ماه مهر: شانزدهم تا هجدهم

ماه مهر: شانزدهم تا هجدهم

شانزدهم مهر

شانزدهمین روز از ماه سی روزه‌‌ی زرتشتی مهر روز نام دارد و از این رو شانزدهم مهرماه در ایران باستان جشن مهرگان است که پس از نوروز دومین جشن بزرگ گاهشمارانه‌‌ی ایرانیان به حساب می‌‌آید. به همین خاطر بسیاری از رخدادهای تاریخی مهم که با تأسیس نهادی مربوط می‌‌شود در این روز نهاده شده است. یکی از قدیمی‌‌ترینِ این رخدادها که ارتباطی با تأسیس نهادی ندارد و از اهمیتی مذهبی برای شیعیان برخوردار است آن‌‌که بنابر روایتی روز چهارشنبه شانزدهم مهر سال ۲۳۸ هجری خورشیدی (۳ رجب ۲۴۵ ق.) امام علی‌‌النقی به شهادت رسید. آورده‌‌اند که معتز خلیفه‌‌ی عباسی در خوراک وی زهر ریخت و به این ترتیب او را با دسیسه‌‌ای از میان برد.

گذشته از این واقعه، بیشتر رخدادهای این روز در ایران‌‌زمین با تأسیس نهادها و آغاز جنبش‌‌های اجتماعی مصادف است. نمونه‌‌اش آن که در سال ۹۶۷ شاه عباس هفده‌‌‌‌ساله بر تخت نشست. شیخ فضل‌‌الله نوری هم زمانی که علم مخالفت با مشروطه‌‌خواهان را برافراشت، احتمالاً نادانسته، با پشتیبانی محمدعلی‌‌شاه و دولتمردان هوادار مستبدین در چنین روزی به سال ۱۲۸۷ در باغشاه هواداران خود را گرد آورد و فتوای قتل چند آخوند مشروطه‌‌خواه را صادر کرد و اعلام کرد که مشروطه ضد شریعت است (تصویر زیر).

در دوران جدیدتر به سال ۱۳۰۵ برای اولین بار اتاق تجارت در ایران تشکیل شد و حاج حسین مهدوی (امین‌‌الضرب) به ریاست اتاق تجارت تهران و آقایان کاشف و سپهر به منشی‌‌گری انتخاب شدند. در ۱۳۱۵ دیوانعالی کشور تأسیس شد و حاج سید نصرالله تقوی به ریاست آن برگزیده شد. در ۱۳۴۰ کنگره‌‌ی پزشکی با حضور پانصد پزشک ایرانی و خارجی در رامسر گشایش یافت و در همین روز به سال ۱۳۴۱ به دنبال صدور تصویبنامه‌‌ی هیئت وزیران درباره‌‌ی قانون انتخابات انجمن‌‌های ایالتی و ولایتی نیروهای مذهبی با رهبری آیت‌‌الله خمینی و آیت‌‌الله گلپایگانی و آیت‌‌الله شریعتمداری در خانه‌‌ی آیت‌‌الله حائری جمع شدند و تصمیم گرفتند به این قانون اعتراض کنند. دو سال بعد در ۱۳۴۳ به مناسبت جشن مهرگان در این روز تمبری منتشر شد.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\یوسف صولت السلطنه.jpg$ رخدادهای پراکنده‌‌ی دیگری هم در این روز در ایران‌‌زمین واقع شده است. در ۱۳۲۲ یوسف هزاره صولت‌‌السلطنه که پس از ورود متفقین به ایران در حدود باخرز گروهی مسلح گرد آورده و سرکشی می‌‌کرد، در اثر زد و خورد با ژاندارم‌‌ها کشته شد. در ۱۳۵۲ در جریان جنگ یوم کیپور گابی امیر سردار اسرائیلی با ناکامی کوشید قوای مصری را از کرانه‌‌ی کانال سوئز پس بزند اما شکست خورد و ۱۵۰ تانک را از دست داد و در ۱۳۶۹ در جریان درگیری میان پلیس اسرائیل و فلسطینی‌‌ها در نزدیکی گنبد مسجدالاقصی، حدود 20 تن کشته و بیش از صد تن زخمی شدند. در ۱۳۸۴ هم زلزله‌‌ی ۶/۷ ریشتری کشمیر به مرگ ۸۷ هزار و زخمی شدن بیش از هفتاد هزار تن انجامید و ۸/۲ میلیون نفر را بی‌‌خانمان کرد.

دسیسه‌‌گران در کودتای کره

جنگ دریایی آنگاموس

Fourth ecumenical council of chalcedon - 1876.jpg

شورای اول کلسدون

Facial Chronicle - b.16, p. 462 - Great standing on the Ugra.jpg

نبرد سیبالای

روز شانزدهم مهر سال ۳۱۴ میلادی لیکینیوس^[1] امپراتور روم در نبرد سیبالای^[2] از رقیبش کنستانتین اول^[3] شکست خورد و قلمرو اروپا را به او واگذار کرد. در این جنگ لیکینیوس سی و پنج هزار و کنستانتین بیست هزار سرباز را وارد میدان کردند و از قوای امپراتوری نیمی به دست هواداران کنستانتین کشته شدند. در همین روز هم به سال ۸۹۳ لویی دوازدهم^[4] شاه فرانسه در پنجاه و دو سالگی با ماری تودور^[5] هجده‌‌ساله، دختر پادشاه انگلستان، ازدواج کرد.

در سال ۱۲۳۵ کشورهای استعماری غرب حادثه‌‌ای در کرانه‌‌ی رود مروارید را دستاویز قرار دادند و با حمله به چین دومین جنگ تریاک^[6] را آغاز کردند. هدف اصلی آن‌‌ها لغو کردن قانون منع تجارت تریاک در چین بود که دولت چین برای جلوگیری از معتاد شدن مردمش وضع کرده بود. در ۱۲۵۸ هم ناوگان شیلی در اقیانوس آرام طی جنگ آنگاموس^[7] بر نیروی دریایی پرو غلبه کرد و دریاسالار پرویی میگوئل گراو^[8] در این میان کشته شد. در ۱۲۷۴ توطئه‌‌گران دست‌‌نشانده‌‌ی ژاپن، مین^[9]، آخرین ملکه‌‌ی کره را کشتند و جسدش را سوزاندند. در ۱۲۹۱ مونته‌‌نگرو در جریان جنگ‌‌های بالکان به عثمانی اعلان جنگ داد و در ۱۳۲۲ استالین^[10] و چرچیل^[11] طی قرار و مداری مخفی که به «توافق درصدها^[12]» شهرت یافت، کشورهای بازمانده از امپراتوری عثمانی را از نو بین خود تقسیم کردند. به این شکل۹۰% یونان نصیب بلوک غرب شد و شوروی‌‌ها نیمی از لهستان و کل رومانی را به دست آوردند. این روز از نظر تاریخ جنبش چپ هم اهمیت دارد چون در ۱۳۴۶ چه‌‌گوارا^[13] و چریک‌‌های همراهش در بولیوی دستگیر شدند و در ۱۳۶۱ دولت کمونیست لهستان فعالیت جنبش همبستگی و همه‌‌ی اتحادیه‌‌های کارگری را ممنوع کرد!

$C:\Users\Sazgar\Downloads\Percentages_agreement2.jpg$

قرارداد مخفی چرچیل با استالین

چه گوارا

در این روز چندین و چند رخداد پراکنده‌‌ی دینی و فرهنگی و اقتصادی هم رخ داده است. در مهرگان سال ۴۵۱ میلادی نخستین نشست شورای کلسدون^[14] در آناتولی برگزار شد. این شورا به دعوت امپراتور مارسیان^[15] و با سرپرستی آناتولیوس^[16] سراسقف قسطنتنیه تشکیل شد و ۲۵۲ نماینده در آن شرکت کردند. در ۱۲۳۹ خط تلگراف بین لس‌‌آنجس و سان‌‌فرانسیسکو کشیده شد. در ۱۳۰۰ نخستین بازی فوتبال به طور زنده از رادیو پخش شد. بازی در میدان فوربس^[17] در پیتسبورگ برگزار می‌‌شد و خبرپراکنی KDKA آن را پخش کرد. در ۱۲۴۷ هم دانشگاه کورنل^[18] اولین مراسم فارغ‌‌التحصیلی را با ۴۱۲ دانشجو برگزار کرد. کورنل در این هنگام پرجمعیت‌‌ترین دانشگاه آمریکا بود.

در شانزدهم مهر سال ۱۳۴۱ هفته‌‌نامه‌‌ی اشپیگل^[19] مقاله‌‌ای با عنوان «آمادگی مشروط برای دفاع^[20]» منتشر کرد و در آن آمادگی نظامی ناتو برای دفاع از آلمان در برابر کمونیست‌‌ها را بر مبنای گزارش‌‌های رسانه‌‌های کمونیستی ناکافی دانست. فرانتس سوزف اشتراوس^[21] وزیر دفاع آلمان غربی که از قدیم دشمنی‌‌ای با رودولف آوگشتین^[22] مدیر اشپیگل داشت، کوشید به بهانه‌‌ی افشای اسرار نظامی مجله را توقیف کند اما موفق نشد و پس از اندکی کلنجار رفتن از مقام خود برکنار شد. این اولین آزمون موفق آلمان غربی درباره‌‌ی آزادی بیان بود. در ۱۳۵۳ هم بانک ملی فرانکلین^[23] به دنبال اختلاس و سوءمدیریت اعلام ورشکستگی کرد و بزرگ‌‌ترین بانکی بود که در تاریخ آمریکا دچار فروپاشی می‌‌شد. در ۱۳۷۵ هم کانال فاکس نیوز^[24] آغاز به کار کرد.

Frank Herbert - 1984.jpg

فرانک هربرت

Portrait of the Yongzheng Emperor in Court Dress.jpg

یونگ ژنگ

پیروس اپیروسی

زادگان نامدار مهرگان عبارت‌‌اند از: پیروس اپیروسی^[25] امیر یونانی و حاکم منطقه‌‌ی اپیروس (۳۱۹ پیش از میلاد)، خوان پرون^[26] سردار و رئیس‌‌جمهور آرژانتین (۱۲۷۴) و فرانک هربرت^[27] خبرنگار آمریکایی و نویسنده‌‌ی داستان‌‌های علمی تخیلی (۱۲۹۹).

Henry Fielding.png

هنری فیلدینگ

احمد توفیق پاشا

Gabriel Marcel (c. 1951).jpg

گابریل مارسل

از میان رفتگان این روز هم این نام‌‌ها برجسته‌‌ترند: عبدالمالک بن مروان خلیفه‌‌ی اموی (۸۴)، یونگ‌‌ژِنگ^[28] امپراتور دودمان چینگ^[29] (۱۱۱۴) که در چین به دست دختری کشته شد، هنری فیلدینگ^[30] ادیب و نویسنده‌‌ی انگلیسی (۱۱۳۳)، توماس رِید^[31] ریاضیدان و فیلسوف اسکاتلندی (۱۱۷۵)، احمد توفیق پاشا وزیر اعظم عثمانی (۱۳۱۵) و گابریل مارسل^[32] نمایشنامه‌‌نویس و فیلسوف فرانسوی (۱۳۵۲).

خوان پرون

توماس رید

هفدهم مهر

روز جمعه هفدهم مهرماه سال ۱۲۸۷ (۱۳ رمضان ۱۳۲۶ ق.) ستارخان که رهبری نیروی مقاومت مشروطه‌‌خواهان در تبریز را بر عهده داشت، حسین‌‌خان باغبان را با دویست مجاهد به رویارویی با سپاه مهاجم ماکویی گسیل کرد و ایشان هواداران محمدعلی‌‌شاه را در نبرد کاروانسرا درهم شکستند. در سال ۱۳۱۴ نمایندگان ایران و ترکیه و عراق در ساختمان نمایندگی ایران در ژنِو گرد آمدند و پیش‌‌نویس عهدنامه‌‌ی عدم تعرض و حل اختلاف مسالمت‌‌آمیز بین سه کشور را تهیه کردند. ترکیه و عراق در این هنگام کشورهایی نوپا بودند که کمتر از بیست سال از تأسیسشان می‌‌گذشت.

روز پنجشنبه هفدهم مهر سال ۱۳۳۱ مظفر بقایی در نشستی لب به بدگویی تند از حسین ملک و مکی گشود و این نشانه‌‌ی شکاف در میان هواداران دکتر مصدق بود. شش سال بعد در ۱۳۳۷ شیخ محمود شلتوت رئیس دانشگاه الازهر مصر فتوا داد که پیروی از مذهب جعفری مجاز است. در ۱۳۴۱ هم شماری از مراجع تقلید جداگانه طی تلگراف‌‌هایی از شاه خواستند تا نسبت به لغو قانون انتخابات ایالتی و ولایتی اقدام کند. در همین روز حریق بزرگی در منطقه‌‌ی نفتی البرز به وقوع پیوست که شعله‌‌های آن از هفتاد متری مشاهده می‌‌شد.

File:Sri Lanka geopolitics - after "Spoiling of Vijayabahu".png

قلمروهای سیاسی سریلانکای قدیم

شارلمانی و کارلومان

هفدهم مهر در تاریخ سیاسی جهان بسیار پُرحادثه بوده است. در ۱۴۷ هجری خورشیدی شارلمانی^[33] همراه با کارلومان اول^[34] به پادشاهی فرانک‌‌ها برگزیده شد، در همین روز به سال ۸۵۹ هجری خورشیدی قوای تاتار به رهبری احمدخان پسر کوچک با دفاع جانانه‌‌ی روس‌‌هایی که زیر فرمان ایوان سوم^[35] می‌‌جنگیدند در برابر رود اوگرا^[36] از پیشروی باز ماندند و وادار به بازگشت شدند. این رخداد را نقطه‌‌ی پایان سیطره‌‌ی تاتارها بر مسکو می‌‌دانند. و در ۹۷۳ غارتگران پرتغالی در فرجام نبرد دانتور^[37] بر پادشاهی کَندی^[38] در سریلانکا پیروز شدند و این دولت را از میان بردند. در ۱۲۹۰ ‌‌هم شورش ووچانگ^[39] به فروپاشی دولت چینگ^[40] و انقراض نظام امپراتوری در چین انجامید و دولت نوآمده اعلام جمهوری کرد.

رهبران شورش ووچانگ

Battle of Lesnaya by Nicolas Larmessin

نبرد لسنایا

تا یک قرن بعد گرانیگاه درگیری‌‌های اروپا از جنوب به شمال منتقل شده و با استعمار گره خورده بود. در ۱۰۸۷ پتر کبیر^[41] در نبرد لِسنایا^[42] سوئدی‌‌ها را شکست داد. در این نبرد روس‌‌ها بیست و پنج هزار سرباز داشتند که دو برابر ارتش سوئد بود و تلفاتشان هم دو برابر سوئدی‌‌ها بود. اما در نهایت اردوی سوئد و توپخانه‌‌شان را تصرف کردند.

پس از آن چندین رخداد را داریم که به نوعی با روس‌‌ها پیوند می‌‌خورد. در ۱۲۳۳ در جریان جنگ‌‌های کریمه محاصره‌‌ی سواستوپول^[43] آغاز شدو در ۱۳۱۳ الکساندر اول^[44] شاه یوگسلاوی (تصویر زیر) و لویی بارتو^[45] وزیر امور خارجه‌‌ی فرانسه در مارسی ترور شده و به قتل رسیدند. یک رخداد بی‌‌ربط به روس‌‌ها هم این که در ۱۳۲۱ انگلستان به استرالیا خودمختاری داد.

Kralj aleksandar1.jpg

دهه‌‌های پس از جنگ جهانی دوم با تغییر مدار خشونت از اروپا به آمریکای لاتین و خاور دور مصادف بود. در ۱۳۲۹ دولت کره‌‌ی جنوبی پس از بیرون راندن مهاجمان کره‌‌ی شمالی از گویانگ گئوم‌‌جئونگ^[46] به تعقیب متهمان به همکاری با کمونیست‌‌ها روی آورد و طی چند روز ۱۵۳ غیرنظامی را به این جرم کشتار کرد، در ۱۳۴۶ ارنستو چه‌‌گوارا^[47] در بولیوی اعدام شد و در ۱۳۴۹ خمرهای سرخ^[48] در کامبوج قدرت را به دست گرفتند و با الهام از ایدئولوژي کمونیستی عجیب و غریبشان یک چهارم تا یک سوم جمعیت کشورشان را تا سه سال بعد به قتل رساندند (دو تصویر زیرین). در ۱۳۶۲ در جریان دیدار رئیس‌‌جمهور کره‌‌ی جنوبی از برمه، بمبی در رانگون منفجر شد که چهار تن از وزیران کره‌‌ای و شماری از مقامات برمه‌‌ای را به قتل رساند اما رئیس‌‌جمهور کره، چون دو هوان^[49]، جان سالم به در برد. در این بین در ۱۱۶۹ زلزله‌‌ی شدید در الجزایر به مرگ سه هزار تن و ویرانی شهرها انجامید.

Related image

از زمره‌‌ی رخدادهای فرهنگی این روز یکی آن که در سال ۸۲۵ هجری خورشیدی خط هانگول^[50] در کره شکل گرفت و مردم این سرزمین نویسا شدند. این خط امروز خط رسمی کره‌‌ای محسوب می‌‌شود. مردم کره تا پیش از این تاریخ نانویسا بودند و افراد باسوادشان با زبان و خط چینی مطلب می‌‌نوشتند و تمام متون نوشته‌‌شده به زبان‌‌کره‌‌ای طی پانصد و هفتاد سال پیش تا امروز پدید آمده است. در همین روز به سال ۱۰۲۴ ژان مانس^[51] اولین بیمارستان عمومی در آمریکای شمالی را با نام هتل دیو دو مونترآل^[52] (مهمانسرای خدا در مونترآل!) تأسیس کرد و در ۱۰۸۰ مدرسه‌‌ی عالی کانکتیکات^[53] تأسیس شد و این نهاد بعدتر به دانشگاه ییل^[54] بدل شد. در ۱۲۱۳ خط راه‌‌آهن دوبلین به کینگزتاون^[55] که اولین قطار ایرلند بود گشایش یافت و در ۱۲۸۲ اتحادیه‌‌ی سیاسی و اجتماعی زنان توسط اِمِلین پنک‌‌هورست^[56] بنیان نهاده شد.

هفدهم مهر در تاریخ برده‌‌داری غربیان هم روز مهمی بوده است. چون در ۱۰۱۴ راجر ویلیامز بنیانگذار مهاجرنشینی رودآیلند^[57] (تصویر بالا) به خاطر مخالفت با مجازات بددینان و مقاومت در برابر غصب زمین‌‌های سرخپوستان به بی‌‌دینی متهم شد و از مهاجرنشینی ماساچوست بیرونش کردند! در ۱۲۰۳ هم برده‌‌داری در کوستاریکا الغا شد.

در این روز رخدادهای پراکنده‌‌ی دیگری هم واقع شده است. مثلاً در ۱۲۵۳ به دنبال عهدنامه‌‌ی برن^[58] اتحادیه‌‌ی عمومی پست شکل گرفت، در ۱۳۱۵ نیروگاه سد هوور^[59] شروع به تولید برق کرد و در ۱۳۵۹ پاپ ژان پل دوم^[60] و دالای‌‌لاما^[61] در واتیکان دیدار کردند و دست دادند! در ۱۳۶۰ هم مجازات اعدام در فرانسه الغا شد.

برخی از نامدارانی که در این روز متولد شدند عبارت‌‌اند از‌‌: کامیل سن سائن سن‌‌سانس؟^[62] آهنگساز فرانسوی (۱۲۱۴)، آلفرد دریفوس^[63] افسر فرانسوی یهودی (۱۲۳۸)، والتر فون رایشناو^[64] سپهسالار آلمانی (۱۲۶۳)، جوزف فریدمن^[65] مخترع آمریکایی نی نوشیدن (۱۲۷۹)، خلیل ابراهیم وزیر (ابوجهاد) سیاستمدار فلسطینی و بنیانگذار جنبش فتح (۱۳۱۴)، جان لنون^[66] خواننده‌‌ی انگلیسی (۱۳۱۹)، و دیوید کامرون^[67] نخست‌‌وزیر انگلستان (۱۳۴۵).

ژاک دریدا و خوانشی جدید از سنت فلسفی غرب - با فلسفه - مجلۀ هنری ...

ژاک دریدا

seated portrait of middle-aged man, bearded, in formal 19th-century costume

کامیل سن‌‌سائن

lady seated in chair

امیلین پنک‌‌‌‌هورست

جان لنون

در هفدهم مهر سال ۲۷۱ هجری خورشیدی ابوعیسی محمد بن عیسی ترمذی محدث و مورخ ایرانی درگذشت. در میان رفتگان دیگر این روز می‌‌توان از این افراد نام برد: جوزف پیلاتِس^[68] آلمانی ایجادکننده‌‌ی ورزش پیلاتس (۱۳۴۶)، آرتم میکویان^[69] مهندس ارمنی و طراح هواپیما (۱۳۴۹)، اسکار شیندلر^[70] (۱۳۵۳) صنعتگر چک و کارخانه‌‌دار نازی که یهودیان را در کارخانه‌‌اش به کار می‌‌گرفت و به این ترتیب به روایتی جان ۱۲۰۰ یهودی را نجات داده بود.

David Cameron official.jpg

دیوید کامرون

Schindler, Oskar.jpg

اسکار شیندلر

جوزف فریدمن و اختراع مهمش

Abu Jihad al-Wazir.jpg

خلیل ابراهیم

Bundesarchiv Bild 183-B05284, Walter v. Reichenau.jpg

والتر فون رایشناو

هجدهم مهر

مهم‌‌ترین تقارن تاریخی روز هجدهم مهر آن است که واقعه‌‌ی عاشورا در این روز به سال ۵۹ هجری خورشیدی رخ داده است. در این تاریخ طی جنگی که میان حسین بن علی و سپاهیان یزید خلیفه‌‌ی اموی در کربلا درگرفت، نوه‌‌ی پیامبر اسلام به شهادت رسید. در این نبرد همراهان امام حسین ۷۲ مرد جنگی بودند که در برابر سپاهیان چهار یا پنج هزار نفره‌‌ی خلیفه به فرماندهی عبیدالله بن زیاد جنگیدند.

در دوران مشروطه این روز با کوشش مورگان شوستر^[71] خزانه‌‌دار كل برای مبارزه با فساد مصادف است. او در چنین روزی به سال ۱۲۹۰ برای وصول ماليات پرداخت‌‌نشده‌‌ی شعاع‌‌السلطنه اجرائيه صادر کرد و به توقيف املاك و اموالش پرداخت و برای سالارالدوله نيز اجرائيه‌‌ی مشابهی صادر شد. اما آشفتگی اوضاع و دخالت روس‌‌ها در کار ایران چنان بود که کاری از پیش نبرد و یک سال بعد (۱۲۹۱) نايب حسين كاشي هفت قريه واقع بين يزد و كرمان را غارت كرد و علاوه بر اموال مردم عده‌‌اي از زنان و دختران را به اسارت گرفت.

در هجدهم مهر سال ۱۳۱۴ کارخانه قند شاه‌‌آباد با حضور فروغی رئیس‌‌الوزراء و داور وزیر مالیه و جم وزیر داخله گشایش یافت، در ۱۳۱۳ رضاشاه و ایران‌‌شناسان و ادیبان و دانشمندانی که در کنگره‌‌ی هزاره‌‌ی فردوسی شرکت داشتند وارد مشهد شدند. در ۱۳۲۸ هم تحصن مشهور دکتر مصدق جلوی کاخ مرمر انجام گرفت (تصویر زیر) که با گردهمایی ده هزار نفره‌‌ی مردم دنبال شد و این افراد به تقلب در انتخابات اعتراض داشتند.

در نهایت هژیر با او قرار گذاشت که بیست نماینده وارد کاخ شوند و با شاه گفتگو کنند و در نتیجه انتخابات پیشین لغو شد و از نو برگزار گشت. نوزده نفری که همراه مصدق وارد کاخ مرمر شدند بعدتر جبهه‌‌ی ملی ایران را تأسیس کردند و عبارت بودند از عبدالقديرآزاد، شمس‏الدين اميرعلايی، مظفر بقايی، سيدابوالحسن حايری‌‌زاده، ارسلان خلعتبری، عباس خليلی، احمد زيرک‌‌زاده، کريم سنجابی، دکتر سيدعلی شايگان، حسن صدر، ابوالحسن عميدی نوری، سيد حسين فاطمی، آيت‏الله سيدجعفر غروی، دکتر رضا کاويانی، يوسف مشار، حسين مکی، احمد ملکی، سيد محمدرضا جلالی نائينی و سيد محمود نريمان.

تا پنج سال بعد همین افراد دولتی ملی تشکیل داده و طی کودتایی سرنگون شده بودند و در همین روز به سال ۱۳۳۳ دادگاه بدوی نظامی دکتر حسین فاطمی را به اعدام و مهندس رضوی و دکتر شایگان را به حبس ابد محکوم کرد، که اولی و آخری‌‌شان از همان نمایندگان بودند.

در ۱۳۴۰ کارخانه‌‌ی قند نیشکر هفت‌‌تپه گشایش یافت و در همین روز کنسرسیوم در اثر تلاش و فشار دولت ایران سطح تولید نفت را بالا برد. باز در همین روز بود که نمایشگاه بزرگ آثار هفت هزار ساله‌‌ی هنری و تاریخی ایران در پاریس (پتی باله) گشایش یافت. در سال‌‌های اخیر هم در چنین روزی به سال ۱۳۷۳ نشست اسلام‌‌آباد برگزار شد که پس از نشست مسکو و تهران سومین جلسه برای خاتمه دادن به جنگ داخلی خونین تاجیکستان بود که از ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶ ادامه داشت و به مرگ پنجاه هزار تن و آوارگی یک میلیون نفر منتهی شد. در ۱۳۸۸ ترکیه و ارمنستان طی عهدنامه‌‌ی زوریخ^[72] قرار گذاشتند مرزهایشان را بر هم بگشایند و در ۱۳۹۴ هم دو بمب در آنکارا منفجر شد و به مرگ بیش از صد تن و زخمی شدن چهارصد تن انجامید (تصویر زیر).

Related image

در سال‌‌های اخیر هم به سال ۱۳۹۱ نیروهای متعصب طالبان کوشیدند یک دختر دبیرستانی پاکستانی به نام ملاله یوسف‌‌زی را که با تعصب مذهبی مخالفت می‌‌کرد به قتل برساند، اما موفق نشدند و برعکس شهرتی جهانی را برای ملاله به ارمغان آوردند (تصویر زیر).

Malala Yousafzai 2015.jpg

در هجدهم مهر سال ۱۱۱ هجری خورشیدی قوای شارل مارتل^[73] در نبرد تور^[74] بر سپاهیان خلیفه‌‌ی اموی که به غرب فرانسه حمله برده بودند غلبه کرد. هریک از دو طرف جنگ حدود بیست هزار سپاهی داشت. در ۶۴۳ پادشاهی کاستیل^[75] شهر جرز^[76] را که از پانصد سال پیش در دست مسلمانان بود فتح کرد، در ۱۱۱۹ استعمارگران هلندی شروع کردند به کشتار چینی‌‌تبارهای مقیم باتاویا و در نهایت ده هزار تن از ایشان را طی چند روز کشتند و جنگ داخلی دوساله‌‌ای را در جاوه آغاز کردند، در ۱۱۳۹ ارتش روسیه در جریان جنگ‌‌های هفت ساله برلین را گرفت، در ۱۲۸۵ مدارس سان‌‌فرانسیسکو دستور دادند دانش‌‌آموزان ژاپنی از ورود به کلاس سفیدپوستان محروم شوند و در فضای متفاوتی درس بخوانند و این ماجرا به بحرانی در روابط آمریکا و ژاپن منتهی شد. در همین روز به سال ۱۳۰۷ چیانگ کای شک^[77] رهبر چین شد و در ۱۳۲۴ حزب پشتیبانش یعنی کومین‌‌تانگ^[78] در منطقه‌‌ی چونگ‌‌کینگ^[79] عهدنامه‌‌ای با حزب کمونیست چین برای تقسیم قدرت امضا کرد. در ۱۳۱۷ بر مبنای عهدنامه‌‌ی مونیخ سودت‌‌لند^[80] به آلمان واگذار شد و در ۱۳۴۹ فیجی استقلال یافت.

چند رخداد طبیعی، علمی و فرهنگی هم با این روز قرین بوده است. روز هجدهم مهرماه سال ۵۱۷ هجری خورشیدی زمین‌‌لرزه‌‌ای شدید شهر حلب را ویران کرد، در سال ۹۸۳ یک ابرنواختر در کهکشان راه شیری پدید آمد، در ۱۲۲۵ ویلیام لاسل^[81] اخترشناس انگلیسی بزرگ‌‌ترین ماه نپتون را کشف کرد و آن را تریتون^[82] نامید، در ۱۲۷۶ فلیکس هوفمان^[83] شیمی‌‌دان آلمانی روشی برای ساخت آسپرین (استیل سالسیلیک اسید) یافت و در ۱۲۸۹ تئودور روزولت^[84] پس از بازنشستگی اولین رئیس‌‌جمهور آمریکا شد که در هواپیما پرواز کرد. او چهار دقیقه با یکی از هواپیماهای برادران رایت در هوا بود. از نوآوری‌‌های فنی این روز هم یکی این که در ۱۲۹۲ رئیس‌‌جمهور آمریکا با منفجر کردن آخرین بخش از کانال پاناما این سازه را افتتاح کرد و دیگری آن که در ۱۳۴۳افتتاح مراسم المپیک توکیو نخستین مراسمی بود که به طور مستقیم با ماهواره‌‌های مخابراتی پوشش داده شد.

蔣中正總統玉照.png

چیانگ کای شک

فلیکس هوفمان

زادگان نامدار این روز عبارت‌‌اند از: ساگا^[85] امپراتور ژاپن (۱۶۵) (تصویر زیر)، هنری کاوندیش^[86] دانشمند طبیعی‌‌دان فرانسوی-انگلیسی (۱۱۱۰)، جوزپه وردی^[87] ایتالیایی آهنگساز و سازنده‌‌ی اپرا (۱۱۹۲)، نیکولای بوخارین^[88] نظریه‌‌پرداز بلشویک (۱۲۶۷).

Emperor Saga large.jpg

در این روز به سال ۱۹ میلادی گرمانیکوس^[89] سردار رومی و پدر کالیگولا^[90] احتمالاً در اثر زهری که پسرش در خوراکش ریخته بود درگذشت. در سال ۵۹ هجری خورشیدی عباس بن علی بن ابی‌‌طالب، علی‌‌اکبر و علی‌‌اصغر بن حسین، حبیب بن مظاهر و ابوالفضل بن عباس همراه با حسین بن علی به شهادت رسیدند. همچنین در ۱۲۱۶ شارل فوریه^[91] دانشمند و فیلسوف فرانسوی، در ۱۲۵۴ آلکسی کنستانتینوویچ تولستوی^[92] ادیب و داستان‌‌نویس روس، در ۱۳۵۲ ‌‌لودویگ فون میزس^[93] اقتصاددان و در 1383 ژاک دریدا^[94] فیلسوف فرانسوی درگذشتند.