نهم: هرات

نهم: هرات

سرزمینی که امروز افغانستان نامیده می‌‌شود، همان سرزمین بلخ و هرات قدیم است که در دوران هخامنشی دو استان شرقی کشور ایران را بر می‌‌ساخته است. بر اساس مدل BATWING تاریخهای کلیدی در شکل‌‌گیری قومیت‌‌های افغانستان امروزین به دو دوره‌‌ی مهم مربوط می‌‌شود. یکی در ۱۰۶۰۰ سال پیش که در آن نخستین گسست جمعیت ساکن در افغانستان از مردم هند و ایران غربی و اروپا دیده می‌‌شود. این زمان مصادف است با آغاز انقلاب کشاورزی و احتمالا این حادثه‌‌ی ژنتیکی به شکل‌‌گیری نخستین مراکز استقرار کشاورزانه در پهنه‌‌ی ایران زمین مربوط باشد. این نکته هم جای توجه دارد که جمعیتهای موسس نخستین مراکز کشاورزانه در ایران درونزاد و بوم‌‌زاد بوده‌‌اند. یعنی دست کم در سه کانون آسورستان و میانرودان و ایلام (زاگرس) ظهور مراکز کشاورزانه در جمعیتهایی تحقق یافته که از قدیم بومی آن منطقه بوده‌‌اند و هیچ یک از این سه حاصل مهاجرت یکجانشینان از جایی دیگر بدانجا نیستند.^[1]

گسست دیگر به حدود ۴۷۰۰ سال پیش مربوط می‌‌شود و این زمانی است که نیاکان پشتون‌‌ها از باقی اقوام جدا شدند. این زمان هم با آغاز عصر برنز مصادف است و بازآرایی نظام اجتماعی در پهنه‌‌ی ایران زمین را نشان می‌‌دهد.^[2] این تاریخها البته جای بحث دارند چون نرم‌‌افزار یاد شده جریانهای ورودی و خروجی ژنتیکی به حوزه‌‌ی جغرافیایی مورد بحث را نادیده می‌‌گیرد و به حساب آوردن این داده‌‌ها می‌‌تواند زمانها را جا به جا کند.^[3]

بافت عمومی ژنتیکی در این منطقه با بقیه‌‌ی بخشهای ایران زمین همسان است و جالب آن که هجومهای اقوام بیگانه به ایران زمین اغلب در سرزمین بلخ و هرات ردپای نمایانی به جا نگذاشته است. پیشتر پیشنهاد شده بود که شاخص E1b1b1-M35 که در میان پشتون‌‌های پاکستان یافت می‌‌شود، ردپای ژنتیکی یونانی‌‌هایی است که با اسکندر به این منطقه هجوم برده بودند.^[4] با این همه تحلیل دقیقتر این شاخص نشان داده که این ترکیب خاستگاهی ایرانی دارد و در میان مردم ایران مرکزی فراوان است، و در مقابل در مردم بالکان بسامد چندانی ندارد.^[5] این نکته هم جای توجه دارد که با وجود گزارشهای تاریخی مستند درباره‌‌ی کوچ قبایل عرب به ایران شرقی و مستقر شدن‌‌شان در افغانستان امروزین، هیچ نشانی از هاپلوگروه J1-M267 که شاخص این جمعیت است در افغانستان یافت نشده است و این به معنای منقرض شدن همه‌‌ی مردان کوچیده به این منطقه است.^[6]

$G:\pix\projects\هاپلوگروه\-1000 photo_2017-08-15_21-37-44.jpg$