ماه مهر: هفتم تا نهم

ماه مهر: هفتم تا نهم

هفتم مهر

کهن‌‌ترین رخداد تاریخی مهمی که در این روز واقع شده به ایران‌‌زمین مربوط می‌‌شود. روز هفتم مهر سال ۵۲۲ پیش از میلاد داریوش بزرگ در شورشی درباری گئوماتای مغ که احتمالاً همان بردیا پسر کوروش بوده را به قتل رساند و خود به جای او شاهنشاه هخامنشی شد. هرچند ناگزیر شد برای تثبیت موقعیت خود درست یک سال تمام با رقیبان بستیزد. چهار و نیم قرن بعد هم در همین روز به سال ۶۱ پیش از میلاد سردار نامدار رومی پمپی^[1] پیروزی‌‌اش بر مهرداد ششم شاه دولت پونت^[2] در آناتولی را جشن گرفت و نفوذ رومیان در آناتولی از آن هنگام آغاز شد.

$G:\pix\projects\iranzamin\achaemedian\darius\Bisotun_Iran_Relief_Achamenid_Perio.jpg$

در تاریخ معاصرمان روز دوشنبه هفتم مهر سال ۱۲۸۶ هجری خورشیدی وثوق‌‌الدوله فرمانی صادر کرد و فرمانفرما و صدرالدوله را از حکمرانی آذربایجان عزل کرد. در همین روز روزنامه‌‌ی انجمن ملی-ولایتی گیلان حکمی را انتشار داد که بر مبنای آن انجمن شاغاچی که هوادار مستبدان بود و در بازار رشت پایگاه داشت باید برچیده شود. دو سال بعد (۱‍۲۸۸) در این روز محمدعلی‌‌شاه قاجار که دست به کودتا زده و شکست خورده بود با يك كشتي روسي بندر انزلي را به قصد روسيه ترك كرد و به تبعید رفت. در همین هنگام روزنامه‌‌ی شرق به مديريت سيدضياءالدين طباطبایی به دو زبان فارسي و فرانسه در تهران انتشار يافت و مقالات تند و كوبنده‌‌اش توجه مردم را جلب کرد و این مقدمه‌‌ای بود برای دستیابی‌‌اش به شهرت که بعدتر به همدستی‌‌اش با رضاخان برای کودتای سال ۱۲۹۹ انجامید. باز در همین روز بود که سعید نفیسی برای تحصیل به شهر نوشاتل^[3] سوئیس سفر کرد.

سید ضیاء طباطبایی در جوانی و دوران کودتا و در زمان سالخوردگی پس از بازگشت از تبعید

در ۱۳۱۲ کاراخان قائم‌‌مقام کمیساریای خارجه‌‌ی دولت اتحاد جماهیر شوروی با تشریفات رسمی وارد تهران شد و مورد استقبال وزیر و معاون وزارت خارجه و رئیس شهربانی و شهرداری تهران قرار گرفت. هشت سال بعد در ۱۳۲۰ از یک طرف حسین علاء پس از کناره‌‌گیری رضاشاه به ریاست بانک ملی منصوب شد و از طرف دیگر هیئت مؤسس حزب توده‌‌ی ایران در منزل سلیمان‌‌میرزا اسکندری تشکیل جلسه داد و اعضای کمیته‌‌ی مرکزی موقت را انتخاب کرد که علاوه بر سلیمان‌‌میرزا عبارت بودند از عباس اسکندری، شیخ محمد یزدی، ایرج اسکندری، رضا روستا، دکتر مرتضی یزدی، دکتر رضا رادمنش، عبدالحسین نوشین، دکتر محمد بهرامی، بزرگ علوی و علی امیر خیری.

در ۱۳۲۲ سید ضیاءالدین طباطبایی که بیست و دو سال پیش توسط رضاخان از ایران رانده شده بود، به تهران بازگشت. او طی این سال‌‌ها با پشتیبانی انگلیسی‌‌ها در فلسطین می‌‌زیست و اوقاتش را به کشاورزی گذرانده بود. دو سال بعد (۱۳۲۴) عدم صلاحیت محمد مسعود برای روزنامه‌‌نگاری در شورای عالی فرهنگ مطرح و در نتیجه امتیاز روزنامه‌‌ی مرد امروز به اتفاق آراء لغو گردید. در ۱۳۳۳محاکمه‌‌ی یاران دکتر مصدق (دکتر سید علی شایگان و سید احمد رضوی و دکتر سید حسین فاطمی) در دادگاه شماره یک دادرسی ارتش آغاز شد، در شرایطی که دادستان نظامی در کیفرخواست برای هر سه نفر تقاضای اعدام کرده بود. سه سال بعد (۱۳۳۶) در همین روز ششمین کنگره‌‌ی پزشکی ایران برگزار شد. در ۱۳۴۳ قرارداد خرید صد وچهل هزار تن گندم از آمریکا بین دو کشور بسته شد و در ۱۳۵۷ احسان طبری در روزنامه‌‌ی دنیا که ارگان حزب توده بود مقاله‌‌ای نوشت به نام «سوسیالیسم و اسلام» که در آن ادعا کرده بود سوسیالیسم و کمونیسم با اسلام سازگار و هم‌‌سرشت است.

Frederick II and eagle.jpg روز هفتم مهر در تاریخ جهان هم با جنگ‌‌ها و رخدادهای سیاسی گوناگون پیوند خورده است. در سال ۶۰۶ هجری خورشیدی فردریک دوم^[4] امپراتور روم مقدس (تصویر بالا) به خاطر سر باز زدن از شرکت در جنگ‌‌های صلیبی از سوی پاپ گریگوری نهم^[5] تکفیر شد. در ۹۵۷ اسپانیایی‌‌ها تگوسیگالپا^[6] پایتخت امروزین هندوراس را فتح کردند.

در ۱۲۹۴ هم برای اولین بار در تاریخ یک سرباز (از صربستان) با شلیک اسلحه از روی زمین یک هواپیما را زد وسرنگون کرد. در ۱۳۰۲ به دنبال تجزیه‌‌ی دولت عثمانی انگلستان قلمرو اشغالی‌‌اش را در فلسطین پدید آورد و فرانسه قلمرو اشغالی مشابهی را در سوریه و لبنان ایجاد کرد در ۱۳۱۸ ژنرال ولادیسلاو سیکورسکی^[7] به عنوان رهبر در تبعید دولت لهستان رسمیت یافت.

سد هوور در حال ساخت و پس از پایان

هفتم مهرماه در تاریخ فرهنگ و فناوری هم اهمیت داشته است. در ۱۲۶۴ اولین تراموای برقی عمومی در بلک‌‌پول^[8] انگلستان شروع به کار کرد، سد هوور^[9] به سال ۱۳۱۴ افتتاح شد، در ۱۳۳۳ کنوانسیون کشورهای اروپایی برای تأسیس سازمان اروپایی پژوهش‌‌های اتمی^[10] (CERN) امضا شد و به ساخت بزرگ‌‌ترین ماشین و گرانبهاترین آزمایشگاه علمی کره‌‌ی زمین ختم شد. در ۱۳۵۴ اولین ایستگاه تلویزیونی که صاحبش سیاهپوست بود در دیترویت میشیگان شروع به کار کرد. در ۱۳۸۷ هم اولین سفینه‌‌ی خصوصی به نام فالکون یک^[11] به مدار زمین پرتاب شد. از رخدادهای دیگر این‌‌که در سال ۱۳۱۸ اولین بازی فوتبال با مدیریت شبکه‌‌ی ان بی سی از تلویزیون پخش شد.

Ladislao Biro Argentina Circa 1978.JPG

بیرو

Trofim Lysenko portrait.jpg

لیسنکو

زادگان نامدار هفتم مهرماه عبارت‌‌اند از پمپی^[12] (۱۰۶ پیش از میلاد)، لودویگ فون میزس^[13] اقتصاددان اتریشی (۱۲۶۰)، تروفیم لیسِنکو^[14] زیست‌‌شناس بلشویک و سرکوب‌‌کننده‌‌ی علم ژنتیک در شوروی (۱۲۷۷)، لادیسلاو بیرو^[15] مخترع مجار و مبتکر ساخت خودکار با نوک ساچمه‌‌ای (۱۲۷۸).

این روز سالمرگ شخصیت‌‌های نامداری است که در میانشان این افراد به شمارند: فردیناند هفتم شاه اسپانیا^[16] (۱۲۱۲)، رودولف دیزل^[17] مخترع آلمانی موتور دیزل (۱۲۹۲)، هنری فورد دوم^[18] تاجر آمریکایی (۱۳۶۶)، گوسیِه بوش مؤسس شرکت ماشین رختشویی بوش (۱۳۶۸) و در سال ۱۳۷۵ هم رئیس‌‌جمهور پیشین افغانستان محمد نجیب‌‌الله پس از آن که چند روز به سختی شکنجه شد، به دست طالبان به قتل رسید.

Rudolf Diesel2.jpg

رودولف دیزل

Ludwig von Mises.jpg

لودویگ فون میزس

هشتم مهر

روز هشتم مهرماه سال ۱۱۶ هجری خورشیدی در نبرد موسوم به یوم‌‌الاثقال (روز بارها) سپاه پنجاه هزار نفره‌‌ی توگِش شاه ختلان بر سربازان مهاجم عرب اموی به رهبری اسد بن عبدالله قسری غلبه کرد و اموالی را که ایشان از غارت شهرهای همسایه به غنیمت گرفته بودند از ایشان ستاند. یکی از کهن‌‌ترین نمونه‌‌های شعر دری پارسی «از ختلان آمذیه…» را کودکان بخارا در ریشخند این لشکرکشی در کوچه‌‌ها می‌‌خواندند. مهاجم بعدی به خاک ایران زمین کامیاب‌‌تر بود. چون در ۱۲۰۶ ایوان پاسکِویچ^[19] سردار روس ایروان را گرفت و غارت کرد و به قتل شهروندانش روی آورد.

در دوران جدید به سال ۱۲۸۶ عده‌‌ای از درباریان قاجار در مجلس شورای ملی گرد هم آمدند و برای اصول مشروطه سوگند وفاداری یاد کردند. دو سال بعد در ۱۲۸۸ پس از درهم شکسته شدن نیروی مستبدین و دوباره روی کار آمدن مشروطه‌‌خواهان، عضدالملك نايب‌‌السلطنه برای مقام صدراعظمی سپهدار تنكابني را انتخاب کرد. در همین روز ام‌‌خاقان مادر محمدعلي‌‌ميرزا شاه مخلوع كه به سمت كربلا مي‌‌رفت در قصر شيرين درگذشت.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1285-1300\جشن سال دوم مشروطه.jpg$

در ۱۳۱۰ مدرسه‌‌ی عالی مهندسی از طرف وزارت طرق و شوارع افتتاح شد، در ۱۳۱۲ کاراخان که به ایران سفر کرده بود با شاه، رئیس‌‌الوزراء و وزیر خارجه ملاقات کرد و در ۱۳۱۶ قانون تشکیل دو وزارتخانه‌‌ی تجارت و صناعت به تصویب مجلس رسید. حسین علاء که نخست‌‌وزیر بود وزارت تجارت را خود بر عهده گرفت و مهدی فرخ را به سمت وزیر صناعت و ابوالقاسم فروهر را به سمت وزیر داخله معرفی کرد.

در ۱۳۳۰ مصدق برای شرکت در جلسه‌‌ی شورای امنیت سازمان ملل به نیویورک رفت و در همین زمان به سفارت ایران در واشنگتن دستور داده بود با اطلاع وزارت امور خارجه دو اتاق در بیمارستانی در نیویورک برای او بگیرند و به محض ورود از فرودگاه به آنجا رفت. تا دو سال بعد او در عرصه‌‌ی بین‌‌المللی پیروز شده بود اما در کشور خود با مخالفت سلطنت‌‌طلبان از قدرت کنار زده شد و در چنین روزی به سال ۱۳۳۲ دو تن از وزیرانش -دکتر عالمی و دکتر اخوی- بازداشت شدند. با این همه، دستاوردش برای ملی کردن نفت از میان نرفت و در همین روز سخنگوی دولت اعلام کرد که دولت مصمم است با توجه به قانون ملی شدن صنعت نفت این کالای ایرانی را به بازارهای جهانی برساند.

در ۱۳۳۸ عبدالحسین مسعود انصاری، سفیر کبیر ایران در شوروی، به محل مأموریت خود حرکت نمود و حامل پیام دولت ایران برای خروشچف بود. در همین روز بانک بین‌‌المللی ایران و ژاپن کار خود را آغاز کرد که 51% سهامش متعلق به برادران لاجوردی بود. در همین روز مسابقات جهانی کشتی در تهران افتتاح شد. در ۱۳۴۱ هم کنفرانس وزیران ایران، پاکستان و افغانستان در نیویورک گشایش یافت.

تاحگذاری هنری چهارم

هشتم مهر در خارج از قلمرو ایران‌‌زمین هم با جنگ‌‌ها و رخدادهای سیاسی‌‌ای گره خورده است. در ۴۸۹ میلادی لشکر بیست هزار نفره‌‌ی اوستروگت‌‌ها^[20] به رهبری تئودوریک کبیر^[21] در نبرد ورونا^[22] بر سپاهیان اودوآکر^[23] که همان تعداد سرباز داشت غلبه کردند. در ۷۷۸ هنری چهارم^[24] شاه انگلستان شد و در ۱۲۷۴ فرانسوی‌‌ها ماداگاسکار را به قلمرو خود منضم کردند. در ۱۱۶۸ نخستین نشست کنگره‌‌ی آمریکا برگزار شد و وزارت جنگ آمریکا با استخدام چند صد سرباز هسته‌‌ی مرکزی ارتش آمریکا را ایجاد کرد، در ۱۲۸۹ بمب نیرومندی که یک کارگر کمونیست در ساختمان روزنامه‌‌ی لس‌‌آنجلس تایمز کار گذاشته بود این بنا را ویران کرد و به کشته شدن ۲۱ تن و زخمی شدن صد نفر انجامید در 1318 آلمان پس از یک ماه محاصره شهر ورشو را گرفت، پاتک متفقین به سرعت آغاز شد و در ۱۳۲۲ متفقین ناپل را گرفتند (تصویر زیر) و در ۱۳۴۴ جنبش کمونیستی سی سپتامبر کوشید با کودتا در اندونزی قدرت را به دست بگیرد، اما توسط نیروهای وفادار به سوهارتو^[25] شکست خورد. این ماجرا به تعقیب و کشتار حدود نیم میلیون نفر از هواداران کمونیست‌‌ها منتهی شد.

هشتم مهر در عرصه‌‌ی فرهنگ و فناوری سالگرد چند رخداد مهم است. یکی آن که در ۱۱۷۰ اپرای «فلوت سحرآمیز^[26]» اثر موتسارت^[27] برای اولین بار بر صحنه رفت، دیگر آن که در ۱۲۶۱ اولین نیروگاه آبی تولید برق توسط ادیسون راه‌‌اندازی شد.

از میان رخدادهای پراکنده‌‌ی این روز هم این‌‌ها شایسته‌‌ی یادآوری هستند:‌‌ در ۱۱۹۰ اولین کشتی بخاری که در رود میسی‌‌سیپی به حرکت درآمده بود به نیو اورلئان رسید. در ۱۳۱۰ اسپانیا به زنانش حق رأی داد، در ۱۳۴۱ جیمز مردیت^[28] سیاهپوست وارد دانشگاه میسی‌‌سیپی شد و قانون تفکیک نژادی آمریکا را مخدوش کرد و در ۱۳۴۷ از هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ رونمایی شد. در ۱۳۸۴ هم انتشار کاریکاتوری از پیامبر اسلام در روزنامه‌‌ای دانمارکی به برانگیخته شدن خشم مسلمانان انجامید.

آگهی تبلیغی اولین اجرای اپرای فلوت سحرآمیز موتسارت

هشتم مهرماه در تاریخ ایران‌‌زمین به ویژه از این نظر اهمیت دارد که مولانا جلال‌‌الدین محمد بلخی به سال ۵۸۶ هجری خورشیدی در این روز زاده شده است. هفت قرن پس از او در روز چهارشنبه هشتم مهر ۱۲۶۹ احمد کسروی که دشمن سرسخت مولانا و تصوف بود هم در حاکم‌‌آباد (حکم‌‌آور) تبریز دیده به جهان گشود. سایر زادگان این روز عبارت‌‌اند از مجروح سلطانپوری شاعر و ترانه‌‌سرای هندی (۱۲۹۸)، مونیکا بلوچی^[29] هنرپیشه و مدل ایتالیایی (۱۳۴۳) و امید جلیلی کمدین انگلیسی ایرانی‌‌تبار (۱۳۴۴).

این روز در ضمن سالمرگ چند رهبر دینی هم هست. در ۴۲۰ میلادی سنت ژروم^[30] الاهیدان رومی درگذشت و محدث نوری (۱۳۸۱) و مولوی افتخار حسین انصاری دولتمرد و رهبر دینی هندی (۱۳۹۳) هم در همین روز درگذشته‌‌اند.

Omid Djalili 2010 Tribeca TFF Shankbone.jpg

امید جلیلی

Monica Bellucci, Women's World Awards 2009 b.jpg

مونیکا بلوچی

Bernardino Pinturicchio - Saint Jerome in the Wilderness - Walters 371089.jpg

سنت ژروم

نهم مهر

مهم‌‌ترین رخداد نهم مهرماه در تاریخ جهان، فروپاشی دولت هخامنشی به دست اسکندر مقدونی است که کل سیر تاریخ تمدن‌‌ها را یکسره دگرگون کرد و رشد و شکوفایی سیاسی و اجتماعی عصر پارسیان را با بریدگی روبرو کرد. در این روز به سال ۳۳۱ پیش از میلاد اسکندر و مقدونیان زیر فرمانش در نبرد گوگامل^[31] (در نزدیکی بابل) بر سپاهیان پارسی به فرماندهی شاهنشاه هخامنشی داریوش سوم غلبه کرد و وی را به گریز وا داشت. این نخستین بار بود که شاهنشاهی پارسی از دشمنی شکست می‌‌خورد و می‌‌گریخت.

گریز داریوش از گوگامل، کنده‌‌کاری روی عاج، قرن ۱۸ م.

هجده قرن پس از این واقعه، یکی از شخصیت‌‌هایی که ساخت سیاست ایرانشهری را بار دیگر بازسازی کرد به قدرت رسید و او شاه عباس بزرگ صفوی بود که در نهم مهر ۹۶۷ هجری خورشیدی بر تخت نشست. در ۱۱۰۹ هم سلطان احمد سوم عثمانی از قدرت برکنار شد. تا یک قرن بعد پای استعمارگران اروپایی به شمال و جنوب ایران‌‌زمین باز شده بود.

در ۱۲۶۶ سپاهیان انگلیسی استان بلوچستان ایران را اشغال کردند. بخش عمده‌‌ی این سرزمین تا یک قرن بعد در دستشان باقی ماند و در نهایت بدنه‌‌ی کشور پاکستان را ایجاد کرد. انگلیسی‌‌ها از همان زمان کوشیدند تا استان‌‌های کابل و هرات را هم از ایران جدا کنند و به تدریج کشور کنونی افغانستان را به این شکل خلق کردند. در ۱۲۸۰ حبیب الله‌‌خان در این منطقه به قدرت رسید و این مصادف بود با مرگ عبدالرحمن‌‌خان پسر محمدافضل‌‌خان که در هرات قدرت را در دست داشت.

شکل‌‌گیری کشور پاکستان

سلطان احمد سوم عثمانی

شاه عباس بزرگ صفوی

روز پنجشنبه نهم مهر سال ۱۲۸۶ چند اتفاق کوچک افتاد که سیمای سیاست در این سال‌‌ها را به دست می‌‌دهد. در این روز سعدالدوله، وزیر امور خارجه، در مجلس گزارش مفصلی از حمله‌‌ی عثمانی‌‌ها به خاک ایران داد و متذکر شد دولت‌‌های روس وانگلیس به نفع متجاوزین دخالت می‌‌کنند. وی افزود فرمانفرما با اختیارات کامل برای مقابله و جلوگیری از تجاوز به آذربایجان اعزام شده است. با این همه، به خاطر اختلاف شدیدی که بین وزیر امور خارجه و کارکنان آن وزارتخانه پیدا شده بود، کارمندان دست به اعتصاب زدند و مشیرالسلطنه صدراعظم ناگزیر شد سعدالدوله را از کار برکنار کند و به جایش علاء‌‌السلطنه را برگزید. در همین روز سلیمان‌‌میرزا اسکندری نامه‌‌ای نوشت و در آن عباسقلی‌‌خان آدمیت و انجمن مشروطه‌‌خواه او را بسیار ستایش کرد. سلیمان‌‌میرزا بعدها به پدر معنوی بنیانگذاران حزب توده تبدیل شد.

دو سال بعد (۱۲۸۸) پس از فرو نشستن بحران کودتای محمدعلی‌‌شاهی، صدراعظم تازه‌‌برگزیده‌‌شده وزیران کابینه‌‌ی خود را به این ترتیب معرفی کرد:‌‌ سپهدار تنكابني رييس‌‌الوزراء و وزير جنگ (تصویر زیر)، سردار اسعد وزير داخله، ناصرالملك وزير خارجه، وثوق‌‌الدوله وزير عدليه، مستوفي‌‌الممالك وزير ماليه، صنيع‌‌الدوله وزير معارف و اوقاف، و سردار منصور وزير پست و تلگراف. درست یک سال بعد (۱۲۸۹) هم میرزا احمد سهیلی تبریزی نخستین شماره از روزنامه‌‌ی شفق را منتشر کرد که به شکل هفتگی چاپ می‌‌شد.

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\11chronicle\1285-1300\عليقلي سردار اسعد بختياري و محمدولي خان تنكابني (سپهدار اعظم) به همراه جمعي از مشروطه‌خواهان.jpg$

یک دهه بعد آشوب جنگ جهانی اول ایران‌‌زمین را در کام خود بلعید. در ۱۲۹۷ قبایل عرب که توسط لورنس^[32] سردار انگلیسی شورانده شده بودند قوای عثمانی را تار و مار کردند و دمشق را گرفتند و در همین روز سید عبدالله آخرین خان خیوه شد. دو سال بعد در ۱۲۹۹ هم سر پرسی کاکس^[33] به بصره وارد شد و حکومت عراق را از طرف انگلیسی‌‌ها در دست گرفت.

در ۱۳۳۰ نفوذ انگلیسی‌‌ها در قلمرو ایران‌‌زمین لطمه‌‌ای شدید خورد و این زمانی بود که ایران دست انگستان را از شرکت نفت کوتاه کرد و مسئولان انگلیسی شرکت نفت به ناچار ایران را ترک کردند. چهار سال بعد در ۱۳۳۴ منطقه‌‌ی خودمختار سین‌‌کیانگ (ماندارین: شین‌‌جیانگ) در غرب چین تشکیل شد. این ناحیه که مساحتی برابر با ایران امروز دارد، بخشی از سپهر فرهنگ ایرانی است و مردمش مسلمان هستند و خطشان هم پارسی است و بیشترشان مسلمان حنفی‌‌اند و هنوز نماز را به زبان پارسی می‌‌خوانند. نام اصلی این منطقه ختا و خُتَن، ترکستان، و تاتارستان بوده و مراکز اصلی‌‌اش آلتیشهر و یارکند و کاشغر بوده‌‌اند. نام شین‌‌جیانگ که بیرونی بودن این منطقه نسبت به قلمرو فرهنگی چین را نشان می‌‌دهد، به معنای «مرزهای نو»، «سرزمین‌‌های باختر» یا «سرزمین‌‌های کهنِ تازه‌‌فتح‌‌شده» است که به تازگی از دو قرن پیش برای اشاره به این منطقه در دیوانسالاری دولت چین کاربرد پیدا کرده است. مردم این منطقه از آن روز تا به امروز در شرایطی بسیار ناگوار و زیر یوغ ستم عیان چینی‌‌ها زندگی می‌‌کنند.

تاریخ سیاسی جهان در روز نهم مهر به این شکل بوده که در ۹۱۴ هجری خورشیدی ژاک کارتیه^[34] ماجراجوی فرانسوی به مونترآل رسید، در ۱۱۷۴ انقلابیون فرانسه بلژیک امروزین را که بخشی از امپراتوری اتریش بود به قلمرو فرانسه افزودند، در ۱۱۷۹ اسپانیا منطقه‌‌ی لوئیزیانای آمریکا را طی سومین عهدنامه‌‌ی سان ایلدِفونسو^[35] به فرانسه واگذار کرد، در ۱۱۹۳ کنگره‌‌ی وین آغاز شد و نقشه‌‌ی اروپا را پس از شکست ناپلئون از نو ترسیم کرد و در ۱۲۹۸ وودرو ویلسون^[36]، رئیس‌‌جمهور آمریکا، سکته کرد و نیمی از بدنش فلج شد.

در 1307 اولین برنامه‌‌ی پنج ساله‌‌ی اتحاد جماهیر شوروی اعلام شد، در ۱۳۱۵ فرانسیسکو فرانکو^[37] به رهبری دولت ملی اسپانیا رسید و در ۱۳۱۷ آلمان سودتنلند^[38] را به خود ملحق ساخت.

افسران آلمانی پس از فتح ورشو

در همین روز به سال ۱۳۲۵ رهبران نازی را در دادگاه نورنبرگ^[39] محاکمه کردند. با این همه جنبش آلمانی‌‌ها ناقوس پایان عصر استعمار را به صدا درآورده بود. به همین خاطر در ۱۳۳۹ نیجریه از انگلستان مستقل شد و در ۱۳۵۸ دولت آمریکا ناگزیر شد مالکیت کانال پاناما را به دولت پاناما منتقل کند.

چندین رخداد علمی و فنی نیز در این روز واقع شده است. در۱۲۴۰ کتاب راهنمای خانه‌‌داری بانو بیتون^[40] منتشر شد و در سال نخست شصت هزار نسخه فروش کرد. این کتاب هنوز هم به طور منظم چاپ می‌‌شود!

در ۱۲۷۰ دانشگاه استنفورد^[41] در کالیفورنیا گشایش یافت و در ۱۲۸۷ فورد نخستین نمونه از خودروی مدل تی خود را با بهای ۸۲۵ دلار به بازار عرضه کرد. استفاده از خودرو چندان باب شد که تا نیم قرن بعد ساخت جاده‌‌هایی تازه را در این کشور رقم زد و در ۱۳۱۹ اولین اتوبان آمریکا که بزرگراهی در پنسیلوانیا بود مورد بهره‌‌برداری قرار گرفت. اتوبان البته ابداعی اروپایی بود و در دوران حاکمیت هیتلر برای نخستین بار در آلمان ساخته شده بود.

آمریکایی‌‌ها علاوه بر اتوبان در این روز چندین نهاد دولتی مهم را تأسیس کردند. در ۱۳۳۶ عبارت «به خداوند اعتماد داریم» بر اسکناس‌‌های آمریکایی افزوده شد، در ۱۳۳۷ سازمان ناسا تأسیس شد و در ۱۳۴۰ اولین سازمان جاسوسی متمرکز در دولت آمریکا با نام «اداره‌‌ی آگاهی دفاعی» (دیا)^[42] تأسیس شد.

نوآوری‌‌‌‌های جالب توجه دیگر نهم مهرماه آن بود که در ۱۳۴۸ هواپیمای کنکورد^[43] برای اولین بار دیوار صوتی را شکست، در ۱۳۵۰ اولین کَت اسکن^[44] از مغز با اشعه ایکس گرفته شد، در ۱۳۶۱ کمپانی سونی اولین سی دی (دیسک فشرده) را تولید کرد و در ۱۳۶۸ دانمارک اولین کشوری بود که ازدواج همجنس‌‌گرایان را قانونی کرد!

Liaquat Ali Khan.jpg

لیاقت‌‌علی‌‌خان

عبدالرحمن‌‌خان

Alexander Severus Musei Capitolini MC471.jpg

الکساندر سوروس

واقعه‌‌ی دیگر آن که در ۱۲۶۷ جک سلاخ^[45] جنایتکار مرموز و ناشناخته‌‌ی لندنی سومین و چهارمین قربانی زن خود را در یک روز به قتل رساند و در ۱۳۳۸ سریال مشهور «ناحیه‌‌ی گرگ و میش^[46]» از شبکه‌‌ی سی بی اس برای نخستین بار پخش شد و این مضمونی است که هنوز هم بر مبنایش فیلم و سریال ساخته می‌‌شود (تصویر زیر).

زادگان نامدار این روز عبارت‌‌اند از: سالوست^[47] مورخ رومی (۸۶ پیش از میلاد)، الکساندر سوروس^[48] امپراتور روم (۲۰۸ میلادی)، آنی بسانت^[49] مبلغ تئوسوفیسم (۱۲۲۶ هجری خورشیدی)، ویلیام بوئینگ^[50] پایه‌‌گذار شرکت هواپیماسازی بوئینگ (۱۲۶۰)، ایپ‌‌من^[51] رزمی‌‌کار چینی و استاد بروس‌‌ لی^[52] (۱۲۷۲)، لیاقت‌‌علی‌‌خان حقوقدان و دولتمرد هندی و اولین نخست‌‌وزیر پاکستان (۱۲۷۴) و استینگ^[53] خواننده‌‌ی انگلیسی (۱۳۳۰).

خسروخان قشقایی

Yip Man.jpg

ایپ من

$G:\pix\projects\iranzamin\modern\قهرمان میرزا سالور عین السلطنه.jpg$

قهرمان میرزا عین‌‌السلطنه

شمار چشمگیری از شخصیت‌‌های تاریخ‌‌ساز ایران‌‌زمین هم در نهم مهر درگذشته‌‌اند. در ۱۲۸۰ عبدالرحمن‌‌خان امیر افغانستان که دست‌‌نشانده‌‌ی انگلیسی‌‌ها بود و به نمایندگی از ایشان شورش‌‌های مردمی استان‌‌های ایرانی هرات و کابل و بلخ را سرکوب می‌‌کرد، درگذشت. او سنّی متعصبی بود که بسیاری از آثار فرهنگی و تاریخی بودایی و نورستانی را از بین برد و تنها در جریان یکی از شورش‌‌ها 60% مردم هزاره را کشت یا به تبعید فرستاد.

در ۱۳۱۲ عبدالحسین تیمورتاش وزیر سابق دربار در زندان قصر در سن ۵۲ سالگی به وضع مرموزی از بین رفت. همان روز جنازه‌‌ی او را تحویل خانواده‌‌اش دادند. در ۱۳۲۴ هم قهرمان‌‌میرزا سالور عین‌‌السلطنه که برای مدتی در قزوین از مردم کناره گرفته بود و مفصل‌‌ترین خاطرات در میان رجال معاصر را نوشته است، به خاطر بیماری سرطان درگذشت. در ۱۳۶۱ خسروخان قشقایی را در فیروزآباد اعدام کردند و در ۱۳۹۴ هادی نوروزی فوتبالیست ایرانی درگذشت.

Pompey ↑
Pontus ↑
Neuchâtel ↑
Frederick II ↑
Pope Gregory IX ↑
Tegucigalpa ↑
Władysław Sikorski ↑
Blackpool ↑
Hoover Dam ↑
The European Organization for Nuclear Research ↑
Falcon 1 ↑
Pompey ↑
Ludwig von Mises ↑
Trofim Lysenko ↑
Ladislao José Biro ↑
Ferdinand VII of Spain ↑
Rudolf Diesel ↑
Henry Ford II ↑
Ivan Paskevich ↑
Ostrogoths ↑
Theodoric the Great ↑
Battle of Verona ↑
Odoacer ↑
Henry IV ↑
Suharto ↑
The Magic Flute ↑
Wolfgang Amadeus Mozart ↑
James Meredith ↑
Monica Bellucci ↑
Saint Jerome ↑
Battle of Gaugamela ↑
Thomas Edward Lawrence ↑
Percy Cox ↑
Jacques Cartier ↑
Third Treaty of San Ildefonso ↑
Woodrow Wilson ↑
Francisco Franco ↑
Sudetenland ↑
Nuremberg ↑
Mrs Beeton’s Book of Household Management ↑
Stanford University ↑
The Defense Intelligence Agency (DIA) ↑
Concorde ↑
CAT Scan ↑
Jack the Ripper ↑
The Twilight Zone ↑
Sallust ↑
Severus Alexander ↑
Annie Besant ↑
William E. Boeing ↑
Ip Man ↑
Bruce Lee ↑
Sting ↑

ادامه مطلب: ماه مهر: دهم تا دوازدهم

رفتن به: صفحات نخست و فهرست کتاب

سوشیانس تارنمای رسمی شروین وکیلی

ماه مهر: هفتم تا نهم

دوره‌ی زروان(در زمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی هنر و اسطوره(همزمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی اسطوره‌شناسی(در زمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی تکامل و عصب‌شناسی(در زمان – آذر ۱۴۰۳)

دوره‌ی فلسفه و عرفان(در زمان – آذر ۱۴۰۳)