارست از ایران به کشورهای کمونیستی سفر کرده بود، پس از ورود به بندر پهلوی دستگیر و بازداشت شدند و پس از دو روز به تهران انتقال یافتند. پرویز خطیبی مدیر روزنامه‌ی فکاهی حاجی بابا هم در آن جمع بود. در همین روز سرلشکر مهنا معاون سابق وزارت جنگ و حسن صدر مدیر روزنامه‌ی قیام ایران هم بازداشت شدند. از سوی دیگر یکصد و پنجاه نفر دیگر از بازداشت‌شدگان ماجرای کودتا به قلعه فلک‌الافلاک انتقال یافتند که در میانشان ناظرزاده کرمانی، خلیل ملکی و مهندس قاسمی حضور داشتند.

Shavarsh Karapetyan 2014.jpg

شاورش

Massacre of palestinians in shatila.jpg

کشتار صبرا و شتیلا

رخدادهای پراکنده‌ی دیگری هم در این روز در ایران‌زمین رخ داده است. در ۱۳۵۵ شاوَرش^[2] کاپتیان قهرمان شنای ارمنی بیست نفر را که در سد ایروان در حال غرق شدن بودند نجات داد، در ۱۳۵۷ زلزله‌ی طبس با شدت ۴/۷ ریشتر این منطقه را در هم کوبید و دست‌کم پانزده هزار تن کشته به جا گذاشت، در ۱۳۶۱ کشتار صبرا و شتیلا آغاز شد. در این فاجعه که دو روز به درازا کشید، نیروهای مسیحی فالانژ که به حزب کتائب وابسته بودند و متحد اسرائیل محسوب می‌شدند، در دو اردوگاه صبرا و شتیلا پناهندگان فلسطینی و ساکنان بومی منطقه را که اغلب شیعه بودند طی دو روز کشتار کردند، بی آن که سربازان اسرائیلی که مأمور حفظ امنیت منطقه بودند در کارشان مداخله‌ای کنند. در این واقعه به روایت‌های گوناگون بین ۷۶۲ تا ۳۵۰۰ نفر غیرنظامی کشته شدند.

طی سال‌های اخیر در ۱۳۸۶ سربازان مزدوری که در استخدام شرکت امنیتی بلک‌واتر^[3] بودند، هنگام اسکورت یکی از اعضای سفارت آمریکا در میدان نیسور بغداد به سوی مردم آتش گشودند و ۱۷ نفر را کشتند و ۲۰ نفر را زخمی کردند و در ۱۳۹۳ داعش به منطقه‌ی کردنشین کوبانی حمله برد و با مقاومت شدید زنان و مردان مسلح کُرد روبرو شد.

Francis Scott Key by Joseph Wood c1825.jpg

کی

Miguel Hidalgo y Costilla.png

هیدالگو

Manuel Noriega mugshot cropped.jpg

نوریگا

Juan Domingo Perón 1973.jpg

پرون

این روز در سطح جهانی با پیروزی جریان‌های استقلال‌طلبانه و سرنگونی دیکتاتورها پیوندی دارد. در ۱۱۸۹ کشیشی به نام میگوئل هیدالگو^[4] جنگ برای استقلال مکزیک از اسپانیا را آغاز کرد، در ۱۳۵۴ گینه‌ی پاپوا از استرالیا مستقل شد و در ۱۳۷۱ مانوئل نوریِگا^[5]، دیکتاتور پیشین پاناما، در آمریکا به جرم پولشویی و قاچاق مواد مخدر محاکمه شد و به چهل سال زندان محکوم شد.

رخدادهای فرهنگی و اجتماعی این روز هم جالب توجه‌اند: در ۹۹۵ اولین مدرسه‌ی اروپا که ویژه‌ی فرزندان اشراف نبود و درهایش به روی همه‌ی کودکان باز بود در فراسکاتی^[6] ایتالیا تأسیس شد. در ۱۲۴۲ کریستوفر روبرت^[7] که یک انسان‌دوست آمریکایی بود اولین مدرسه‌ی آمریکایی‌ها در خارج از خاک آمریکا را تأسیس کرد. این نهاد کالج روبرت نام داشت و در استانبول گشایش یافت. در ۱۲۸۷ شرکت جنرال موتورز^[8] تأسیس شد و در ۱۲۹۹ بمبی که در یک گاری جاسازی شده بود در برابر ساختمان مورگان در وال‌استریت^[9] منفجر شد و ۳۸ تن را کشت و ۴۰۰ تن را زخمی کرد.

در ۱۳۴۰ دکتر عبدالسلام کمیسیون پژوهش فضا و فراز جو را در پاکستان تأسیس کرد و در ۱۳۴۹ ملک حسین، شاه اردن، پس از هواپیماربایی فلسطینی‌ها اعلام حکومت نظامی کرد و در مقابل، فلسطینی‌ها گروه شبه‌نظامی سپتامبر سیاه را تشکیل دادند. در ۱۳۶۶ عهدنامه‌ی مونترآل^[10] برای جلوگیری از گسست لایه‌ی اوزون منعقد شد و در ۱۳۶۹ راه‌آهن چین به قزاقستان با افتتاح ایستگاه دوستیک^[11] تکمیل شد و در ۱۳۸۷ هم شرکت برادران لِهمان^[12] اعلام ورشکستگی کرد و این بزرگ‌ترین اعلام ورشکستگی در تاریخ آمریکا بود.

زادگان نامدار این روز عبارت‌اند از یوآن شی‌کای^[13] رئیس‌جمهور چین (۱۲۳۸)، کارل دونیتس^[14] دریاسالار آلمانی و رئیس‌جمهور آلمان و جانشین هیتلر (۱۲۷۰) و دیوید کاپرفیلد شعبده‌باز آمریکایی (۱۳۳۵). از میان رفتگان نامدار این روز هم می‌توان از این کسان نام برد: لویی هجدهم^[15] (۱۲۰۳) و ژان پیاژه^[16] روان‌شناس سوییسی (۱۳۵۹).

Bundesarchiv Bild 146-1976-127-06A, Karl Dönitz - crop.jpg

کارل دونیتس

Yuan shikai.jpg

یوآن شی‌کای

بیست و ششم شهریور

در چنین روزی به سال ۵۵۵ هجری خورشیدی سپاهیان سلجوقی که زیر فرمان قلیچ ارسلان می‌جنگیدند در نبرد میریوکفالون^[17] بر قوای امپراتور مانوئل اول کومنِنوس^[18] بیزانسی پیروز شدند و فتوحات خود را در آناتولی به استواری حفظ کردند.

روز سه شنبه بیست و ششم شهریور سال ۱۲۸۵ (۲۹ رجب ۱۳۲۴ ق.) مجلس مشیرالسلطنه را، که دستیار مستبدین بود، از صدارت عزل کرد. درست یک سال بعد در چهارشنبه بیست و ششم شهریور ۱۲۸۶ (۱۰ شعبان ۱۳۲۵ ق.) چهل انجمن مشروطه‌خواه در میدان بهارستان چادر زدند و هم‌قسم شدند که تا امضای متمم قانون اساسی به دست محمدعلی‌شاه به تحصن خود ادامه دهند. این کارها با پیروزی قرین بود و تا سال ۱۲۹۱ مستبدین از بین رفته بودند. در این روز فرمانفرما با سپاهی که از سواران بختیاری و سربازان دولتی تشکیل شده بود به کرمانشاه رفت تا با خطر دست‌اندازی‌های عثمانی‌ها رویارو شود.

تا ده سال بعد عثمانی‌ها منقرض شده و دولت ترکیه‌ی مدرن جایگزینشان شده بود که از بسیاری جنبه‌ها خونریزتر و خطرناک‌تر از دولت پیشین می‌نمود. در سال ۱۳۲۰ هم قوای روس به نمایندگی از متفقین اشغالگر وارد تهران شدند.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1332-42\دادگاه مصدق.jpg$

دکتر مصدق در دادگاه

در همین روز به سال ۱۳۳۲ به دستور سپهبد زاهدی تظاهرات بازار تهران که به هواداری از دکتر مصدق انجام شده بود به شدت سرکوب شد و عده‌ی زیادی در این رابطه دستگیر شدند و قسمتی از سقف بازار هم خراب شد. هم‌زمان بازپرسی از دکتر محمد مصدق توسط سرهنگ کیهان‌خدیو و سرتیپ آزموده دادستان ارتش آغاز شد. این بازپرسی مجموعاً چهار ساعت به طول انجامید و در پایان جلسه بازپرس قرار بازداشت دکتر مصدق را به تأیید دادستان ارتش رساند و دکتر مصدق بلافاصله به قرار بازداشت خود اعتراض کرد. در ۱۳۵۹ صدام قرار داد الجزایر را ملغی اعلام کرد. در ۱۳۶۴ امام خمینی فرمان تشکیل نیروهای سه‌گانه‌ی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (هوایی، دریایی و زمینی) را صادر کرد. به سال ۱۳۷۱ هم در ماجرای ترور رستوران میکونوس^[19] چند رهبر کرد ایرانی (صادق شرفکندی، فتاح عبدولی، همایون اردلان و مترجمشان نوری دهکردی) به دنبال یک ترور سیاسی کشته شدند.

این روز در تاریخ جنگ به نسبت آرام و بی سر و صدا بوده و جنگ‌های بزرگش به شکل جالبی در هندوستان متمرکز شده است. یک نمونه از رخدادهای خارج از قلمرو هند آن که در ۱۲۹۵ مانفرد فون ریشت‌هوفن^[20] که بعدتر با لقب بارون سرخ شناخته شد و تک‌خال خلبانان آلمانی بود، نخستین جنگ هوایی خود را تجربه کرد. اما جنگ‌های اصلی دوران معاصر ما در این روز به قلمرو هندوستان و گوشه‌ی جنوب شرقی ایران‌زمین مربوط می‌شود که امروز به کشور پاکستان تبدیل شده است. در سال ۱۳۲۷‌ نظام حیدرآباد تسلیم قوای هندی شد و قلمروش در هند ادغام شد. حیدرآباد که استانی در دولت گورکانی بود پس از مرگ اورنگ‌زیب به دولتی مستقل تبدیل شد که فرمانروایانش (دودمان آصف‌جاه) همچنان لقب قدیمی نظام‌الملک را حفظ کرده بودند و از این رو نزد اروپاییان با نام «نظام» شناخته می‌شدند. دولت حیدرآباد که ثروتمندترین بخش از هند بود، پس از استقلال هند به این قلمرو نپیوست و درباره‌ی جنگ با پاکستان هم بی‌طرف ماند و اعلام کرد که دولتی مستقل است. اما ارتش هند در شهریور ماه به این قلمرو حمله کرد و آخرین نظام‌الملک (میرعثمان علی‌خان) را برکنار کرد.

آصف‌جاه نظام حیدرآباد

بیست و ششم شهریور طی تاریخ با مرزبندی‌های سیاسی و تغییر قلمروها پیوندی چشمگیر داشته است. در ۱۰۰۹ شهر بوستون تأسیس شد، در ۱۱۵۷ عهدنامه‌ی فورت پیت^[21] نخستین قرارداد رسمی بین دولت آمریکا و سرخپوستان (قبیله‌ی لِناپِه^[22]) امضا شد، در ۱۱۸۸ سوئد با روسیه عهدنامه‌ای امضا کرد و قلمروی را که امروز فنلاند نامیده می‌شود به این کشور واگذار کرد، در ۱۲۳۸ مردی فقیر و نیمه‌دیوانه به نام جوشوا نورتون^[23] در آمریکا نامه‌هایی به روزنامه‌ها فرستاد و در آن ادعا کرد که امپراتور ایالات متحده است!

در ۸۸۱ هجری خورشیدی کریستوفر کلمب در واپسین سفرش به هندوراس رسید. در ۱۲۸۹ بیست و پنج هزار نفر در آمستردام برای حق اعطای رأی عمومی تظاهرات کردند. در ۱۲۹۰ پیوتر استولیپین^[24] نخست‌وزیر روسیه در اپرای مسکو ترور شد و به قتل رسید. در ۱۲۹۸ هلند به زنان حق رأی داد. در ۱۳۲۲ هیتلر دستور تبعید یهودیان دانمارک را صادر کرد، در ۱۳۲۶ نیروی هوایی در ارتش آمریکا به یک نیروی مستقل تبدیل شد و از نیروی زمینی استقلال یافت در همین روز شورای امنیت ملی آمریکا و دفتر مرکزی اطلاعات (سیا) هم تأسیس شدند، در ۱۳۵۷ هم مصر و اسرائیل توافق‌نامه‌ی کمپ‌دیوید^[25] را امضا کردند. این روز در ضمن با جنبش‌های اعتراضی مردمی هم پیوندی دارد چنان که در ۱۳۵۹ پس از چند هفته اعتصاب در لهستان، نهضت ضدشوروی همبستگی در این کشور شکل گرفت، در ۱۳۸۵ نوار گفتگوی خصوصی فرنتس جورچانی^[26] نخست‌وزیر مجارستان لو رفت و از آنجا که در آن اعتراف کرده بود حزب سوسیالیست در انتخابات اخیر تقلب کرده و بدون پیروزی به قدرت رسیده، اعتراضی سراسری را برانگیخت و در ۱۳۹۰ جنبش اشغال وال استریت^[27] آغاز شد.

File:Emperor Joshua A. Norton I.jpg

جوشوا نورتون

فریدا کالو

Harriet Tubman by Squyer, NPG, c1885.jpg

هریت تابمن

این روز در ضمن با چندین رخداد فرهنگی و علمی و فنی هم پیوند خورده است. در ۱۰۶۲ آنتوان وان لیوون‌هوک^[28] نامه‌ای به انجمن سلطنتی نوشت و در آن از کشف خود با میکروسکوپ و جانوران ریز درون یک قطره آب سخن گفت. این نخستین گزارش از کشف آغازیان بود. در ۱۲۲۸ زن سیاهپوست برده‌ای به نام هریت تابمن^[29] از بردگی گریخت و به یکی از رهبران مهم نهضت الغای بردگی تبدیل شد. در جریان جنگ‌های داخلی آمریکا شبکه‌ای که او بین بردگان مناطق جنوبی ایجاد کرده بود در پیروزی شمالی‌ها نقش مهمی ایفا کرد و در ۱۳۰۴ فریدا کالو^[30] در یک تصادف رانندگی به شدت زخمی شد و در نتیجه از تحصیل باز ماند و به جای آن به نقاشی و هنر روی آورد.

در ۱۲۸۵ یک تسونامی بزرگ در هنگ‌کنگ نزدیک به ده هزار نفر را کشت، در ۱۳۴۰ اولین ورزشگاه با سقف گنبدی متحرک در مینه‌سوتا ساخته شد، در ۱۳۵۵ اولین شاتل فضایی به نام انترپرایز^[31] در آمریکا رونمایی شد، در ۱۳۶۲ وِنِسا ویلیامز^[32] اولین ملکه‌ی زیبایی سیاهپوست آمریکا شد و در ۱۳۷۰ اولین نسخه از نرم‌افزار لینوکس بر اینترنت نهاده شد.

ونسا ویلیامز

سقف ورزشگاه مینه‌سوتا

در چنین روزی به سال ۱۱۵۶ ناتان مایر روچیلد^[33] بانکدار مهم اروپایی زاده شد که تباری یهودی داشت و یکی از پنج برادری بود که امپراتوری بانکی خاندان روچیلد را در اروپا پدید آوردند. دیگر زادگان نامدار این روز عبارت‌اند از میرزا محمدحسن‌خان صنیع الدوله یا اعتمادالسلطنه دوم (۱۲۲۲)، که اولین رئیس‌مجلس ایران در عصر مشروطه بود، دیوید دونبار بوئیک^[34] مهندس اسکاتلندی (۱۲۳۳) که همان کسی بود که در آمریکا شرکت خودروسازی بیوک را تأسیس کرد، بن کارسون^[35] عصب‌شناس آمریکایی هم در این روز (۱۳۳۰) زاده شد، او کسی بود که نخستین عمل موفق جدا کردن دوقلوی به هم چسبیده از سر را انجام داد و کتاب درسی مهمی درباره‌ی روان‌شناسی فیزویولوژی نوشت که به پارسی هم ترجمه شده و بعد از سخنرانی اثرگذاری که در دفاع از محافظه‌کاران کرد، به حزب جمهوری‌خواه پیوست و به نفع دونالد ترامپ وارد کارزار انتخاباتی شد. او در اسفند ۱۳۹۵ وزیر مسکن و شهرسازی آمریکا شد. بیلی دِ کید^[36] هفت‌تیرکش و راهزن آمریکایی (۱۲۳۸)، و خلیفه بن حمد الثانی امیر قطر (۱۳۱۱).

در سال ۱۳۹۵ بهمن گلبارنژاد قهرمان دورچرخه‌سوار ایرانی در اثر حادثه‌ای هنگام مسابقه دادن درگذشت. او پیشتر در جوانی قهرمان وزنه‌برداری بود و از رزمندگانی بود که در جریان جنگ با عراق یک پای خود را از دست داد. اما بر این نقص چندان غلبه کرد که به قهرمان جهانی دورچرخه‌سواری در مسابقات پاراالمپیک تبدیل شد. گذشته از او دانیل گابریل فارنهایت^[37] دانشمند لهستانی-هلندی و بنیانگذار واحد دمای فارنهایت (۱۱۱۵)، روث بندیکت^[38] انسان‌شناس آمریکایی (۱۳۲۷) و کارل ریموند پوپر^[39] (۱۳۷۳) هم در این روز درگذشته‌اند.

Bahman Golbarnezhad 2016 Summer Paralympics.jpg

بهمن گلبارنژاد

David Dunbar Buick.jpg

دیوید دونبار بوئیک

Ruth Benedict.jpg

روث بندیکت

Nathan Rothschild.jpg

ناتان مایر روچیلد

Pyotr Stolypin LOC 07327.jpg استولیپین

بیست و هفتم شهریور

Cecora 1620 111.JPG در ۹۹۹ خورشیدی، ارتش عثمانی در نبرد سِسورا^[40] بر قوای متحد لهستانی و لیتوانی پیروز شد (تصویر بالا).

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1285-1300\سالارالدوله.jpg$ روز جمعه بیست و هفتم شهریور سال ۱۲۰۸ هجری خورشیدی (۱۹ ربیع‌الاول ۱۲۴۵ ق.) خسرو میرزا و هیئت ایرانی که برای مذاکره‌ درباره‌ی مرگ گریبایدوف [41] به روسیه رفته بودند، پس از تشریفاتی رسمی و سان دیدن از رژه‌ی سربازان از امپراتور و امپراتریس خداحافظی کرده و سن‌پترزبورگ را به سوی ایران ترک‌ کردند. یکی از اعضای این گروه میرزا تقی‌خان امیرکبیر بود. در همین روز به سال ۱۲۸۶ روزنامه‌ی صور اسرافیل آگهی ترور اتابک را با لحنی جانبدارانه منتشر کرد. چهار سال بعد در ۱۲۹۰ سالارالدوله (تصویر بالا) که نخست به هواداری از پدرش محمدعلی‌شاه مخلوع وارد جنگ با مشروطه‌خواهان شده بود، با همدستی پدرزنش که رئیس ایل کلهر بود مدعی تاج و تخت شد. اما در ساوه شکست خورد و به پشتکوه فرار کرد.

در سال ۱۳۳۸ پاندیت نهرو^[42] نخست‌وزیر هند به اتفاق ایندیرا گاندی^[43] دخترش و ده نفر از مقامات بلندپایه‌ی هند برای یک دیدار چهار روزه وارد تهران شدند. در ۱۳۶۱ شبه‌نظامیان مسیحی در لبنان ششصد مهاجر فلسطینی را کشتار کردند و در ۱۳۸۶ پرویز مشرف پس از آن که به مقام رئیس‌جمهوری برگزیده شد اعلام کرد که از موقعیت رهبری نظامی پاکستان کناره‌گیری می‌کند و دوباره قوانین مدنی را احیا خواهد کرد.

این روز در تاریخ جهان با رخدادهای سیاسی فراوان و جنگ‌های اندک مصادف بوده است. در سال ۹۶ میلادی پس از به قتل رسیدن دومیتیان^[44]، نِروا^[45] خود را امپراتور روم خواند و در ۳۲۴ میلادی کنستانتین^[46] در نبرد کریزوپولیس^[47] بر رقیب سرسختش لیکینیوس^[48] غلبه کرد و قدرت را در روم به دست گرفت.

در ۱۳۱۳ اتحاد جماهیر شوروی به اتحادیه‌ی ملل پیوست، در ۱۳۲۴ داگلاس مک‌آرتور^[49] پس از پیروزی بر ژاپنی‌ها مقر فرماندهی‌اش را به توکیو منتقل کرد و در ۱۳۳۹ فیدل کاسترو^[50] در مقام رهبر کوبا به نیویورک رفت تا در اجلاس سازمان ملل شرکت کند، در ۱۳۶۰ مجازات اعدام در فرانسه لغو شد و در ۱۳۶۷ جنبش مردم‌سالاری برمه با کودتای نظامی و کشتار شدید آزادی‌خواهان درهم شکست. در ۱۳۸۰ اولین حمله‌ی میکروبی با ارسال نامه‌های آلوده به میکروب سیاه‌زخم در آمریکا انجام شد و در ۱۳۸۶ راهبان بودایی به تظاهرات ضدحکومتی در برمه پیوستند و در نتیجه انقلاب زعفرانی در این کشور آغاز شد. در ۱۳۹۳ هم اسکاتلندی‌ها به استقلال از انگلستان رأی منفی دادند.

Ben Carson official portrait.jpg

بن کارسون

Frankie Avalon - publicity.JPG

فرانکی آوالون

Glifo de K'an Balam I.jpg

کان بعلام

این روز با رخدادهای اجتماعی متنوعی هم قرین بوده است. در ۱۱۸۸ ساختمان اپرای سلطنتی در لندن گشایش یافت. در ۱۱۹۱ آتش‌سوزی بزرگ مسکو پس از نابود کردن سه چهارم شهر فرو نشست. در ۱۲۳۰ اولین شماره از روزنامه‌ی نیویورک دیلی تایمز^[51] منتشر شد. این روزنامه بعدتر به نیویورک تایمز بدل شد. در ۱۳۷۶ هم غول رسانه‌ای آمریکا به نام تد ترنر^[52] یک میلیارد دلار به سازمان ملل کمک مالی کرد!

Traianus Glyptothek Munich 336.jpg

ترایان

شهریار تبریزی

Steven Pinker 2011.jpg

پینکر

زادگان نامدار این روز عبارت‌اند از: ترایانوس^[53] امپراتور روم (۵۳ میلادی)، کان بَهلام اول^[54] شاه دولت‌شهر سرخپوستی پالنکه^[55] (۵۲۴ میلادی)، حیدرمیرزا شاهزاده‌ی صفوی (۹۳۳ هجری خورشیدی)، گرتا گاربو^[56] هنرپیشه‌ی سوئدی (۱‍۲۸۴)، فرانکی آوالون^[57] خواننده و ترانه‌سرای آمریکایی (۱۳۱۹)، جان مک‌آفی^[58] برنامه‌نویس رایانه‌ای و اولین تولیدکننده‌ی برنامه‌های ضدویروس (۱۳۲۴)، استیون پینکر^[59] روان‌شناس آمریکایی (۱۳۳۳) و جیمی هندریکس^[60] خواننده‌ی آمریکایی (۱۳۴۹) و شهریار تبریزی شاعر ایرانی (۱۳۶۷) هم در این روز درگذشته‌اند.

Greta Garbo - 1935.jpg